Ίμβρος Το νησί που μας γέμισε οδύνη |
![]() |
![]() |
![]() Πακράτ Εστουκιάν* Μετάφραση Κουήν Μινασιάν. Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2012 τεύχος 74
Οι ακρογιαλιές του Αιγαίου, πλούσιες με τα χνάρια πανάρχαιων πολιτισμών, είναι και εκθαμβωτικές με τη μοναδική φυσική τους ομορφιά. Εκεί, με κάθε βήμα σου εισπνέεις την κληρονομιά όσων απέμειναν από την αρχαιότητα. Οι κάποτε λαμπρές πόλεις που φέρνει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, ακούσια σε μεταφέρουν νοερά χιλιετηρίδες πίσω. Το παρόν όλου του Αιγαίου και της δυτικής πλευράς της Ανατολίας είναι άρρηκτα δεμένο με τα ποικίλα δείγματα της λάμψης των αρχαίων. Η νήσος Ίμβρος, όλως περιέργως, στερείται αρχαιολογικών ευρημάτων. Εκεί, με το παρελθόν σε συνδέουν μόνο τα μεγάλα πλατάνια. Είναι οι μοναδικοί ζωντανοί μάρτυρες, φυσικά μνημεία από τα πολύ παλιά. Όμως αυτό που απροκάλυπτα είναι συγκλονιστικό, αφορά το πρόσφατό της παρελθόν. Προκαλεί θλίψη στους επισκέπτες της Ίμβρου η όψη των μόλις πριν 40-50 χρόνια ερημωμένων χωριών. Η θλίψη γίνεται οδύνη, όταν συναντούμε τη μια χούφτα γηγενείς Έλληνες και Ελληνίδες που έχουν απομείνει στο νησί. “Τελευταίοι Μοϊκανοί”, ταπεινωμένοι από τις καταπατήσεις και λεηλασίες της γης τους, σήμερα ξεπερνούν το φόβο και τολμούν να μιλήσουν για όσα τραγικά συντελέστηκαν στο νησί. Κουβαλούν στο πετσί τους τα σημάδια της βαρβαρότητας συνομήλικων μας, ανθρώπων της γενιάς μας που έδρασαν υπό την αιγίδα του τουρκικού κράτους. Η συνομιλία μας με μια 80χρονη γερόντισα, την Ελένη, μας βαραίνει ακόμη περισσότερο την καρδιά: “Μέχρι πρόσφατα μας ήταν αδύνατον να μιλήσουμε, φοβόμασταν!”. Η κυρία Μαρίκα έχει έναν επιπλέον καημό. Έχασε τον άντρα της, τον συμπαθή γιατρό του νησιού, τον κ. Φώτη: “Ένας πιωμένος οδηγός τον χτύπησε με το αμάξι του, εδώ πιο κάτω”. Η αναφορά της μας εκπλήσει, πώς είναι δυνατόν! Τα σοκάκια του χωριού είναι τόσο δύσβατα γεμάτα λακούβες, που ο δικός μας οδηγός κινείται με ταχύτητα χελώνας. Είναι απίστευτο και αδιανόητο να πέθανε άνθρωπος από αυτοκινητιστηκό ατύχημα σε ετούτους τους δρόμους. “Κι όμως, σ’ αυτό το δρόμο τον χτύπησαν!” μας επιβεβαιώνουν. Παράλληλα με τις ασύλληπτες αφηγήσεις, εκμεταλευόμαστε τις πληροφορίες που μας προσφέρει το περιεχόμενο του βιβλίου που έχει εκδώσει το τουρκικό υπουργείο Πολιτισμού. Εκεί διαβάζουμε, ότι σύμφωνα με τις απογραφές του 1960 στο νησί κατοικούσαν πάνω από 6.000 Έλληνες. Οι Τούρκοι δεν ξεπερνούσαν τους 200. Παρά το ότι δεν αναφερόταν στο βιβλίο, εμείς δεν δυσκολευτήκαμε να καταλάβουμε ότι και οι 200 δεν ήταν παρά κρατικοί υπάλληλοι, που είχαν μετατεθεί εδώ για επίβλεψη. Σήμερα τα δεδομένα έχουν ανατραπεί εντελώς: από τους 8.000 σύγχρονους κατοίκους (εποίκους) μόνο οι 200 είναι Έλληνες. Ο Φουάντ Ντιουντάρ έχει εφεύρει μια εκπληκτική έκφραση που επεξηγεί παρόμοια φαινόμενα: “Αρχιτεκτονική εποικισμού”. Είναι μια άλλη όψη της εθνοκάθαρσης! Η Τουρκική Δημοκρατία συχνότατα και με πολλούς τρόπους έχει υιοθετήσει και υλοποιήσει αυτές τις μεθόδους εθνοκάθαρσης και έχει υποχρεώσει τους ιθαγενείς πληθυσμούς να “αφήσουν” την πατρίδα τους. Το