Η εξαφάνιση της Ατλαντίδας |
Η αρμενική παιδική κατασκήνωση «Τούζλα-KampArmen» Μια ιστορία κατάσχεσης
Tης ΄Ηρας Τζούρου Απρίλιος - Ιούνιος 2015, τεύχος 85
Από τις 5 Μαϊου του 2015 η Αρμενική Νεολαία της Κωνσταντινούπολης, οι σύλλογοι «Νορ Ζαρτόνκ» και «Μιασίν», έχουν στήσει αντίσκηνα στην εγκαταλειμμένη και ερειπωμένη αρμενική κατασκήνωση στην Τούζλα. Σταμάτησαν την εντολή κατεδάφισης του επιχειρηματία Ετχέμ Ερχάν Αϊντινλάρ. Τώρα βάφουν τους τοίχους, φυτεύουν λουλούδια, ξεκίνησαν υπαίθρια μαθήματα, οργανώνουν βιβλιοθήκη και πολλοί ακαδημαϊκοί, φίλοι και υποστηρικτές οργανώνουν καθημερινά διαλέξεις. Γιατί έγιναν όλ' αυτά και τι ήταν η κατασκήνωση «Τούζλα-KampArmen»; Πριν από 65 χρόνια, στη δεκαετία του '50, στο υπόγειο της Αρμενικής Προτεσταντικής εκκλησίας του Γκεντίκπασα (Gedikpaşa) της Κωνσταντινούπολης άρχισαν να φιλοξενούνται ορφανά και φτωχά Aρμενόπουλα, που κατέφθαναν από τις επαρχίες της ανατολικής Τουρκίας. Σύντομα, τα 4-5 παιδιά έγιναν 60 και φοιτούσαν στο γειτονικό αρμενικό δημοτικό σχολείο του Ιντσίρντιμπι (İncirdibi). Ανάμεσά τους ήταν και ο Χραντ, ο μικρός γιος του Σαρκίς Ντινκ, ενός ράφτη από την Μαλάτια, (γνωστού επίσης ως Χασίμ Κάλφα) και της Γκιουλβάρτ από το Σιβάς (Σεβάστεια). Ανάμεσά τους βρισκόταν και η οκτάχρονη Ρακέλ, κόρη του αρχηγού της φυλής Σιγαγμέν Γιαγπασάν, η οποία εστάλη στην Πόλη για να μάθει την μητρική της γλώσσα. ΄Οταν κάποια χρόνια αργότερα ο Χραντ Ντινκ εξέφρασε την επιθυμία του να παντρευτεί την Ρακέλ, ο Πατριάρχης των Αρμενίων της Κωνσταντινούπολης Σνορ Καλστιάν μεσολάβησε για να ζητήσει το χέρι της. Το τετραώροφο κτίριο της Αρμενικής Προτεσταντικής Εκκλησίας, το οποίο περιλαμβάνει το σχολικό ίδρυμα και το ορφανοτροφείο όπου μεγάλωσε ο δολοφονηθείς Χραντ Ντινκ και η σύζυγός του Ρακέλ, προ εικοσαετίας κατασχέθηκε με πολύ χαμηλό αντίτιμο, ως αποζημίωση από τη Γενική Διεύθυνση Βακουφίων (ΓΔΒ). Σύμφωνα με την απάντηση που εστάλη από τη Διεύθυνση της 1ης περιοχής της ΓΔΒ Κωνσταντινούπολης, για το τετραώροφο κτίριο με τα οχτώ διαμερίσματα θα πληρωθεί αποζημίωση 147.143 τουρκικών λιρών (τ.λ.), δηλαδή ένα αστείο ποσό, καθώς είναι γνωστό ότι το Κούμκαπι ή αλλιώς Κοντοσκάλι στην Κωνσταντινούπολη είναι μια περιοχή με μεγάλη αξία. Για παράδειγμα, ένα μόνο διαμέρισμα πωλείται 150.000 τ.λ. Το κτίριο και το οικόπεδό του είχε αγοραστεί από την Αρουσιάκ Παπαζιάν και στις 16 Σεπτεμβρίου 1946 δωρήθηκε στην Αρμενική Εκκλησία. Σήμερα το κτίριο αυτό δεν υπάρχει. Από το 1980 λειτουργεί ως γκαράζ (βέβαια αυτή είναι μια άλλη ιστορία κατάσχεσης, του 86% της περιουσίας της Εκκλησίας και του βακουφίου της Αρμενικής Προτεσταντικής εκκλησίας Γκεντίκπασα). 