Κεβόρκ Παπαζιάν Εκτύπωση E-mail

Μά­ικ Τσι­λι­γκι­ριάν

Ιανουάριος - Μάρτιος 2014 Τεύχος 80

 

Ο Κε­βόρ­κ Πα­πα­ζιάν ή­ταν για πολ­λά χρό­νια ο συν­δε­τι­κός κρί­κος και η φω­νή των Αρμε­νί­ων προς τις ελ­λη­νι­κές κυ­βερ­νήσεις. Ή­ταν ο πρώ­τος και μο­να­δι­κός εκ­πρό­σωπός τους στη Βου­λή των Ελ­λή­νων. Μια πο­λυσχι­δής και ευ­γενι­κή προ­σω­πι­κό­τη­τα που τα δύ­σκο­λα χρόνια με­τά τη Μι­κρα­σια­τι­κή κα­τα­στροφή α­φιε­ρώ­θη­κε ο­λο­κλη­ρω­τι­κά στο έρ­γο της ε­γκα­τά­στα­σης και α­ρω­γής των αρμε­νί­ων προ­σφύ­γων.

Γεν­νή­θη­κε στην Ραι­δε­στό στο 1892 και φοί­τη­σε στο αρμε­νι­κό δη­μο­τι­κό σχο­λεί­ο της πό­λης που ή­ταν τό­τε υ­πό την διεύ­θυν­ση του Τοβ­μάς Α­τζε­μιάν, ε­νώ αρ­γό­τε­ρα στάλ­θη­κε α­πό τους γο­νείς του στην Καλ­λί­πο­λη σε ι­διω­τι­κό γυ­μνά­σιο. Το 1908, φοί­τη­σε στη Σχο­λή Μπερ­μπε­ριάν του Σκου­τα­ρί­ου της Πόλης και δια­κρί­θη­κε στη λο­γο­τε­χνί­α, τη γλωσ­σο­λο­γί­α και στα καλ­λιτε­χνικά μα­θή­μα­τα ό­που και α­ρί­στευ­σε. Ο­λο­κλή­ρω­σε τις σπου­δές του στο Πα­νε­πι­στή­μιο της Κων­στα­ντι­νού­πο­λης α­πό ό­που και πή­ρε το πτυ­χί­ο της Νο­μι­κής.

Κα­τά τη διάρ­κεια του Α΄ Πα­γκο­σμί­ου Πο­λέ­μου υ­πη­ρέ­τη­σε στο Χαρ­μπιέ ως υ­λι­κο­νό­μος.

Ό­ταν α­πο­λύ­θη­κε ε­πέ­στρε­ψε στη γε­νέ­τει­ρά του στη Ραι­δε­στό. Με α­φορ­μή την πυρ­πό­λη­ση κά­ποιων ε­γκα­τα­λει­μμέ­νων τουρ­κι­κών οι­κιών κα­τη­γο­ρή­θη­κε με ψευ­δείς μαρ­τυ­ρί­ες και συνε­λήφθη α­πό την τουρ­κι­κή αστυ­νο­μί­α μα­ζί και με άλ­λους Αρ­με­νί­ους της πό­λης. Φυ­λα­κί­στη­κε για έ­να διά­στη­μα και με­τά ε­ξο­ρί­στη­κε στη Δα­μα­σκό με μια με­γά­λη ο­μά­δα νέ­ων Αρ­με­νί­ων της πε­ριο­χής. Ε­κεί ερ­γάστη­κε ως με­τα­φρα­στής σε ορ­γα­νώ­σεις α­ρω­γής για τους πρό­σφυ­γες. Μα­θαί­νο­ντας ό­τι οι οι­κεί­οι του βρί­σκο­νται και αυ­τοί ε­ξό­ρι­στοι στην κω­μό­πο­λη Ντου­μά της Νό­τιας Συ­ρί­ας τους βρί­σκει και εκεί εργά­ζε­ται για λί­γο ως ι­διω­τι­κός υ­πάλ­λη­λος.

Με τη λή­ξη του πο­λέ­μου ε­πι­στρέ­φει στη Δα­μα­σκό ό­που με μια ο­μά­δα νέ­ων ι­δρύ­ει την «Αδελ­φό­τη­τα Α­ρα­ρα­ντιάν». Με τις προ­σπά­θειές του δη­μιουρ­γεί­ται έ­νας χώ­ρος υ­πο­δο­χής και διαμονής για ό­σους Αρ­μενί­ους ε­πέ­ζη­σαν της γε­νο­κτο­νί­ας και έ­φτα­σαν ως ε­κεί μέ­σα α­πό την έ­ρη­μο Ντελ Ζορ της Συ­ρί­ας.

