Ραγκίπ Ζαράκολου Εκτύπωση E-mail

Στον Μάικ Τσιλιγκιριάν

Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2012 τεύχος 74

 

 

 

“Εί­ναι η­θι­κή υ­πο­χρέ­ω­ση για μας η σκληρή δου­λειά για α­να­γνώ­ρι­ση, συγ­γνώ­μη και επα­νόρ­θω­ση μέχρι το 2015”

 

Άν­θρω­πος των γραμ­μάτων, υ­πέρ­μα­χος της ε­λευ­θε­ρί­ας του Tύπου και της έκ­φρα­σης. Εκ­δό­της, συγ­γραφέ­ας και υ­πε­ρα­σπι­στής των αν­θρω­πί­νων δι­καιω­μά­των.

Δη­μο­σιο­γρά­φος ο ο­ποί­ος φυ­λα­κί­στη­κε α­πό τις Αρ­χές. Για το ψυ­χι­κό του σθέ­νος, την υ­πο­μο­νή, την πνευ­μα­τι­κή διαύ­γεια και την διαρ­κή μά­χη για την κα­τά­κτη­ση της πραγ­μα­τι­κής δη­μο­κρα­τί­ας, ο ί­διος έ­χει λά­βει αρκε­τά βρα­βεί­α. Με­τα­ξύ αυ­τών, το 2010 α­πέσπα­σε το Βρα­βεί­ο της Ε­θνι­κής Βι­βλιο­θή­κης της Αρ­με­νί­ας, ε­νώ έ­χει προ­τα­θεί για το Νό­μπελ Ει­ρή­νης 2012.

Ο Ρα­γκίπ Ζα­ρά­κο­λου γεν­νή­θη­κε το 1948 στην Πρί­γκη­πο. Με­γά­λω­σε με­τα­ξύ Ελ­λή­νων και Αρ­με­νί­ων και α­πό τα νε­α­νι­κά του χρό­νια έ­δει­ξε με­γά­λο εν­δια­φέ­ρον για τους δύ­ο αυ­τούς λα­ούς.

Εί­κο­σι χρο­νών άρ­χι­σε να αρ­θρο­γρα­φεί σε πε­ριο­δι­κά. Το 1977, μα­ζί με τη σύ­ζυ­γό του, Α­ϊ­σέ Νουρ, ίδρυσαν τον εκ­δο­τι­κό οί­κο «Belge» με έ­δρα την Κωνστα­ντι­νού­πο­λη και α­πό τό­τε βρί­σκε­ται σε διαρ­κές «φλερτ» με τους διά­φο­ρους εκ­δο­τι­κούς πε­ριο­ρι­σμούς που υ­φί­στα­νται γε­νι­κά στην Τουρ­κί­α.

Ε­πί­σης, έχει γί­νει το ε­πί­κε­ντρο κά­θε τουρ­κι­κού νό­μου πε­ρί λο­γο­κρι­σί­ας λό­γω της έκδο­σης βι­βλί­ων, μέ­σω των ο­ποί­ων προ­κα­λεί το κε­μα­λι­κό τα­μπού, το στρα­τιω­τι­κό κα­θε­στώς, τα ε­θνι­κι­στι­κά δόγ­μα­τα στην Τουρ­κί­α.

Με την έκ­δο­ση των  πρώ­των κιό­λας  βι­βλί­ων, α­παγ­γέλ­θη­καν κα­τη­γο­ρί­ες κα­τά του ζεύ­γους, ο­δη­γή­θη­καν στη φυ­λα­κή, έ­γι­νε κα­τά­σχε­ση και κα­τα­στρο­φή των αντι­τύ­πων, ε­νώ τους ε­πι­βλή­θη­καν βα­ρύ­τα­τα πρό­στι­μα.

