|
 www.peopleofar.com
Μετάφραση: Μίκυ Μοβσεσιάν
Φεβρουάριος- Απρίλιος 2018, τεύχος 96
Μια ομάδα τούρκων αρχαιολόγων ανακάλυψε τα απομεινάρια ενός κάστρου 3000 ετών, βυθισμένα στη λίμνη Βαν, τα οποία πιστεύεται ότι προέρχονται από το Αρμενικό Βασίλειο των Ουραρντού (Αραράτ). Οι υποβρύχιες ανασκαφές διεξήχθησαν από το Πανεπιστήμιο του Βαν, Γιουζουντσού Γιλ, και τη διοίκηση της επαρχίας του Δυτικού Μπιτλίς της Τουρκίας. Το κάστρο θεωρήθηκε ότι ανήκει στον Αρμενικό Πολιτισμό της Εποχής του Σιδήρου, γνωστού με το όνομα Βασίλειο του Βαν ή Ουραρντού ή Αραράτ ή Αρμενία. Η λίμνη Βαν λέγεται ότι σχηματίστηκε από έναν κρατήρα που δημιουργήθηκε από μια ηφαιστειακή έκρηξη του όρους Νεμρούτ, κοντά στην επαρχία του Βαν. Το επίπεδο του νερού της σύγχρονης λίμνης είναι περίπου 150 μέτρα ψηλότερα από αυτό που ήταν κατά τη διάρκεια της Εποχής του Σιδήρου.
«Οι πολιτισμοί που ζούσαν γύρω από τη λίμνη έστηναν μεγάλους οικισμούς και εγκαταστάσεις όσο το επίπεδο του νερού ήταν χαμηλό, αλλά έπρεπε να εγκαταλείπουν την περιοχή όταν αυτό ανέβαινε ξανά», είπε στον Τύπο ο Ταχσίν Τσεϊλάν, ένας από τους ερευνητές.
Αν και σήμερα βρίσκονται εντός των συνόρων της Τουρκίας, η λίμνη και η πόλη Βαν αποτελούν την καρδιά του αρμενικού πολιτισμού από αμνημονεύτων χρόνων. Επί της ουσίας, το Βαν θεωρείται η κοιτίδα της αρμενικής εθνικής ταυτότητας. Σύμφωνα με τις καταγραφές του αρμένιου ιστορικού του 5ου αιώνα Μοβσές Χορενατσί, ο θρυλικός ιδρυτής του αρμενικού έθνους, ο Χάιγκ, εγκαταστάθηκε κοντά στη λίμνη Βαν το 2492 π.Χ., όπου και ίδρυσε το χωριό Χαϊγκασέν και έχτισε το ισχυρό οχυρό του Χαϊγκαπέρτ. Ο Χάιγκ μάζεψε τους στρατιώτες του στις όχθες της λίμνης Βαν, λέγοντάς τους πως πρέπει να νικήσουν τον τύραννο βασιλιά των Βαβυλωνίων Μπελ (Βήλος), ο οποίος είχε κινηθεί εναντίον τους, και πως θα προτιμούσε να πεθάνουν όλοι στη μάχη παρά να γίνουν σκλάβοι του. Τελικά ο Χάιγκ νίκησε τον Μπελ στη μάχη που ονομάστηκε Τιουτσαζναμάρντ (Μάχη των Γιγάντων), κοντά στη λίμνη Βαν. Έκτοτε ονόμασε την περιοχή εκείνη με το δικό του όνομα ενώ το πεδίο της μάχης Χαγιότς Τσορ (Κοιλάδα των Αρμενίων).
Έτσι, το αρμενικό έθνος και το πρώτο ελεύθερο αρμενικό βασίλειο γεννήθηκαν στις όχθες της λίμνης Βαν και οι Αρμένιοι αποκάλεσαν εαυτούς «Χάι» και την πατρίδα τους «Χάιγκ» ή «Χαϊασντάν», προς τιμή του θρυλικού ιδρυτή Χάιγκ. Αρχαίες επιγραφές των Χετταίων που ανακαλύφθηκαν το 1920 από τον ελβετό ακαδημαϊκό Εμίλ Φορρέρ μαρτυρούν την ύπαρξη μιας ορεινής χώρας με το όνομα «Χαγιάσα» που απλωνόταν γύρω από τη λίμνη Βαν. Τα χρονικά του Μουρσίλι (14ος αιώνας π.Χ.) περιγράφουν τις εκστρατείες του Χετταίου αυτοκράτορα εναντίον της Χαγιάσα (Αρμενίας).
Το έργο του Μοβσές Χορενατσί ήταν αυτό που οδήγησε στην αρχική ανακάλυψη του αρμενικού βασιλείου του Βαν (Ουραρντού). Η ύπαρξη του βασιλείου ήταν άγνωστη στους επιστήμονες μέχρι το 1823, όταν ο γάλλος ακαδημαϊκός Αντουάν-Ζαν Σαν-Μαρτάν, έπεσε τυχαία πάνω σε ένα απόσπασμα του έργου του Μοβσές Χορενατσί «Ιστορία της Αρμενίας», στο οποίο γινόταν λεπτομερής καταγραφή του βασιλείου.