Το 1919 ε­πι­στρέ­φει στην Ραι­δε­στό όπου διο­ρί­ζε­ται α­ντι­πρό­σω­πος των Αρ­με­νί­ων στην κρα­τι­κή ε­πι­τρο­πή των ε­γκα­τα­λειμ­μέ­νων πε­ριου­σιών της πε­ριο­χής.

Την ε­πό­με­νη χρο­νιά θα α­σχο­λη­θεί ε­παγ­γελ­μα­τι­κά για λί­γο με τη δι­κη­γο­ρί­α στην Κων­στα­ντι­νού­πο­λη. Ό­ταν η Α­να­το­λι­κή Θρά­κη εν­σω­μα­τώ­νε­ται στην Ελ­λάδα οι πο­λυ­πλη­θείς αρ­με­νι­κές κοι­νό­τη­τες της πε­ριο­χής α­πο­κτούν το δι­καί­ωμα να έ­χουν έ­ναν α­ντι­πρό­σω­πο στην Ελ­λη­νι­κή Βου­λή. Ο Κε­βόρ­κ Πα­πα­ζιάν ε­κλέγε­ται με με­γά­λη πλειο­ψη­φί­α και γί­νε­ται ο πρώ­τος Αρ­μέ­νιος α­ντι­πρό­σω­πος στη Βου­λή των Ελ­λή­νων α­πό το 1920 έ­ως το 1922, ό­ταν η Α­να­το­λι­κή Θρά­κη κα­τα­λαμ­βά­νεται α­πό τους Τούρ­κους.

Για τον Κε­βόρ­κ Πα­πα­ζιάν αυ­τά τα χρό­νια ή­ταν έ­νας κα­θη­με­ρι­νός α­γώ­νας σε πολ­λά μέ­τω­πα. Την ε­πο­χή ε­κεί­νη η Αρ­με­νί­α εί­χε ε­πί­ση­μη δι­πλω­μα­τι­κή α­ντι­προσω­πεί­α στην Ελ­λά­δα με ε­πι­κε­φα­λής τον Ντι­κράν Τσα­γιάν και δύ­ο προ­ξε­νεί­α, στη Θεσ­σα­λο­νί­κη με πρό­ξε­νο τον Κα­λού­στ Α­σλα­νιάν και στην Α­θή­να με τον Χα­ρου­τιούν Κι­λι­τζιάν που πα­ρέ­μει­νε μά­λι­στα πα­ρά τη Σο­βιε­το­ποί­η­ση της Αρμε­νί­ας ως το 1925.

Η συ­νερ­γα­σί­α του Πα­πα­ζιάν με τα μέ­λη της αρ­με­νι­κής δι­πλω­μα­τί­ας ή­ταν ά­μεση και α­πο­τε­λε­σμα­τι­κή, ε­νώ συ­νε­χί­στη­κε και με­τά το 1922. Η συ­νει­σφο­ρά του στις σχέ­σεις των δύ­ο χω­ρών ή­ταν κα­τα­λυ­τι­κή και μνη­μο­νεύ­τη­κε πο­λύ θε­τι­κά αρ­γότε­ρα α­πό τους αρ­μέ­νιους δι­πλω­μά­τες.

Το 1921, η δη­μο­σιο­ποί­η­ση της πρό­θε­σης των Με­γά­λων Δυ­νά­με­ων να ε­πα­νε­ξε­τά­σουν τους ό­ρους της Συν­θή­κης των Σε­βρών, προ­βλη­μα­τί­ζει έ­ντο­να τον αρμέ­νιο βου­λευ­τή και α­πό το βή­μα της Ελ­ληνι­κής Βου­λής, στη συ­νε­δρί­α­ση της 15ης Φε­βρουα­ρί­ου 1921 ο Κ. Πα­πα­ζιάν με­τα­ξύ άλ­λων δη­λώ­νει: «…ως α­ντι­πρό­σω­πος των Αρ­με­νί­ων της Θρά­κης εν τη Ελ­λη­νι­κή Συ­νε­λεύ­σει…τους ο­ποί­ους κοι­νοί α­γώ­νες σφα­γών και δη­ώ­σε­ων (κα­τα­στρο­φών) συν­δέ­ου­σιν αρ­ρή­κτως με­τά του ελ­λη­νι­σμού, δια­μαρ­τύρο­νται κα­τά της με­λε­τω­μέ­νης α­να­θε­ω­ρή­σε­ως της Συν­θή­κης των Σε­βρών, ή­τις θέλει εί­σθαι ε­πι­βρά­βευ­σις των σφα­γών τού­των και δη­ώ­σε­ων, ελ­πί­ζου­σι δ’ ό­τι η πα­γκό­σμιος συ­νεί­δη­σις θα πεί­ση τους κρα­ταιούς της Γης, ό­τι η ε­πα­να­φο­ρά της τουρ­κι­κής δε­σπο­τεί­ας θ’ α­πο­τε­λέ­ση στίγ­μα της πα­γκο­σμί­ου ι­στο­ρί­ας».

