Χάικ Ντεμογιάν |
![]() |
![]() |
“Το Μουσείο μας θα γίνει ένα επιστημονικό κέντρο παγκοσμίου ενδιαφέροντος” Στον Μίκυ Μοβσεσιάν «Aρμενικά» Απρίλιος - Ιούνιος 2014. Τεύχος 81
Μουσείο Γενοκτονίας. Αναμφίβολα, ένας χώρος που αντανακλά την ιστορική, πολιτική, πολιτισμική και κοινωνική διάσταση της Γενοκτονίας. Ουσιαστικά, ο ρόλος του, αν και πολυδιάσταστος, επικεντρώνεται στη διαιώνιση της μνήμης. Ποια είναι η αποστολή του μουσείου όπως διαμορφώνεται σήμερα, τόσο σε τοπικό όσο και παγκόσμιο επίπεδο και ποιες οι προοπτικές του; Το μουσείο λειτουργεί από το 1995. Άνοιξε τις πόρτες του με αφορμή την 80η επέτειο της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Είναι ένα από τα πρώτα κτίρια που ανεγέρθηκαν μετά την ανεξαρτησία της χώρας.Η αποστολή του μουσείου εκείνον τον καιρό είχε τρεις συνιστώσες. Πρωτίστως, έπρεπε το υλικό να συγκεντρωθεί, να συντηρηθεί -εφόσον είχε υποστεί βλάβες- και να διαφυλαχτεί. Κατά δεύτερον, έπρεπε να μελετηθεί, να αναλυθεί επιστημονικά και να καταχωρηθεί και τέλος, έπρεπε να εκτεθεί ένα μέρος του στον εκθεσιακό του χώρο. Σήμερα, η αποστολή του διαμορφώνεται και πάλι σε τρεις κατευθύνσεις. Πρώτον, της επιστημονικής μελέτης, δεύτερον, της μουσειακής έκθεσης, η οποία περιλαμβάνει και το συγκεντρωτικό έργο της μελέτης των εκθεμάτων και τρίτον, της εκπαιδευτικής δραστηριότητας, με τη μορφή σχολικών επισκέψεων και σεμιναρίων σε ειδική αίθουσά, στα πλαίσια της εκπαίδευσης της νέας γενιάς γύρω από τη γενοκτονία (genocide education). Ο ολοένα αυξανόμενος όγκος του υλικού, οι νέες αίθουσες αλλά και οι δραστηριότητες του μουσείου προϋποθέτουν αναμφίβολα υψηλά κονδύλια. Πώς εξασφαλίζονται τα μέσα συντήρησης, λειτουργίας και διεύρυνσης του μουσειακού χώρου, σε μια εποχή οικονομικά δύσκολη; Ποια είναι η συμμετοχή του αρμενικού κράτους; Υπάρχουν χορηγοί; Ποια είναι η βοήθεια, αν υπάρχει, από τους Αρμενίους της διασποράς; Το μουσείο αποτελεί κρατικό φορέα. Λειτουργεί υπό την αιγίδα της Ακαδημίας Γραμμάτων, ως Ινστιτούτο, δηλαδή ως κρατικό επιστημονικό ίδρυμα. Η λειτουργία του είναι ενταγμένη στα πλαίσια του Υπουργείο Παιδείας της χώρας. Η κρατική υποστήριξη είναι λοιπόν η βασική κινητήριος δύναμή του. Χωριστή επιχορήγηση παρέχεται από το Ταμείο «Λούις», το οποίο καλύπτει τους μισθούς. Έχουμε και τη βοήθεια των φίλων μας της διασποράς. Σαφώς, ο αριθμός τους δεν είναι τόσο μεγάλος όσο θα θέλαμε, αλλά έχουμε και κάποιους ιδιώτες που υποστηρίζουν εγκάρδια τις εργασίες του μουσείου όποτε χρειαστεί. Βρισκόμαστε πλέον με το βλέμμα στραμμένο στα 100 χρόνια από την εκτέλεση του αποτρόπαιου αυτού εγκλήματος της γενοκτονίας του αρμενικού λαού. Σε μια τόσο σημαντική επέτειο, το Μουσείο της Γενοκτονίας θα κατέχει πρωτεύοντα ρόλο, όπως αναμένεται. Ποιο είναι το πρόγραμμα και οι δραστηριότητες που θα αποτελέσουν τον κορμό των εκδηλώσεων μνήμης του μουσείου; Το Μουσείο της Γενοκτονίας είναι το μόνο ίδρυμα, που από κάθε άποψη, τόσο εκθεσιακή και επιστημονική, όσο και συντονιστική, κατέχει πρωταρχικό ρόλο, μαζί με το μνημείο της Γενοκτονίας, στην 100η επέτειο αυτής, όπως αναμένεται. Υπό αυτό το πρίσμα, έχουμε την υποχρέωση να είμαστε έτοιμοι