Μέ­χρι σή­με­ρα, έ­χει εκ­δό­σει κεί­με­να Ελ­λή­νων, Αρ­με­νί­ων και Κούρ­δων συγ­γραφέ­ων. Ο Ζα­ράκο­λου, χω­ρίς αμ­φι­σβή­τη­ση, εί­ναι έ­νας διε­θνώς α­ναγνω­ρι­σμέ­νος υ­πε­ρα­σπι­στής του δι­καιώ­μα­τος της ε­λευ­θε­ρί­ας του λό­γου και της ε­λευ­θε­ρο­τυ­πί­ας.

Για πε­ρισ­σό­τε­ρες α­πό τρεις δε­κα­ε­τί­ες, ο Ρα­γκίπ Ζα­ρά­κο­λου ερ­γά­στη­κε σκληρά για να γκρε­μί­σει τα ό­ποια ε­μπό­δια της λο­γο­κρι­σί­ας στην Τουρ­κί­α.

Για πολ­λούς στην Τουρ­κί­α αλ­λά και στο ε­ξω­τε­ρι­κό, ο Ρα­γκίπ Ζα­ρά­κο­λου εί­ναι έ­νας ή­ρω­ας στον α­γώ­να για την ε­λευ­θε­ρί­α της έκ­φρα­σης και των αν­θρω­πί­νων δι­καιω­μά­των. Στο τεύ­χος αυ­τό έ­χου­με την τι­μή, να συ­ζη­τή­σου­με μα­ζί του εφ’ όλης της ύ­λης. 

 

Πεί­τε μας πώς ξε­κι­νή­σα­τε να ερ­γά­ζε­στε ως εκ­δό­της; Ποιες δυ­σκο­λί­ες α­ντι­με­τω­πί­σα­τε;


Το 1977 ι­δρύ­σα­με μα­ζί με τη μα­κα­ρί­τισ­σα σύ­ζυ­γό μου Α­ϊ­σέ Νουρ τον εκ­δο­τι­κό οί­κο Belge (στα τουρ­κικά ση­μαί­νει ντο­κου­μέ­ντο). Εκ­δό­σαμε βι­βλί­α ι­στο­ρι­κά, φι­λο­σο­φι­κά, λο­γο­τε­χνι­κά και με θέμα­τα που α­φο­ρού­σαν αν­θρώ­πι­να δι­καιώ­μα­τα. Θί­ξαμε για πρώ­τη φο­ρά ως τό­τε θέ­μα­τα τα­μπού στην Τουρ­κί­α, ό­πως τα δι­καιώ­μα­τα των μειο­νο­τή­των, η γε­νο­κτο­νί­α των Αρ­με­νί­ων, ε­θνικές εκ­κα­θα­ρί­σεις στην Α­να­το­λί­α, αλ­λά και κρα­τι­κά ε­γκλή­μα­τα, ό­πως βα­σα­νι­σμοί, πα­ρά­νο­μες ε­κτε­λέ­σεις, πο­γκρόμ, η μοί­ρα των Ελ­λή­νων του Πό­ντου, το κουρ­δι­κό ζή­τη­μα, οι Ασ­σύ­ριοι, οι Ε­βραί­οι και ο α­ντι­ση­μι­τι­σμός, το στρα­τιω­τι­κό κα­θε­στώς και το α­πο­λυ­ταρ­χι­κό σύ­στη­μα της Τουρ­κί­ας. 40 α­πό τα βι­βλί­α που εκδό­σα­με α­πα­γο­ρεύ­τη­καν και μας α­παγ­γέλ­θη­καν κα­τη­γο­ρί­ες. Η σύ­ζυ­γός μου φυλα­κί­στη­κε τέσ­σε­ρεις φο­ρές. Η κυ­κλο­φο­ρί­α των βι­βλί­ων μας α­πα­γο­ρεύ­τη­κε και α­να­γκα­στή­κα­με να χρε­ω­κο­πή­σου­με.