Ο αρ­μέ­νιος βου­λευ­τής, πα­ρό­λο που ή­ταν φι­λε­λεύ­θε­ρος, ή­ταν ι­διαί­τε­ρα α­γα­πη­τός και α­πό τους φι­λο­βα­σι­λι­κούς και εί­χε την υ­πο­στή­ρι­ξή τους σε διάφο­ρα θέ­μα­τα ό­σον α­φο­ρά στις αρ­με­νι­κές κοι­νό­τη­τες.

Ο Πα­πα­ζιάν κα­τά­φε­ρε να ε­γκρι­θούν κον­δύ­λια α­πό τον κρα­τι­κό προ­ϋ­πο­λογι­σμό για την ε­νί­σχυ­ση των αρ­με­νι­κών σχο­λεί­ων και των κοι­νο­τή­των και α­κόμη να α­παλ­λα­γούν οι Αρ­μέ­νιοι της Θρά­κης α­πό τη φο­ρο­λο­γί­α του­λά­χι­στον για έ­να χρό­νο, με­τά την α­πε­λευ­θέ­ρω­ση.

Το 1922, έ­να ξε­χω­ρι­στό στρα­τιω­τι­κό σώ­μα ορ­γα­νώ­νε­ται στις τά­ξεις του Ελ­λη­νικού στρα­τού, η Αρ­με­νι­κή Λε­γε­ώ­να υ­πό τον στρα­τη­γό Τορ­κόμ, ε­νώ ο Πα­πα­ζιάν ε­ξασφα­λί­ζει τη συ­μπα­ρά­στα­ση των αρ­μό­διων αρ­χών για την ε­πί­λυ­ση προ­βλη­μά­των των ε­θε­λο­ντών α­ξιω­μα­τι­κών και στρα­τιω­τών που κα­τέ­φτα­σαν α­πό την Κων­στα­ντι­νού­πο­λη και τη Νι­κο­μή­δεια. Σε σύ­ντο­μο χρο­νι­κό διά­στη­μα η Λε­γε­ώ­να μετέ­βη στη Σμύρ­νη για να εκ­παι­δευ­τεί.

Η Μι­κρα­σια­τι­κή κα­τα­στρο­φή μα­ζί με τους ε­κα­το­ντά­δες χι­λιά­δες Έλ­λη­νες φέρνει και 80-100 χι­λιά­δες Αρ­μέ­νιους α­πό τη Σμύρ­νη και την Α­να­το­λι­κή Θρά­κη. Ο Παπα­ζιάν ε­γκα­θί­στα­ται στη Θεσ­σα­λο­νί­κη ό­που θα πρω­τα­γω­νι­στή­σει στο δύ­σκολο έρ­γο της ε­γκα­τά­στα­σης και α­ρω­γής στους πρόσφυ­γες και γί­νε­ται ο κύ­ριος σύν­δε­σμος των Αρ­με­νί­ων με την ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση.

Το Φε­βρουά­ριο του 1923, εκ­δί­δει την πρώ­τη αρ­με­νι­κή ε­φη­με­ρί­δα στη Θεσ­σα­λο­νίκη «Α­λίκ» (κύ­μα) με αρ­χι­συ­ντά­κτη τον Λε­βόν Μο­ζιάν που θα συ­νε­χί­σει να εκ­δίδε­ται κα­θη­με­ρι­νά έ­ως το 1927. Αρ­θρο­γρα­φεί πα­ράλ­λη­λα και συ­νερ­γά­ζε­ται με αρ­με­νι­κές ε­φη­με­ρί­δες της Κων­στα­ντι­νού­πο­λης. Ως μέλ­ος της ε­νο­ρια­κής ε­πι­τρο­πής της Θεσ­σα­λο­νί­κης υ­πη­ρε­τεί για πολ­λά χρό­νια την κοι­νό­τη­τα. Με­τά το Δεύ­τε­ρο Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο μα­ζί με τη γυ­ναί­κα του Σι­ρά και την κό­ρη του Ρί­τα ε­γκα­θί­στα­ται στην Α­θή­να.

