Στη διάθεση των ερευνητών το αρχείο του Ντόλτσι |
Λούση Οννικιάν-Σαχινιάν Τεύχος: Ιανουάριος-Μάρτιος 2012
Η πλουσιότερη συλλογή αρχείων στον κόσμο βρίσκεται στο Βατικανό, όπου ισχύει ο νόμος της εκατονταετίας, δηλαδή η πλήρης απαγόρευση πρόσβασης του κοινού σε αυτά πριν την παρέλευση εκατό ετών. Σύντομα όμως συμπληρώνεται η εκατονταετία και θα τεθούν στη διάθεση των μελετητών κάποια πολύ σημαντικά αρχεία. Ανάμεσά τους βρίσκονται χιλιάδες έγγραφα, τοποθετημένα σε έξι μεγάλα κουτιά, τα οποία φέρουν την ονομασία «Η Συλλογή του Ντόλτσι». Ο Άντζελο Μαρία Ντόλτσι υπήρξε ο Παπικός επιτετραμμένος στην Κωνσταντινούπολη από το 1914 έως το 1923, ο οποίος επιπλέον ήταν επικεφαλής ενός μεγάλου δικτύου Παπικών αποστολών σε όλη την Οθωμανική επικράτεια, από την Κωνσταντινούπολη έως τις διάφορες επαρχίες, τη Συρία, το Λίβανο, την Παλαιστίνη κ.α. Καθημερινά, ο Ντόλτσι λάμβανε από διακόσιους και πλέον απεσταλμένους του λεπτομερείς καταγραφές των σφαγών και των εκτοπισμών που συντελούνταν σε ολόκληρη τη Δυτική Αρμενία. Οι εν λόγω καταγραφές μεταφέρονταν στο Βατικανό, όπου κατηγοριοποιούνταν και φυλάσσονταν σε ειδικό αρχείο. Στο τέταρτο από τα έξι αυτά προαναφερθέντα κουτιά βρίσκονται έγγραφα εξαιρετικής σημασίας, τα οποία ξεπερνούν τα πεντακόσια στον αριθμό. Ανάμεσα σε αυτά, υπάρχουν διπλωματικές αναφορές σταλμένες από το Βατικανό προς πρέσβεις, στρατιωτικούς ακολούθους και δημοσίους υπαλλήλους διαφόρων χωρών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Επίσης, βρίσκονται διπλωματικά πρακτικά συζητήσεων με τους Ταλαάτ, Ενβέρ και Ατατούρκ, τα οποία περιέχουν θέματα που αφορούν το Αρμενικό Ζήτημα. Στα έγγραφα αυτά επικρατούν- για ευνόητους λόγους- οι πληροφορίες σχετικές με Καθολικούς Αρμενίους. Παραδείγματος χάριν, καταγράφεται ότι το 1914 ο αριθμός των Καθολικών Αρμενίων στις 15 Αρμενικές Μητροπόλεις ήταν περίπου εκατό χιλιάδες άτομα, ενώ το 1916 οι 11 από τις 15 Μητροπόλεις πλέον δεν υπήρχαν, καθώς και ότι ο πληθυσμός των πόλεων Μαράς και Χαλεπίου είχει μειωθεί κατά περισσότερο από το μισό. Ο Ντόλτσι μάλιστα στις 15 Ιουλίου 1915, έστειλε μία επιστολή προς τον Υπουργό Εξωτερικών του Βατικανού, Πιέτρο Κασπαρίνι αναφέροντας πως ολόκληρη η επαρχία Κιλικίας υπόκειται σε συστηματικούς διωγμούς, ενώ επιδιώκεται πλήρης εκτοπισμός του Χριστιανικού πληθυσμού. Πάνω σε αυτές τις αναφορές στηρίχτηκε ο Πάπας Βενέδικτος ΙΕ’ και το 1918 απέστειλε δύο ιδιόχειρες επιστολές διαμαρτυρίας προς το σουλτάνο, ζητώντας του να σταματήσει τις σφαγές των Αρμενίων. Πέρα απ’ όλα τα παραπάνω όμως, το αρχείο του Ντόλτσι περιλαμβάνει ανεκτίμητης αξίας ντοκουμέντα για τους βίαιους εκτοπισμούς και την οικειοποίηση όλων των υπαρχόντων των Αρμενίων. Ο ίδιος μάλιστα κατάφερε να στείλει στη Ρώμη όλα τα πρωτότυπα των νόμων και των διαταγμάτων που σχετίζονταν με τους εκτοπισμούς και τις σφαγές των Αρμενίων σε όλη την Οθωμανική επικράτεια. Στο ίδιο αρχείο βρίσκεται επίσης το πρωτότυπο του διατάγματος που αφορά στην οικειοποίηση της κινητής και ακίνητης περιουσίας των εκτοπισθέντων, το οποίο φέρει τις υπογραφές των Ταλαάτ, Ενβέρ και Ναζίμ. Μέχρι στιγμής, δύο ιστορικοί, η Ελίζαμπεθ Τετζιριάν και ο διευθυντής της Αρμενικής ψηφιακής βιβλιοθήκης Μερουζάν Καραμπετιάν, έχουν καταφέρει να εισέλθουν στο χώρο των αρχείων του Βατικανού και να ερευνήσουν τα δεδομένα. Ο Καραμπετιάν βεβαιώνει ότι στο αρχείο του Ντόλτσι βρίσκονται ανεκτίμητης αξίας πληροφορίες και για τη συστηματική προσπάθεια εκτουρκισμού των ορφανών που είχαν επιζήσει της γενοκτονίας. Πρόκειται για προσπάθεια που υλοποιήθηκε από το κόμμα Ιττιχάντ.
|