 

Στο πα­ρελ­θόν, ό­ταν οι συν­θή­κες για την ε­λευ­θε­ρί­α του λό­γου στην Τουρκί­α ή­ταν πολύ πο­λύ πιο δύ­σκο­λες, επι­λέ­ξα­τε ν’α­σχο­λη­θεί­τε με έ­να ευαί­σθη­το αλ­λά συγ­χρό­νως ε­πι­κίν­δυ­νο ζή­τη­μα που θε­ω­ρεί­το τα­μπού: τη γε­νο­κτο­νί­α των Αρ­με­νί­ων. Ποιο ή­ταν το ε­ρέ­θι­σμα και το κί­νη­τρο για μια τέ­τοια α­πό­φα­ση που “σφρά­γι­σε” τη ζω­ή σας α­πό τό­τε;

Κα­θώς πραγ­μα­τευό­μα­σταν ζη­τή­μα­τα αν­θρώ­πι­νων δι­καιω­μά­των, έ­πρε­πε ν’α­να­λύ­σου­με τη δο­μή του τουρ­κι­κού κρά­τους, και εί­δα­με το ε­ξαι­ρε­τι­κά α­πο­λυ­ταρ­χι­κό κα­θε­στώς που εί­χε ε­γκα­θι­δρυ­θεί στην Τουρ­κί­α α­πό το κόμμα Ιτ­τι­χάτ α­κρι­βώς πριν τη γε­νο­κτο­νί­α των Αρ­με­νί­ων. Η α­ντί­λη­ψη του ε­σωτερι­κού ε­χθρού συ­νε­χί­στη­κε αρ­γό­τε­ρα και για άλ­λες μειο­νό­τη­τες ό­πως οι α­ρι­στε­ροί ή οι Κούρ­δοι. Ή­ταν έ­νας δύ­σκο­λος α­γώ­νας αυ­τός που κά­να­με τα τε­λευ­ταί­α 20 χρό­νια. Εί­μα­σταν μό­νοι μας στην αρ­χή, αλ­λά α­πό το 2005 οι υ­πο­στη­ρι­κτές των αν­θρώ­πι­νων δι­καιω­μά­των άρ­χι­σαν να διορ­γα­νώ­νουν Η­μέ­ρες Μνήμης κά­θε χρό­νο στις 24 Α­πρι­λί­ου.

Το Δε­κέμ­βριο του 1994 ο εκ­δο­τι­κός μας οί­κος βομ­βαρ­δί­στηκε. Ε­μείς γλυ­τώ­σα­με, αλ­λά τα γρα­φεί­α μας κα­τα­στρά­φη­καν ο­λο­σχε­ρώς. Δε­χθή­κα­με α­πει­λές και τα ο­νό­μα­τά μας μπή­καν σε μαύ­ρη λί­στα. Το κί­νη­τρό μας δεν ή­ταν μό­νο η η­θι­κή α­ντι­με­τώ­πι­ση της ι­στο­ρί­ας, αλ­λά και η α­πο­φυ­γή νέ­ων ε­κτο­πί­σε­ων, ε­θνι­κών εκ­κα­θα­ρί­σε­ων ή γε­νο­κτο­νιών.

 

Πό­σες εκ­δό­σεις έ­χε­τε σχε­τι­κά με το αρ­με­νι­κό ζή­τη­μα και τη γε­νο­κτο­νί­α των Αρ­με­νί­ων; Σε πό­σες γλώσ­σες έ­χε­τε εκδό­σει τα έρ­γα σας;


Οι εκ­δόσεις μας για τη γε­νο­κτο­νί­α έ­χουν γί­νει χω­ρίς λο­γο­κρι­σί­α ή αυ­το­λο­γο­κρι­σί­α. Έ­χου­με εκ­δό­σει πε­ρισ­σό­τε­ρα από 30 βι­βλί­α για το αρ­με­νι­κό ζή­τη­μα και τη γε­νο­κτο­νί­α. Έ­χου­με εκ­δό­σει το βι­βλί­ο του Τε­ο­ντίκ «Μνη­μεί­ο 11ης Α­πρι­λί­ου» στα αρ­με­νι­κά, τα τουρ­κι­κά και τα αγ­γλικά. Έ­χου­με, ε­πί­σης, εκ­δό­σει το βι­βλί­ο του Κε­βόρ­κ Α­μπντου­λάχ για τη γερ­μα­νι­κή δια­σύν­δε­ση με τις ε­κτο­πί­σεις των Αρ­με­νί­ων στα γαλ­λι­κά και τα τουρκι­κά. Το βι­βλί­ο εί­χε πρω­το­κυ­κλο­φο­ρή­σει στην Κων­στα­ντι­νού­πο­λη το 1919.