Συ­νερ­γά­ζε­ται με την κα­θη­με­ρι­νή ε­φη­με­ρί­δα «Α­ζάτ Ορ» αρ­θρο­γρα­φώ­ντας και με­τα­φρά­ζο­ντας για αυ­τήν κεί­με­να α­πό γαλ­λι­κές ε­φη­με­ρί­δες. Α­πό το 1948 έως το 1950 προ­ε­δρεύ­ει του Πο­λι­τι­στι­κού Σω­μα­τεί­ου «Χα­μα­σκα­ΐν».

Ο Κε­βόρ­κ Πα­πα­ζιάν πέ­θα­νε στις 10 Νο­εμ­βρί­ου του 1953 με­τά α­πό σύ­ντο­μη α­σθέ­νεια. Η νε­κρώ­σι­μη α­κο­λου­θί­α τε­λέ­στη­κε στην εκ­κλη­σί­α Σουρ­π Κρι­κόρ Λου­σα­βο­ρίτς της Α­θή­νας και ε­ντα­φιά­στη­κε στο 3ο νε­κρο­τα­φεί­ο της Κοκ­κι­νιάς. Ο Κε­βόρ­κ Πα­πα­ζιάν α­φιέ­ρω­σε τη ζω­ή του σε έ­ναν διαρ­κή α­γώ­να για το λα­ό του. Σε ό­ποια θέ­ση και να βρι­σκόταν εί­χε σαν πρώ­το μέ­λη­μα, τα δύ­σκο­λα ε­κεί­να χρό­νια, τη στή­ρι­ξη των αρ­με­νί­ων προ­σφύ­γων και προ­σέ­φε­ρε πνευ­μα­τι­κό έρ­γο που ή­ταν α­να­γκαί­ο και λυ­τρω­τι­κό για την η­θι­κή στή­ρι­ξη και πνευ­μα­τι­κή ι­σορ­ρο­πί­α των προ­σφύ­γων.

 

To φωτογραφικό υλικό που συνοδεύει το άρθρο είναι από το προσωπικό αρχείο του κ.Χάικ Ζακιάν.

Πη­γές: «Ι­στο­ρί­α των Αρ­με­νο-ελ­λη­νι­κών στρα­τιω­τι­κών σχέ­σε­ων και συ­νερ­γα­σί­ας» Αθή­να 2010, Σαμ­βέλ Ρα­μα­ζιάν.

«Μνη­μό­νιο για τις αρ­με­νι­κές κοι­νό­τη­τες Μα­κε­δο­νί­ας Θρά­κης»

1929, Α­σα­ντούρ Μα­γκα­ριάν.

«Γε­νι­κό η­με­ρο­λό­γιο»

1953, 1960, Γκά­ρο Κε­βορ­κιάν.

Ε­φη­με­ρί­δα «Α­ζάτ Ορ» 10 Νο­εμ­βρί­ου 1953.

«Ο Αρ­με­νι­κός Τύ­πος στην Ελ­λά­δα»

Σαρ­κίς Α­γα­μπα­τιάν, Έκ­δο­ση Αρ­με­νι­κά.

«Ο Αρ­με­νι­κός Πε­ριο­δι­κός Τύ­πος 1794-1934». Ερε­βάν 1934, Κα­ρε­κίν Λε­βο­νιάν,

«Οι Ισ­ρα­η­λί­τες βου­λευ­τές στο Ελ­λη­νι­κό Κοι­νο­βού­λιο 1915-1936» 2011, Έκ­δο­ση Ι­δρύ­μα­τος της Βου­λής των Ελ­λή­νων.

Share
 

Για να εξασφαλίσουμε τη σωστή λειτουργία του ιστότοπου, μερικές φορές τοποθετούμε μικρά αρχεία δεδομένων στον υπολογιστή σας, τα λεγόμενα «cookies». Οι περισσότεροι μεγάλοι ιστότοποι κάνουν το ίδιο. Περισσότερα...

"Δέχομαι"


ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ


διαφήμιση στο αρμενικά

armenian community

Online Επισκέπτες

Έχουμε 31 επισκέπτες συνδεδεμένους