1961: Ένα όνειρο γίνεται πραγματικότητα Πάμε όμως πίσω στο 1961, όταν η ανάγκη γεννάει την ιδέα μιας κατασκήνωσης του ορφανοτροφείου, για τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού. Τα παιδιά αντί να παίζουν στο προαύλιο της εκκλησίας, αρχίζουν να ονειρεύονται έναν δικό τους χώρο όπου θα συνεχίσουν να μιλάνε τη μητρική τους γλώσσα, μιας και αρκετά από αυτά στο διάστημα των καλοκαιρινών διακοπών, όταν επέστρεφαν στα χωριά τους, ξεχνούσαν τη γλώσσα τους. Οι υπεύθυνοι της εκκλησίας βρίσκουν το κατάλληλο μέρος στην Τούζλα, μια καταπράσινη περιοχή, όπου μεταξύ του οικοπέδου και της θάλασσας δεν υπάρχει τίποτα. Το Νοέμβριο του 1962 αγοράζουν από τον ντόπιο Σαϊτ Ντουρμάζ το οικόπεδο στην Τούζλα. Δίνονται οι ειδικές άδειες από το γραφείο του νομάρχη, στη γενική διεύθυνση των ιδρυμάτων και με την έγκριση όλων των αρμοδίων αρχών, ο τίτλος ιδιοκτησίας περνάει στο ίδρυμα της Αρμενικής Προτεσταντικής Εκκλησίας Γκεντίκπασα. Το πρώτο καλοκαίρι και για όλη την περίοδο των διακοπών, 30 παιδιά 8-12 ετών, μαζί με τον Κάλφα Χασάν από τη Τούζλα, είναι οι πρώτοι οικοδόμοι – «αμελέ» της κατασκήνωσης. Αρχικά καρφώνονται οι πάσσαλοι για να στηθούν τα λευκά αντίσκηνα της διαμονής τους. Το δεύτερο έργο είναι το σκάψιμο ενός πηγαδιού και η τοποθέτηση τουλούμπας, δηλαδή αντλίας νερού. Το χερούλι της αντλίας με τις βάρδιες των παιδιών όλο το καλοκαίρι δεν σταματάει, αφού είναι η μοναδική πηγή ζωής για τα παιδιά και το οικοδόμημα. ΄Επειτα σκάβουν τα θεμέλια. Δουλεύουν σαν τις μέλισσες κουβαλώντας πέτρες και χώμα από τη θάλασσα, η οποία απέχει 500 μέτρα. Έτσι, με τον ιδρώτα και τον κόπο των μικρών παιδιών χτίζεται ο «πολιτισμός της Ατλαντίδας», το KampArmen! Στις επόμενες χρονιές, μέσα από τα παιχνίδια και τη μάθηση θεμελιώνονται φιλίες, το πνεύμα της ομαδικότητας, η αλληλεγγύη και η αγάπη. Τα πρωινά ξεκινούν νωρίς στην κατασκήνωση. Η Ισκουή Χετουμιάν ή απλά «Μορακούιρ» (θεία), όπως την έλεγαν τα παιδιά, χτενίζει τα κορίτσια με πλεξούδες και αλογοουρές. Μετά φτιάχνονται μποστάνια με ντομάτες και φασόλια. Κότες και κοκκόρια αλωνίζουν ελεύθερα στην κατασκήνωση και παράλληλα συνεχίζονται τα έργα στην οικοδομή. Κι έρχεται εκείνη η ημέρα, όταν ολοκληρώνεται και ο δεύτερος όροφος με τους κοιτώνες. Τα δωμάτια από δεξιά είναι των κοριτσιών και αριστερά των αγοριών. Και όλοι μαζί ανεβαίνουν στην ταράτσα για την πρώτη επίσημη φωτογράφιση. Ακολούθησαν εκθέσεις, θεατρικά, ποδοσφαιρικοί αγώνες, παιχνίδια, πικνίκ κάτω από τα δεντράκια που είχαν φυτευτεί από τα παιδιά και άλλα πολλά... Επί 21 συνεχή έτη, συνολικά 1.500 ορφανά και φτωχά παιδιά φιλοξενήθηκαν στην κατασκήνωση που χτίστηκε από εκείνα τα πρώτα συνομήλικα 30 παιδιά. Το τέλος Στις 12 Σεπτεμβρίου 1980, για τρίτη φορά