Εμπνευσμένος από το κείμενο αυτό, ο Σαν-Μαρτάν απέστειλε μια ομάδα στο σημείο που περιέγραφε ο Μοβσές και εκεί ανακάλυψε ένα βασίλειο παντελώς άγνωστο στους δυτικούς ακαδημαϊκούς κύκλους της εποχής εκείνης.
Ο Χορενατσί είχε περιγράψει το αρχαίο βασίλειο του Βαν και το είχε αποδώσει σε έναν από τους απογόνους του Χάιγκ, τον Αρά τον Όμορφο, γιο του Αράμ. Η περιγραφή αυτή ταίριαξε απόλυτα με τη μετέπειτα ανακαλυφθείσα πήλινη πινακίδα ασσυριακής προέλευσης, που απέδιδε την ίδρυση του βασιλείου στον πρώτο βασιλιά των Ουραρντού, τον Αράμ (860-843 π.Χ.).
«Η ιστορία των Ουραρντού είναι κομμάτι της ιστορίας των Αρμενίων, με τον ίδιο τρόπο που η ιστορία των αρχαίων Βρετανών είναι κομμάτι της ιστορίας των Άγγλων και αυτή των Γαλατών κομμάτι αυτής των Γάλλων. Οι Αρμένιοι μπορούν δικαιωματικά να αξιώσουν, μέσω των Ουραρντού, μια ιστορική συνέχεια 4000 ετών. Η αρμενική ιστορία συγκαταλέγεται σε αυτές των αρχαιότερων λαών του κόσμου».
- Μακ Τσαχίν, «Το Βασίλειο της Αρμενίας – Μια Ιστορία», 1987 / νέα έκδοση 2001 (Mack Chahin, The Kingdom of Armenia, A History, 1987, revised in 2001). Η λίμνη Βαν ήταν το κέντρο του βασιλείου του Αραράτ από το 1000 π.Χ. περίπου, κατόπιν της Σατραπείας της Αρμίνα (η Αρμενία στα αρχαία περσικά), του βασιλείου της Μεγάλης Αρμενίας και του αρμενικού βασιλείου του Βασπουραγκάν. Μαζί με τη λίμνη Σεβάν και τη λίμνη Ούρμια (στη σύγχρονη Αρμενία και στο σύγχρονο Ιράν αντίστοιχα), ήταν οι τρεις μεγάλες λίμνες του βασιλείου της Αρμενίας, συχνά αναφερόμενες ως θάλασσες της Αρμενίας. Το όνομά της –Βαν– είναι μία από τις αρχαίες αρμενικές λέξεις για την «πόλη» και ακόμα χρησιμοποιείται σε κάποια αρμενικά τοπωνύμια, όπως το Ναχιτσεβάν, Στεπαναβάν, Βανατσόρ, Σεβάν, μέχρι και στο όνομα της αρμενικής πρωτεύουσας, το Ερεβάν. Η λίμνη Βαν και η προσκείμενη σε αυτήν πόλη του Βαν βρίσκονται σήμερα στην Τουρκία, αν και τα ιστορικά σημάδια των Αρμενίων είναι ακόμα ορατά. Στο μέσο αυτής της λίμνης βρίσκεται ένα νησί με το όνομα «Αχταμάρ», που φιλοξενεί μια αρμενική εκκλησία 1000 ετών, τον Καθεδρικό ναό του Σουρπ Χατς (του Σταυρού). Οι Αρμένιοι έζησαν στην πόλη Βαν μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, όταν και εκδιώχθηκαν από τους Οθωμανούς Τούρκους στη διάρκεια της Γενοκτονίας των Αρμενίων.
Η ηρωική μάχη του Βαν (Βανί Χεροσαμάρντ), κατά την οποία πάνω από 55.000 Αρμένιοι κάτοικοι της περιοχής σφαγιάστηκαν από οθωμανικές παραστρατιωτικές και ληστρικές ομάδες, αναδείχθηκε στις ευρωπαϊκές εφημερίδες της εποχής. Η μάχη αυτή καταλαμβάνει σημαντική θέση στην εθνική συνείδηση των Αρμενίων, γιατί συμβολίζει την αντίστασή τους στην ολοκληρωτική τους εκρίζωση από την περιοχή του Βαν, το λίκνο του αρμενικού πολιτισμού.
Οι επιστήμονες προσδοκούν σε περαιτέρω ανασκαφές στην περιοχή, για να διαφωτίσουν το πλήρες εύρος αυτής της ανακάλυψης, η οποία και αναμένεται να προσελκύσει πολλούς επισκέπτες.
|