 

Πρό­σφα­τα η α­στυ­νο­μί­α κα­τέ­σχε­σε ό­λα τα χει­ρόγρα­φά σας. Συλ­λη­φθή­κα­τε και φυ­λα­κι­στή­κα­τε. Ποιοι ή­ταν οι λό­γοι της σύλ­λη­ψής σας και ποιες κα­τη­γο­ρί­ες σας α­παγ­γέλ­θη­καν;


Συλ­λή­φθη­κα ως Τούρ­κος δια­νο­ού­με­νος, πα­ρα­δειγ­μα­τι­κά, για να α­πο­τρα­πούν ό­λοι οι δη­μο­κρά­τες δια­νο­ού­με­νοι ν’ α­σχο­λη­θούν με το αρ­με­νι­κό, το κουρδι­κό ή ζη­τή­ματα άλ­λων μειο­νο­τή­των. Τους α­σκή­θη­κε τρο­μο­κρα­τία με­τά τη σύλ­λη­ψή μου. Υ­πήρ­ξε ό­μως μια δυ­να­μι­κή εκ­στρα­τεί­α αλ­λη­λεγ­γύ­ης για ε­μέ­να και τον κα­θη­γη­τή Bursa Ersanli, διε­θνώς αλ­λά και στην Τουρ­κί­α. Α­να­γκά­στη­καν να μας α­φή­σουν ε­λεύ­θε­ρους. Υ­πάρ­χουν ω­στό­σο άλ­λοι άν­θρω­ποι στις φυ­λα­κές τώ­ρα. Κατ’ αρ­χάς ο γιος μου, Ντε­νίζ, που εί­ναι με­λε­τη­τής πο­λι­τι­κών ε­πι­στη­μών. Στους ε­πό­με­νους μή­νες θα εκ­δό­σου­με το βι­βλί­ο του για την πο­λι­τι­κή θε­ω­ρί­α του Hobbes.

Έ­χου­με εκ­δό­σει βι­βλί­ο του Aziz Tunc που α­πο­τε­λεί την πρώ­τη έρευ­να για τη σφα­γή των Α­λα­ου­ι­τών στην πό­λη Μα­ράς το 1978 ε­πί κυ­βέρ­νη­σης Ε­τζε­βίτ. Το βι­βλί­ο αυ­τό ε­πε­λέ­γη α­πό το τουρ­κι­κό κέ­ντρο ΡΕΝ ως “βι­βλί­ο του μή­να”. Ο Tunc βρί­σκε­ται στη φυ­λα­κή τώ­ρα. Το ί­διο και ο ι­στο­ρι­κός Ayse Berktay. Ή ο Dursun Yilmaz, που έ­γρα­ψε βι­βλί­ο για την ε­ναλ­λα­κτι­κή παι­δα­γω­γι­κή και την πο­λι­τι­κή α­νυ­πα­κο­ή. Ή ο κουρ­δο­λό­γος Mulazim Ozcan α­πό το πα­νε­πι­στή­μιο της Ου­ψά­λα. Ο Ozcan ή­ταν δά­σκα­λός μου στα κουρ­δι­κά, κα­θώς εί­μα­σταν στην ί­δια φυ­λα­κή.

Ό­λοι αυ­τοί οι άν­θρω­ποι εί­ναι στη φυ­λα­κή τώ­ρα. Χρεια­ζό­μαστε μια δυ­να­μι­κή εκ­στρα­τεί­α αλ­λη­λεγ­γύ­ης γι’ αυ­τούς.

