O άζυμος άρτος και ο αμιγής οίνος των Αρμενίων Εκτύπωση E-mail

Azymos Artos

Γκεβόργκ Καζαριάν - δρ Θεολογίας ΕΚΠΑ

Μία από τις μείζονες λειτουργικές διαφορές μεταξύ της Ορθόδοξης και της Αρμενικής Αποστολικής Εκκλησίας είναι το ζήτημα της ύλης των Τιμίων Δώρων· ενώ η Ορθόδοξη Εκκλησία τελεί τη θεία λειτουργία με ένζυμο άρτο, στο δε Άγιο Ποτήρι προσθέτει νερό (κατά την προσκομιδή κρύο, ενώ μετά τον καθαγιασμό ζεστό), η Αρμενική Εκκλησία μεταχειρίζεται άζυμο άρτο και εντελώς άκρατο οίνο.

Σημειωτέον ότι ο άζυμος άρτος των Αρμενίων δεν έχει καμία σχέση με τα άζυμα (όστια) των ρωμαιοκαθολικών, τα οποία δίνονται σε κάθε πιστό ξεχωριστά, και μάλιστα χωρίς το αίμα του Χριστού. Ο άζυμος άρτος των Αρμενίων είναι ένας (στις μεγάλες γιορτές περισσότεροι), σε μέγεθος πιατέλας που χωράει μέσα στην παλάμη. Φέρνει τη σφραγίδα με τον Τίμιο Σταυρό καθώς και τις επιγραφές ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΥΡΙΟΣ ΘΕΟΣ. Καθαγιάζεται κανονικά, ενώ στο «Εἰς Ἅγιος» ο ιερέας τον εμβαπτίζει μέσα στο αίμα και τον διαμελίζει στα τέσσερα. Ύστερα τον τεμαχίζει με τα δάχτυλα και προσφέρει σε κάθε πιστό από ένα κομμάτι.

Από πού προέρχεται, όμως, η παράδοση του άζυμου άρτου; Στη διδακτορική διατριβή μου προχωράω στην υπόθεση ότι η Εκκλησία της Αρμενίας την κληρονόμησε από τις κοινότητες των ιουδαιοχριστιανών που υπήρχαν στη χώρα μέχρι το 364 μ.Χ. και προφανώς αποτελούσαν τις πρώτες κοιτίδες του χριστιανισμού. Μάλιστα, σε μια σημαντική επιστολή του Αγίου Μακαρίου Α΄, Πατριάρχου Ιεροσολύμων (314-333), προς την Αρμενία γίνεται λόγος για άζυμο άρτο της θείας λειτουργίας. Η επιστολή θεωρείται αυθεντική από τους ερευνητές, αλλά ακόμη και αν υποθέσουμε ότι το συγκεκριμένο απόσπασμα αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη, είναι αξιοπρόσεκτη η αναφορά του άζυμου ακριβώς στην Εκκλησία Ιεροσολύμων.

Όσον αφορά τον συμβολισμό του άζυμου άρτου στην αρμενική παράδοση (που προέκυψε αργότερα, την εποχή των χριστολογικών ερίδων), ο άζυμος συμβολίζει την αναμαρτησία και αφθαρσία του Κυριακού Σώματος, καθώς το προζύμι στην Αγία Γραφή συμβολίζει περισσότερο την αμαρτία και τη φθορά.

Σχετικά με τον αμιγή ή «κεκραμένο οίνο»1, σήμερα πια είναι πρόδηλο ότι αρχικά και οι δύο παραδόσεις πήγαζαν φυσιολογικά από την καθημερινή συνήθεια να αναμειγνύεται ή όχι το κρασί με νερό. Παραδείγματος χάριν, για την ανάμειξη του οίνου και του νερού, οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν ειδικά αγγεία, τους «κρατήρες», ενώ τον «ἄκρατον οἶνον»2 τον χρησιμοποιούσαν για θεραπευτικούς σκοπούς. «Κεκραμένον οἶνον» έπιναν και οι αρχαίοι Ιουδαίοι τουλάχιστον από την ελληνιστική περίοδο.
Από τη σχετική αναφορά του αυτόπτη μάρτυρα Ξενοφώντος (430-354 π.Χ.), ο κριθαρένιος οίνος που έπιναν οι αρχαίοι Αρμένιοι
«πάνυ ἀκρατος ἦν, εἰ μη τις ὕδωρ ἐπιχέοι». Από μερικά άλλα τεκμήρια φαίνεται ότι οι Αρμένιοι θεωρούσαν οίνο ποιότητας τον αμιγή, τον οποίο και προσέφεραν για την τέλεση της θείας λειτουργίας.

Μέχρι σήμερα, στην Αρμενία δεν διαλύουν τον οίνο με νερό, θεωρώντας ότι με αυτό τον τρόπο ο οίνος χαλάει. Από εδώ προέρχεται και η σχετικά μεταγενέστερη συμβολική του άκρατου οίνου, σύμφωνα με την οποία η ακρασία αυτή δείχνει την αναμαρτησία και το άφθαρτο του αίματος, γενικότερα της ανθρώπινης φύσης του Χριστού. Η Αρμενική Εκκλησία διαφέρει σε αυτό το σημείο από τις υπόλοιπες, καθώς είναι η μόνη που τελεί τη θεία λειτουργία με εντελώς άκρατο οίνο.

1. Κρασί με νερό
2. Ανέρωτο κρασί

Share
 

Για να εξασφαλίσουμε τη σωστή λειτουργία του ιστότοπου, μερικές φορές τοποθετούμε μικρά αρχεία δεδομένων στον υπολογιστή σας, τα λεγόμενα «cookies». Οι περισσότεροι μεγάλοι ιστότοποι κάνουν το ίδιο. Περισσότερα...

"Δέχομαι"

Kantsaran Banner

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ

typografia


διαφήμιση στο αρμενικά

armenian community

Online Επισκέπτες

Έχουμε 33 επισκέπτες συνδεδεμένους