μέσα σε λίγα χρόνια, ο τουρκικός στρατός βγαίνει στους δρόμους - μπαίνει στα σπίτια και αρπάζει την εξουσία. Ο διευθυντής του ορφανοτροφείου και της κατασκήνωσης Χραντ Κουτσουκγκουζελιάν συλλαμβάνεται, με την κατηγορία ότι το ορφανοτροφείο και η κατασκήνωση είναι στρατόπεδο εκπαίδευσης Αρμενίων μαχητών, ενώ η κυβέρνηση-χούντα και τα μέσα ενημέρωσης διαδίδουν ότι η κατασκήνωση είναι παρακλάδι της οργάνωσης ΑΣΑΛΑ (την εποχή εκείνη πολλοί Τούρκοι διπλωμάτες είχαν δεχθεί επιθέσεις από την οργάνωση αυτή). Στον διευθυντή επιβάλλουν ποινή 16 μηνών φυλάκισης, υπό άθλιες συνθήκες και αμέτρητες ημέρες βασανιστηρίων. Ακολουθούν δικαστικοί αγώνες, ώσπου μετά από εννέα μήνες ο ίδιος ο Χραντ Ντινκ παραλαμβάνει από την είσοδο των φυλακών τον διευθυντή Κουτσουκγκουζελιάν και γράφει στο προσωπικό του ημερολόγιο: «΄Ηταν σε πολύ άσχημη κατάσταση. Μια μέρα πριν τον είχαν ξυλοκοπήσει. ΄Ολο το κορμί του είχε μαυρίσει. Τον έγδυσα και έβγαλα φωτογραφίες. Τις έκρυψα, ήταν τεκμηριωμένη ιστορία! ΄Εμεινε μερικούς μήνες στην Τουρκία. Μετά πήγε στη Γαλλία, τον επιβίβασα στο αεροπλάνο για την Μασσαλία. Είναι ζωντανός. Ζει!». Το έργο και η ζωή του διευθυντή, ο οποίος ήταν Αρμένιος κληρικός από την επαρχία Γιοζγκάτ και σκοπός της ζωής του ήταν να προσφέρει καταφύγιο σε ορφανά και φτωχά Αρμενόπουλα και να δώσει μια ευκαιρία μάθησης, γλώσσας και πολιτισμού, ξεχάστηκε από αρκετούς. Το όνομά του δεν αναφέρεται στις πικρές σελίδες της ιστορίας. Όταν ο μπαρόν (κύριος, έτσι αποκαλούσαν τον διευθυντή όλα τα παιδιά) μετά από 25 χρόνια, στις 14 Ιουλίου 2006 επισκέφθηκε ξανά την Πόλη, έμεινε 15 μέρες φιλοξενούμενος στο σπίτι του τέως μαθητή του, του γνωστού πια τότε Χραντ Ντινκ. Μετά τη δολοφονία του τελευταίου στις 19 Ιανουαρίου 2007, ο Χραντ Κουτσουκγκουζελιάν έκανε μία και μοναδική δήλωση: «Ο Χραντ πάντα μου έλεγε: ΄Ελα! Αν ζούσε θα ξαναπήγαινα, τώρα πού να πάω...;». O Χραντ Κουτσουκγκουζελιάν εννέα μήνες μετά το θάνατο του μαθητή του Ντινκ, πέθανε στην Μασσαλία, στις 6 Οκτωβρίου του 2007. Στο μεταξύ η κατασκήνωση είχε μείνει έρημη, οι κόποι είχαν «σκουριάσει», οι παιδικές φωνές είχαν σταματήσει. Στις επί τέσσερα χρόνια συνεχείς δικαστικές διαμάχες, ο Χραντ και η Ρακέλ είχαν οριστεί νέοι διαχειριστές του ορφανοτροφείου απέναντι στην ολομέλεια του τουρκικού Αρείου Πάγου, η οποία έκρινε ότι τα μειονοτικά βακούφια συνιστούν εν δυνάμει κίνδυνο για την ασφάλεια της Τουρκίας και εξ' αυτού ήταν νόμιμη η αφαίρεση της ακίνητης περιουσίας. Ο Σαϊτ Ντουρμάζ είχε πουλήσει το 1962 ένα οικόπεδο νόμιμα έναντι ενός σεβαστού ποσού. Το 1987 έλαβε πίσω εξίσου νόμιμα μια ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗ. Το ίδρυμα της Αρμενικής Προτεσταντικής