 

Θα λέ­γα­τε ό­τι οι εκ­δό­σεις σας α­πό τη δε­κα­ε­τί­α του 1970 και με­τά, έ­χουν συμ­βά­λει στην προ­σέγ­γι­ση των Τούρ­κων πολι­τών στα ζη­τή­μα­τα αν­θρωπίνων δι­καιω­μά­των, μειο­νο­τή­των, κα­θώς και στο ευαί­σθη­το θέ­μα της γε­νοκτο­νί­ας των Αρ­με­νί­ων;


Υ­πάρ­χει μια βιο­μη­χα­νί­α άρ­νη­σης στην Τουρ­κί­α, η ο­ποί­α χρη­μα­το­δο­τεί­ται α­πό τον κρα­τι­κό κορ­βα­νά. Η κυ­βέρ­νη­ση Ε­τζε­βίτ, φο­βού­με­νη τις εκ­δό­σεις μας α­πο­φά­σι­σαν να συ­στή­σουν μια ει­δι­κή ε­πι­τρο­πή ως μέ­ρος του ε­θνι­κού συ­στή­μα­τος α­σφα­λεί­ας για να πο­λε­μή­σει το ζή­τη­μα της γε­νο­κτο­νί­ας των Αρ­με­νί­ων. Διορ­γά­νω­σαν σει­ρά δια­λέ­ξε­ων για α­κα­δη­μα­ϊ­κούς, κρα­τι­κούς λει­τουρ­γούς και φοι­τη­τές. Ω­στό­σο υ­πάρ­χουν τώ­ρα πολ­λοί έ­ντι­μοι κι ε­νά­ρε­τοι άν­θρω­ποι, που πα­ρα­δέ­χο­νται την αλή­θεια και συμ­με­τέ­χουν σε εκ­δη­λώ­σεις μνή­μης. Το κί­νη­μα των “Μη­τέ­ρων του Σαβ­βά­του” που α­σχο­λεί­ται με α­γνο­ού­με­νους, διαδή­λω­σαν με τις φω­το­γρα­φί­ες των ποι­η­τών Σια­μα­ντό, Ρου­πέν Σε­βάκ, Κρι­κόρ Ζο­χράπ και άλλων οι ο­ποί­οι συλ­λή­φθη­καν, βα­σα­νί­στη­καν και θα­να­τώ­θη­καν στη γε­νο­κτο­νί­α των Αρ­με­νί­ων.

 

Προ­τα­θή­κα­τε για το βρα­βεί­ο Νό­μπελ α­πό τη σου­η­δι­κή α­κα­δη­μί­α. Πρό­σφα­τα σας τί­μη­σε ο πρό­ε­δρος της Δη­μο­κρα­τί­ας της Αρ­με­νί­ας για το έρ­γο σας α­να­φο­ρι­κά με τη γε­νο­κτο­νί­α των Αρ­με­νί­ων. Σας δί­νουν οι πρω­το­βου­λί­ες αυ­τές δύ­να­μη για να συ­νε­χί­σε­τε το δύ­σκο­λο έρ­γο σας;


Πράγ­μα­τι ή­ταν ση­μα­ντι­κές εκ­δη­λώ­σεις υ­πο­στή­ρι­ξης στον α­γώ­να μας για την ει­ρή­νη, την α­λή­θεια και τη δι­καιο­σύ­νη.

 

Οι Έλ­λη­νες γνω­ρί­ζουν κα­λά το έρ­γο σας ως α­κτι­βι­στή για τα αν­θρώ­πι­να δι­καιώ­μα­τα. Έ­χε­τε βρα­βευ­τεί στη Λευ­κά­δα, έ­χε­τε δώ­σει δια­λέ­ξεις στην Α­θή­να κα­θώς και σε άλ­λες πό­λεις. Πώς θα πε­ρι­γρά­φα­τε αυ­τού του εί­δους τις ε­πα­φές;


