Η Γιασμίν Ιχράτς (Jasmin Ihrac) εργάζεται ως χορογράφος και χορεύτρια στο Βερολίνο. Αφού πήρε το πτυχίο της στην Κοινωνιολογία (Diplom, Freie Universität Berlin), σπούδασε Σύγχρονο χορό, σύνθεση και χορογραφία στο Hochschulübergreifendes Zentrum Tanz (HZT – Βερολίνο, Σχολή Καλών Τεχνών). Από το 2012 έως το 2014 εργάστηκε ως βοηθός έρευνας στο χρηματοδοτούμενο από το DFG (Γερμανικό Ίδρυμα Ερευνών) πρότζεκτ, με τίτλο: «Μέσα και στοιχειώδη συστήματα: Αρχειοθετώντας τις παραστατικές τέχνες», στο HMT στη Λειψία και στο HZT στο Βερολίνο. Οι ατομικές και ομαδικές της δουλειές έχουν παρουσιαστεί στο Βερολίνο στα Volksbühne (Trois Voies), Ballhaus Naunynstaße (Mj’a sin – Verflechtungen) και Bethanien (iz-le), όπως επίσης και στο Palais de Tokyo στο Παρίσι (On Speeches). Προς το παρόν, χορεύει στην παράσταση Collective Jumps της Ίζαμπελ Σάντ και ετοιμάζει μια νέα χορογραφική δουλειά (On Confluence), που θα κάνει πρεμιέρα το Δεκέμβριο του 2016, στο HAU, Hebbel Theater, στο Βερολίνο. Για περισσότερες πληροφορίες: www.jasminihrac.net
Λίγα λόγια για την παράσταση... Η Γιασμίν Ιχράτς μας επισκέφτηκε στην Αθήνα, στις 18/01/2016, για να παρουσιάσει τη δουλειά της, με τίτλο «ιζ-λε», στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων, στην Κυψέλη. Παρακολουθήσαμε το εικαστικο-χορευτικό της δημιούργημα, το οποίο απέπνεε την εσωτερική αγωνία ενός ανθρώπου που έρχεται αντιμέτωπος με κάτι ασαφές και μακρινό. Με το χορό της μας μετέφερε στη δική της προσωπική ιστορία αναζήτησης των αρμενικών ριζών της, σε μια αναζήτηση που χάνεται πίσω στο χώρο και στο χρόνο.
Στον Μίκυ Μοβσεσιάν Ιανουάριος- Μάρτιος 2016, τεύχος 88
Γιασμίν, είσαι χορεύτρια και χορογράφος.Είσαι επίσης και κοινωνιολόγος. Πώς είναι δυνατόν να συνδυαστούν τα δύο αυτά πεδία; Έχει επιδράσει θετικά η μία σου ιδιότητα πάνω στην άλλη και, αν ναι, έχει αποδειχθεί ευνοϊκή η επίδραση αυτή στην καλλιτεχνική σου σταδιοδρομία; Έχει περισσότερο να κάνει με τον τρόπο που αντιλαμβάνομαι και προσεγγίζω το χορό. Υπάρχουν μερικά πράγματα που βλέπω με μια μάλλον κοινωνιολογική ματιά. Τα θέματα που με ενδιαφέρουν έχουν συχνά μια κοινωνιολογική όψη. Στο χορό άρχισα να καταπιάνομαι με την ιδέα του συλλογικού, πράγμα σημαντικό και στην Κοινωνιολογία. Έχοντας αυτό σαν αρχή, με ενδιέφερε να μάθω πώς προέκυψε η συλλογικότητα στο χορό, στους αρμενικούς παραδοσιακούς χορούς για παράδειγμα. Στη σόλο παράστασή μου, «ιζ-λε», συμπεριέλαβα και μια κοινωνιολογική προοπτική. Αν και πρόκειται για μια έρευνα πάνω στην ίδια μου την οικογένεια, εξέτασα το ευρύτερο πλαίσιο. Ήταν πολύ σημαντικό για μένα να ξέρω τι είδους στρατηγικές επιβίωσης και ιστορίες ανέπτυξαν γενικά οι άνθρωποι, και όχι μόνον η οικογένειά μου, για να αντιμετωπίσουν αυτά για τα οποία πιθανόν να μη μπορούσαν να μιλήσουν. Η Κοινωνιολογία σχετίζεται και με τον τρόπο που προσπαθώ να συνδέσω το χορό με την πολιτική. Πιστεύω ότι υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι για να εκφραστεί κάτι. Μερικές φορές, μου αρέσει να χρησιμοποιώ λέξεις ή να γράφω κείμενα. Ορισμένα πράγματα εκφράζονται καλύτερα με τη γλώσσα, ενώ άλλα με την κίνηση. Η δουλειά μου εστιάζεται και στην ανεύρεση των κατάλληλων μέσων για την καλύτερη απόδοση διαφόρων καταστάσεων. Σημασία δεν έχει να σκέφτεσαι αποκλειστικά τον έναν ή τον άλλον τρόπο ή μέσο έκφρασης, αλλά να πιστεύεις στην ποικιλία και την παραλληλότητά τους.