Εκκλησίας Γκεντίκπασα αναγκάστηκε να επιστρέψει στον πρώην ιδιοκτήτη την έκταση, δίχως το δικαίωμα των ορφανών που στέγαζε σε αποζημίωση, λες και ήταν κλεμμένο! Ποιο νομικό παράθυρο κρυβόταν στην πονηριά της κατάσχεσης; «Το Δηλωτικό του 1936!» Το Δηλωτικό του 1936: Με την εισαγωγή του νέου τουρκικού Αστικού Κώδικα (1926) τα υφιστάμενα βακούφια (ιδρύματα) δεν απέκτησαν αυτομάτως νομική προσωπικότητα. Εκλήθησαν, λοιπόν, το 1936 να καταθέσουν στην αρμόδια κρατική Διεύθυνση Βακουφίων ένα Δηλωτικό, υπό τη μορφή φορολογικής δήλωσης, στο οποίο όφειλαν να συμπεριλάβουν και την ακίνητη περιουσία τους. Το Δηλωτικό αυτό θεωρήθηκε «καταστατικό» του νέου νομικού προσώπου. ΄Ομως, αμέσως μετά τα γεγονότα της Κύπρου το 1974, η ολομέλεια του τουρκικού Αρείου Πάγου έκρινε ότι τα μειονοτικά βακούφια συνιστούν εν δυνάμει κίνδυνο για την ασφάλεια της Τουρκίας και εξ' αυτού, ήταν νόμιμη η αφαίρεση της ακίνητης περιουσίας. Κατά τούτο, σύμφωνα πάντα με το ίδιο σκεπτικό, η αποκτηθείσα μετά το Δηλωτικό του 1936 ακίνητη περιουσία των βακουφίων, η καθόλα νόμιμη από δωρεές, αγορές... δεν τους ανήκει πλέον νομίμως και πρέπει να περιέλθει στο τουρκικό Δημόσιο. Τα περισσότερα εξ αυτών οικειοποιήθηκαν ή λεηλατήθηκαν νόμιμα, με τις δηλώσεις του 1936 Ν. 2762, φόρος περιουσίας Ν.4305 κ.ά. ή παράνομα, όπως οι γενοκτόνες πράξεις των Σεπτεμβριανών του 1955 και των απελάσεων του 1964 κ.ά. Από το 1960 και εντεύθεν η Τουρκική Δημοκρατία έβαλε στο χέρι εκατοντάδες ακίνητα των ευαγών ιδρυμάτων των μειονοτήτων. Tη μεγαλύτερη ζημία υπέστη η αρμενική κοινότητα, η οποία έχασε όλα όσα είχε αγοράσει ή αποκτήσει την περίοδο που μεσολάβησε μετά το Δηλωτικό του 1936! (Αυτήν την αδικία προσπάθησε υποτίθεται να διορθώσει με νέες νομοθετικές ρυθμίσεις πριν μερικά χρόνια ο Ερντογάν, αλλά για τα περισσότερα ακίνητα αυτό δεν έγινε εφικτό!). Με πρωτοβουλία του ιδρύματος «Χραντ Ντινκ» και με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης, του Ιδρύματος Open Society και κατ' αντιστοιχία του Δηλωτικού του 1936, που είχε χρησιμοποιηθεί από το τουρκικό κράτος για να πλήξει την περιουσία των μειονοτικών ιδρυμάτων, εκδόθηκε το βιβλίο: «Δηλωτικό 2012, οι κατασχεθείσες περιουσίες των αρμενικών βακουφίων. Είναι μια ενδελεχής μελέτη 480 σελίδων του φαινομένου της υφαρπαγής των μειονοτικών περιουσιών στην Τουρκία. Περιλαμβάνει αναλυτικούς πίνακες και χάρτες στους οποίους αποτυπώνονται όλες οι περιουσίες στα τουρκικά και στα αγγλικά, καθώς και κείμενα που αναδεικνύουν την προβληματική κατάσταση των μειονοτικών βακουφικών περιουσιών, μαζί με παραδείγματα τέτοιων περιπτώσεων από τα αρμενικά ιδρύματα. Η αρμενική κατασκήνωση Τούζλα μετά την κατάσχεσή της άλλαξε αρκετά