Πραγ­μα­τευ­τή­κα­με την ελ­λη­νι­κή πραγ­ματι­κό­τη­τα στην Α­να­το­λί­α α­πό πα­λιά. Εκ­δό­σα­με πε­ρισ­σό­τε­ρα α­πό 50 βι­βλί­α, λο­γο­τε­χνι­κά και ιστο­ρι­κά, ή­δη α­πό τη δε­κα­ε­τί­α του 1970. Το πρώ­το ή­ταν το 1973, σχε­τι­κά με τους βα­σα­νισμούς α­πό το στρα­τιω­τι­κό κα­θε­στώς στην Ελλά­δα. Ή­ταν α­δύ­να­το να εκ­δό­σου­με α­ντί­στοι­χο βι­βλί­ο στην Τουρ­κί­α εξ αι­τί­ας της τουρκι­κής χού­ντας, έ­τσι το κά­να­με “μέ­σω” Ελ­λά­δας. Το 1982 εκ­δό­σα­με τα «Μα­τω­μέ­να Χώ­μα­τα» της Δι­δώς Σω­τη­ρί­ου. Α­πα­γο­ρεύ­τη­κε α­πό το στρα­τιω­τι­κό κα­θε­στώς. Αρ­γό­τε­ρα α­κο­λού­θη­σαν και άλ­λοι τί­τλοι. Η τε­λευ­ταί­α δί­κη της συ­ζύ­γου μου ή­ταν για έ­να βι­βλί­ο για τον πο­λι­τι­σμό και τη γλώσ­σα του Πόντου. Η κα­τη­γο­ρί­α της α­παγ­γέλ­θη­κε μια ε­βδομά­δα πριν το θά­να­τό της. Δεν εί­ναι μό­νο το αρ­με­νι­κό ζή­τη­μα θέ­μα τα­μπού για την Τουρ­κί­α, αλ­λά και το πο­ντια­κό. Έ­νας α­πό τους πιο δη­μο­φι­λείς έλ­λη­νες συγ­γρα­φείς, ο Γιώρ­γος Αν­δρε­ά­δης, εί­ναι persona non grata στην Τουρ­κί­α α­πό το 1998 ως σή­με­ρα.

 

Ποιοι σας υ­πο­στή­ρι­ξαν ό­λα αυ­τά τα χρό­νια σκλη­ρής δου­λειάς και α­γώ­να;


Οι α­να­γνώ­στες μας, οι ε­νώσεις συγ­γρα­φέ­ων και εκ­δο­τών, οι ορ­γα­νώ­σεις υ­πε­ρά­σπι­σης αν­θρωπίνων δι­καιω­μά­των σε ε­θνι­κό και διε­θνές ε­πί­πε­δο.

 

Το 2015 εί­ναι ση­μα­δια­κή χρο­νιά για τους Αρ­με­νί­ους, κα­θώς συ­μπλη­ρώ­νο­νται 100 χρό­νια α­πό τη γε­νο­κτο­νί­α. Θα θέ­λα­τε ν’ α­πευθύ­νε­τε το λόγο στους α­να­γνώ­στες μας με αυ­τή την α­φορ­μή;


Ε­μείς θα συ­νε­χί­σου­με να εκ­δί­δουμε τί­τλους για τη γε­νο­κτο­νί­α των Αρ­με­νί­ων. Εί­ναι η­θι­κή υ­πο­χρέ­ω­ση για μας η σκληρή δου­λειά για α­να­γνώ­ρι­ση, συγ­γνώ­μη και επα­νόρ­θω­ση μέχρι το 2015.

Share
 

Για να εξασφαλίσουμε τη σωστή λειτουργία του ιστότοπου, μερικές φορές τοποθετούμε μικρά αρχεία δεδομένων στον υπολογιστή σας, τα λεγόμενα «cookies». Οι περισσότεροι μεγάλοι ιστότοποι κάνουν το ίδιο. Περισσότερα...

"Δέχομαι"


ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ


διαφήμιση στο αρμενικά

armenian community

Online Επισκέπτες

Έχουμε 11 επισκέπτες συνδεδεμένους