κεφαλοχώρι της νήσου φαίνεται πως ήταν το Ντερέκιοϊ, αφού το 1960 είχε πάνω από 1950 οικογένειες. Εκτός από τις εκκλησίες, είχε 22 καφενέδες, 2 αίθουσες κινηματογράφου, πολιτιστικά κέντρα και πάρα πολλά μαγαζιά όπου εργάζονταν ράφτες, κουρείς, πεταλωτές, ξυλουργοί και άλλοι μαστόροι. Σήμερα στο ίδιο χωριό, υπάρχει μόνο ένας μπακάλης και 2 καφενέδες, κυρίως για τους επισκέπτες. Στην υλοποίηση των απαιτήσεων της “Αρχιτεκτονικής εποικισμού” το τουρκικό κράτος δεν δυσκολεύτηκε καθόλου. Αρχικά εκμεταλεύτηκε το νησί ως “ανοιχτή” φυλακή, που σημαίνει πως οι κάθε είδους βίαιοι ληστές, κλέφτες, δολοφόνοι κυκλοφορούσαν ελεύθερα στα χωριά και με τα εγκλήματά τους προκαλούσαν φόβο και τρόμο στους φιλήσυχους Έλληνες κατοίκους. Το επόμενο σχέδιο ήταν να χτιστούν νέα χωριά, ώστε να εποικηθούν από Τούρκους. Έτσι δημιουργήθηκε το μεγαλύτερο σήμερα χωριό της Ίμβρου, το Ουγουρλού. Οι κάτοικοί του με την “προτροπή” του κράτους, μεταφέρθηκαν από τις περιοχές Μούγλα και Μπουρντουρί. Μας παραξένεψε η παντελής έλειψη των αμπελιών. Στρεφόμαστε και πάλι στο βιβλίο του υπουργείου, όπου γράφει: “Μέχρι πριν 50 χρόνια κάθε ελληνική οικογένεια είχε τα δικά της αμπέλια”. Και δεν δυσκολευόμαστε να υποθέσουμε τη συνέχεια, αφού αυτή την ιστορία την έχουμε διαπιστώσει σε πολλές περιοχές της Μικράς Ασίας. Όπου έχουν εποικήσει μουσουλμάνοι Τούρκοι, πρώτη τους δουλειά είναι πάντα το ξερίζωμα των αμπελιών. Βλέπεις, από το σταφύλι βγαίνει κρασί και το κρασί είναι ανεπιθύμητο στο Ισλάμ. Το βιβλίο του υπουργείου μας γνωστοποιεί κάτι ακόμη: “...Την ποικιλία των ψαριών της θάλασσας που περιβάλλει το νησί”. Με την απομάκρυνση των Ελλήνων έπαψε και η αλιεία. Για να ξεπεραστεί κι αυτό το πρόβλημα, το κράτος επιδίδεται στις γνωστές μεθόδους. Αυτή τη φορά μετατοπίζει τους κατοίκους από ένα ψαροχώρι της Μαύρης Θάλασσας, το Σαχίνκαγια Τραπεζούντας, για εποικισμό στο ομώνυμο χωριό που ιδρύθηκε για αυτούς. Αρχικά, οι νέοι αυτοί έποικοι επιδόθηκαν στη γνωστή τους τέχνη, την αλιεία, όμως, δεν κατέστη δυνατόν να παραμείνουν εκεί. Σήμερα στο Νέο Σαχίνκαγια εξακολουθούν να ζουν μόλις μερικές οικογένειες. Οι υπόλοιποι μετακόμισαν στο κέντρο του νησιού, στο Γκιοκτσέαντα, κι άλλαξαν επάγγελμα. Έτσι εξηγούνται οι ταμπέλες πάνω από τα μαγαζιά τους με την επιγραφή: “Ο Φούρνος του Καράντενιζ ”, “Υπεραγορά Καράντενιζ”, “Επιπλοποιεία Καράντενιζ*” κλπ. Αυτό που συνθλίβει την ψυχή των Ελλήνων της Ίμβρου, ήταν οδυνηρό και για μας τους ίδιους. Τα πανέμορφα ακρογιάλια, τα κρυστάλλινα καθαρά νερά της θάλασσάς της, δεν κατάφεραν να δροσίσουν την ψυχή μας από τον καημό για το άδικο. Με αίσθημα αποτροπιασμού για τα βάσανα που άνθρωποι υποβάλλουν σε ανθρώπους, στο όνομα του Έθνους, στο όνομα της Θρησκείας, αποχωρήσαμε εξοργισμένοι από την Ίμβρο.
* Καράντενιζ στα τουρκικά σημαίνει Μαύρη θάλασσα. *Ο Πακράτ Εστουκιάν είναι αρχισυντάκτης υπεύθυνος των αρμενικών σελίδων της δίγλωσσης (τουρκικά-αρμενικά) εφημερίδας “Αγκός” της Πόλης, ιδρυτής της οποίας ήταν ο αδικοχαμένος Χράντ Ντινκ. Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε στην “Αγκός”, στις 04-07-2012. |