χέρια. Ο Σαϊτ Ντουρμάζ γνώριζε ότι κράταγε στα χέρια του τον κόπο ορφανών, έτσι φρόντισε να το πουλήσει. Ο νέος αγοραστής ήταν ο Χουσνού Ντεβετσή, μα ούτε σ' αυτόν έμεινε για πολύ. Πουλήθηκε στον Μεχμέτ Αλί Αϊντινλάρ (μεγάλη ανώνυμη εταιρεία παροχών υγείας), μετά στον Μουσταφά Κιοσέογλου και τελικά το 2008, στις οικοδομικές επιχειρήσεις του Ετχέμ Ερχάν Αϊντινλάρ, αδελφού του Μεχμέτ Αλί. Σήμερα εμφανίζεται ο Φατίχ Ουλουσόι ως νόμιμος ιδιοκτήτης... Το ίδρυμα της Αρμενικής Προτεσταντικής εκκλησίας μέχρι το 2011 υπέβαλλε δεκάδες αιτήσεις ένστασης και επιστροφής στα τουρκικά δικαστήρια. Μάταια. ΄Ολες απορρίφθηκαν. Ο αγώνας σήμερα. Μια νέα ελπίδα γεννιέται Τώρα, από τις 5 Μαϊου του 2015 η Αρμενική Νεολαία της Κωνσταντινούπολης, οι σύλλογοι Νορ Ζαρτόνκ και Μιασίν, έχουν στήσει ξανά αντίσκηνα στην εγκαταλειμμένη και ερειπωμένη κατασκήνωση. Κατάφεραν να σταματήσουν την εντολή κατεδάφισης από τον επιχειρηματία Ετχέμ Ερχάν Αϊντινλάρ. Τώρα βάφουν τους τοίχους, φυτεύουν λουλούδια, ξεκίνησαν υπαίθρια μαθήματα, οργανώνουν βιβλιοθήκη, ενώ ακαδημαϊκοί, φίλοι και υποστηρικτές καθημερινά οργανώνουν διαλέξεις. Το KampArmen αναστήθηκε! Οι υποστηρικτές σύλλογοι και πολιτικές οργανώσεις Dört Ayaklı Şehir, Istanbul Kent Savunması, HDK Gençlik Yapıları, DISK Limter İş Sendikası είναι εκεί, μαζί στην αντίσταση κατά της κατεδάφισης. Αγωνιστές της αρμενικής κοινότητας όπως ο Πακράτ Εστουκιάν, ο Γκαρό Παϊλάν, ο Γκαραμπέτ Ορουνόζ, ο Σαϊτ Τσετίνογλου, ο τουρκικός και ο ξένος τύπος καθημερινά ενημερώνουν για τις εξελίξεις με κάθε μέσο. Ο επιχειρηματίας Ετχέμ Ερχάν Αϊντινλάρ έχει δώσει εντολή στους δικηγόρους του να δοθεί μια λύση στο θέμα εντός 30 ημερών. Ναι, και αν δεν δοθεί μια λύση τελική και νόμιμη στα πλαίσια των τουρκικών αρχών και νόμων, η κατασκήνωση θα κατεδαφιστεί, το όνειρο των ορφανών θα μετατραπεί σε «πολυτελείς βίλες» ανάμεσα σε άλλες βίλες και πισίνες. Η «Ατλαντίδα» του Χραντ Ντικ θα εξαφανιστεί μια για πάντα... Εδώ και δυόμιση μήνες η Αρμενική Νεολαία της Κωνσταντινούπολης είναι ακόμη εκεί και αγωνίζεται για μια δίκαιη λύση. Στις 26 Ιουνίου πραγματοποιήθηκε πορεία διαμαρτυρίας που είχε έντονο αγωνιστικό παλμό και μεγάλη συμμετοχή κόσμου για το ζήτημα του Kamp Αrmen στην Κωνσταντινούπολη. Μετά από την κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση της Τουρκίας, μία αναμέτρηση που διεξήχθη μεταξύ αυτών που απαιτούν αδελφοσύνη, ειρήνη και δημοκρατία και αυτών που θέλουν να κυβερνούν με αίμα και καταπίεση, το πολιτικό τοπίο στην Τουρκία είναι ρευστό και αβέβαιο καθώς ακόμη δεν έχει σχηματιστεί κυβέρνηση. Είναι μια κατάσταση που διαιωνίζει το πρόβλημα καθώς το ζήτημα της κατασκήνωσης είναι πρωτίστως πολιτικό. |