Πότε και πώς άρχισε η αναζήτηση της αρμενικής σου καταγωγής; Ποιες ήταν οι βαθύτερες παρορμήσεις που σε οδήγησαν σε αυτήν την αναζήτηση των καταβολών σου; Ήθελα να μάθω περισσότερα σχετικά με την ιστορία του παππού μου. Το 2011, έκανα μαζί με τον πατέρα μου ένα ταξίδι για να ανιχνεύσω τις καταβολές της οικογένειάς μου. Ο παππούς μου ήταν Αρμένιος και υιοθετήθηκε από μια τουρκική οικογένεια. Πώς επιβίωσε; Ποιες ήταν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες έζησε; Ήθελα, επίσης, να μάθω πώς τα άλλα μέλη της οικογένειάς μου στην Τουρκία αντιμετώπισαν αυτό το γεγονός. Κατέγραψα το ταξίδι μας και κάθε συνέντευξη με την κάμερα. Ξεκινήσαμε από το Καϊσερί, στο Ταλάς, και το μικρό χωριό Κίσκε, όπου μεγάλωσε ο παππούς μου. Κατόπιν, πήγαμε στο Ιστανμπούλ, στο Φεκέ (Βάχκα) και μετά συνέχισα μόνη μου στη Βηρυτό, το Λονδίνο, το Βερολίνο και τη Μασσαλία. Νομίζω ότι αυτό που έψαχνα άλλαζε διαρκώς σε όλο μου το ταξίδι. Κάποιες φορές με ενδιέφερε μόνον η ιστορία της δικής μου οικογένειας και κάποιες άλλες τα ευρύτερα σημεία που συνδέονταν με την έρευνά μου. Πώς είχε επιβιώσει ο κόσμος; Πόσο διέφεραν οι στρατηγικές που επιστρατεύτηκαν για να αντιμετωπιστεί ό,τι συνέβη και σε άλλους Αρμένιους στην Τουρκία αλλά και τη Διασπορά; Έμαθα και το ρόλο που παίζει η σιωπή σε όλο αυτό και ότι το σπάσιμό της φαίνεται να είναι μια δύσκολη πρόκληση για την τρίτη και τέταρτη γενιά. Ήθελα να ανακαλύψω περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με γεγονότα και ιστορίες, που μόνο να υποπτευθώ μπορούσα μέχρι τότε. Αργότερα, ήμουν περίεργη να μάθω περισσότερα για την αρμενική γλώσσα, τη μουσική, το χορό και τον πολιτισμό – έναν πολιτισμό στον οποίο δεν ανατράφηκα.
Είσαι ταυτόχρονα Τουρκάλα και Αρμένισσα. Ήταν ποτέ αυτή η διττότητα αιτία σύγχυσης για σένα ή καθοριστικός παράγοντας για τον τρόπο με τον οποίο σε αντιμετωπίζουν άλλοι Τούρκοι ή Αρμένιοι; Πάντοτε λέω ότι είμαι Γερμανο-Τουρκο-Αρμένισσα. Αυτό συχνά μπερδεύει τον κόσμο. Ωστόσο, το λέω έτσι, επειδή όλοι αυτοί οι διαφορετικοί πολιτισμοί παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή μου. Οι άνθρωποι αρέσκονται να τραβούν γραμμές και να κατηγοριοποιούν. Έτσι, τα πράγματα γίνονται απλούστερα αλλά και λιγότερο ενδιαφέροντα. Μερικές φορές, το παρελθόν μου δίνει τη δυνατότητα να δω τα πράγματα αποστασιοποιημένα αλλά και με μια ιδιαίτερη ευαισθησία. Αισθάνομαι συμπόνια και κατανόηση, όχι μόνο για τη μια πλευρά και αυτό για μένα δεν είναι πάντα εύκολο. Είναι στιγμές που αισθάνομαι μεγάλη απώλεια που δεν ανατράφηκα στα πλαίσια του αρμενικού πολιτισμού για παράδειγμα. Αλλά, από την άλλη πλευρά, είμαι ευγνώμων που μπορώ να τον ανακαλύπτω λίγο λίγο μόνη μου. Αν και είναι δύσκολο και κουραστικό να ψάχνω ίχνη, δε θα ήθελα να χάσω τίποτα από όσα έμαθα και γνώρισα στο ταξίδι αυτό. Με αυτήν την έννοια, η «μαχαιριά» που έπεσε το 1915 δεν πέτυχε το στόχο της.
Ποια είναι η θέση σου ως προς το νόημα, καταρχάς, αλλά και τη διαιώνιση της έχθρας μεταξύ των δύο λαών; Θα μπορούσε να υπάρξει μια πολιτισμένη και δίκαιη λύση; Όταν συναντιούνται οι άνθρωποι, κάτι μπορεί να αλλάξει. Πιστεύω πολύ στην ανθρώπινη συναναστροφή. Μόνο μέσω αυτής μπορεί να επιτευχθεί η κατανόηση, αλλά και να ανευρεθούν λύσεις. Φυσικά, η επίσημη αναγνώριση του 1915 είναι σημαντική, αλλά η αλλαγή μπορεί να έρθει μόνο μέσα από τους ανθρώπους. Όταν ήμουν στη Βυρηττό και περπατούσα μέσα στο Μπουρτζ Χαμούντ, σκεφτόμουν, για παράδειγμα, ότι κάτι θα μπορούσε να αλλάξει αν Τούρκοι που δεν πιστεύουν ότι έγινε η γενοκτονία πήγαιναν και έβλεπαν από κοντά την κατάσταση εκεί. Ο Νιγκόλ Μπεζτζιάν, ένας Συριο-Αρμένιος κινηματογραφιστής που με ξενάγησε στη Βυρηττό, το έθεσε ως εξής: «Άνθρωποι από την Τουρκία που έρχονται εδώ πάντα απορούν με αυτό: Αν δεν έγινε η γενοκτονία, αν όλα αυτά δε συνέβησαν, τότε πώς γίνεται αυτό το άτομο να μιλά τουρκικά ενώ δεν είναι Τούρκος αλλά Αρμένιος;» Όταν, λοιπόν, έρχεσαι αντιμέτωπος με κάτι, γεννιούνται ερωτήματα. Από την άλλη μεριά, σκέφτομαι ότι είναι πολύ σημαντικό και το αντίστροφο, οι Αρμένιοι να πάνε στην Τουρκία και να δουν ότι δεν αρνούνται όλοι εκεί τη γενοκτονία.
Έχεις ποτέ δώσει παράσταση στην Αρμενία; Πώς αποδέχτηκαν τη δουλειά σου οι Αρμένιοι; Χόρεψα τη σόλο παράστασή μου «ιζ-λε» τον Οκτώβρη του 2015, στο πλαίσιο ενός φεστιβάλ στο Ερεβάν. Δεν ήταν καθόλου εύκολη εμπειρία, αλλά σίγουρα ήταν σημαντική. Η παράσταση αυτή συνδυάζει ένα βίντεο με συνεντεύξεις από το ταξίδι μου και μια ζωντανή παράσταση, δηλαδή το χορό μου. Οι συνεντεύξεις έχουν κυρίως γίνει στα τουρκικά. Αν και υπήρχαν υπότιτλοι στα αγγλικά, ήταν πολύ δύσκολο για τον κόσμο να αποδεχτεί να ακούει τουρκικά. Στο «ιζ-λε» δεν υπάρχει πολλή μουσική, αλλά χρησιμοποιώ ορισμένα κομμάτια τουρκικής και αρμενικής μουσικής. Αυτή η μίξη προκάλεσε επίσης σύγχυση. Ορισμένοι έφυγαν στη διάρκεια της παράστασης. Ωστόσο, εισέπραξα και πολύ θετικές αντιδράσεις. Ουσιαστικά, είναι μόνο το χρονικό του ταξιδιού μου για το οποίο μιλώ. Συνάμα, προσπάθησα να αφήσω αρκετή ελευθερία και χώρο για αφαίρεση. Όμως, ένιωσα πόσο βαθύ είναι το συναίσθημα της απόρριψης. Υπάρχουν πολλά ακόμα που πρέπει να γίνουν, πιστεύω.
Έχεις σχέδια για το άμεσο μέλλον; Συνεργασίες ή νέα πρότζεκτ; Μετά από τη δουλειά μας «Mj’a sin - Verflechtungen», που ήταν μια συνεργασία με την εικαστικό Σιλβίνα Δερ-Μιγκιρντιτσιάν και στην οποία ασχοληθήκαμε με τους αρμενικούς παραδοσιακούς χορούς, συνεχίζω με το θέμα της συλλογικότητας. Το νέο έργο πάνω στο οποίο δουλεύω τώρα έχει να κάνει με τον χορό «χάουζ», έναν χορό που αναπτύχθηκε στα κλαμπ της Νέας Υόρκης, του Σικάγο και του Ντιτρόιτ. Είναι ένας χορός που βασίζεται στην ανταλλαγή και έχει πολλή θετική ενέργεια. Η ιδέα μου είναι να διασχίσω τον χώρο του θεάτρου και του κλαμπ και να εξερευνήσω τον τρόπο με τον οποίο η μαζικότητα μπορεί να προέλθει μέσα από μια κινησιολογική γλώσσα που συνδέει τον χορό «χάουζ» με το σύγχρονο χορό.
Πέντε λέξεις για να περιγράψεις τι σημαίνει ο χορός για σένα. Ελευθερία, Εξερεύνηση, Έκφραση, Ευθυμία, Ανάγκη.
|