τη δεδομένη εκείνη στιγμή να ανταπεξέλθουμε σε κάθε ανάγκη ή απαίτηση. Η δουλειά μας δεν είναι μόνο για μας. Από τα εγκαίνιά του έως και σήμερα, το μουσείο εμπλουτίζεται συνεχώς με νέα εκθέματα. Ποιες είναι οι πηγές προέλευσής τους; Συνδράμουν κάποιοι διεθνείς πολιτιστικοί οργανισμοί και με ποιον τρόπο; Τα εκθέματα προέρχονται από δύο πηγές. Η πρώτη είναι μέσω καθημερινών αγορών. Δεν υπάρχει μέρα που να μην αγοράζουμε κάτι. Αυτό βέβαια απαιτεί σταθερούς οικονομικούς πόρους. Ωστόσο, όσο κι αν κάποιες φορές τα πράγματα είναι δύσκολα, δεν παύουμε να προβαίνουμε σε τέτοιες αγορές. Σε ορισμένες περιπτώσεις κάποια ιδιαίτερα εκθέματα φθάνουν σε πολύ υψηλές τιμές, πράγμα λογικό, εφόσον μιλούμε για αντικείμενα μουσειακής αξίας. Η δεύτερη πηγή είναι κειμήλια από οικογένειες Αρμενίων, τόσο της Αρμενίας όσο και της διασποράς, που μπορεί να είναι ηχογραφήσεις, βιογραφίες και χειρόγραφες μαρτυρίες επιζώντων. Προσωπικές δηλαδή ιστορίες ανθρώπων, το πεπρωμένο του καθενός από αυτούς. Η ιστορική και άνευ προηγουμένου δήλωση του κυρίου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο τουρκικό Κοινοβούλιο την παραμονή της 99ης επετείου της Γενοκτονίας των Αρμενίων, σίγουρα προκάλεσε την έκπληξη όλων. Πιστεύετε πως μια τέτοια στάση σκοπό έχει να λειάνει το δρόμο της Τουρκίας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, χαρίζοντας της ένα εξευγενισμένο πρόσωπο ή είναι μια καλά προσχεδιασμένη τακτική κατάκτησης σκοτεινών στόχων ή μήπως μπορεί να σημαίνει την αυγή μιας νέας εποχής για τους Αρμένιους και την Αρμενία; Οι δηλώσεις του Ερντογάν ίσως μας κάνουν να σκεφτούμε ότι ναι, κάτι αλλάζει, αλλά με πόνο λέω ότι αλλάζει με τρόπο οπισθοδρομικό. Δεν υπάρχει διάθεση συμφιλίωσης. Η συμφιλίωση πρέπει να συζητηθεί σε δεύτερο χρόνο και όχι με αυτόν τον τρόπο. Ενώ αναμέναμε από την Τουρκία να κάνει ένα πρώτο βήμα μεταμέλειας, ενόψει της 100ετηρίδας, η δήλωση του Ερντογάν περιείχε μόνο προσχεδιασμένες γλωσσικές «παγίδες», πιθανότατα με την παρακίνηση και των συμμάχων της Τουρκίας, ώστε να τύχει ευρείας αποδοχής και θετικής απήχησης. Η άμεση και στοχευμένη απάντησή μου σε αυτήν τη δήλωσή του σκόπευε να εξουδετερώσει την «επικινδυνότητά» της, πριν αυτή διαδοθεί στους κύκλους των Αρμενίων. Και πιστεύω ότι το κατάφερα. Ό,τι περίμεναν οι Τούρκοι ηγέτες με αυτή τους τη στάση, τόσο ο Ερντογάν όσο και ο Νταβούτογλου σε κατοπινή του συνέντευξη στην «Γκάρντιαν», παρέμεινε μετέωρο και ανεκπλήρωτο. Κατά τη γνώμη σας, όσον αφορά για την αναγνώριση της γενοκτονίας, οι Αρμένιοι οι Έλληνες και οι Ασσύριοι κάνουν τις καλύτερες δυνατές προσπάθειες για να την προβάλλουν στην παγκόσμια κοινότητα; Υπάρχει πλέον ομοφωνία στους σοβαρούς ακαδημαϊκούς και επιστημονικούς κύκλους ως προς το αναμφισβήτητο της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Ο Λέμκιν έχει μιλήσει για την αλήθεια της γενοκτονίας καθορίζοντας την εγκληματική φύση του εγχειρήματος αυτού. Επίσης, οφείλουμε με τρόπο επιστημονικό και συντονισμένο να συγκεντρώνουμε, να καταχωρίζουμε και να προβάλλουμε οποιοδήποτε αποδεικτικό στοιχείο. Κάθε προσπάθεια πρέπει να εντάσσεται στο κατάλληλο πλαίσιο. Αν, λόγου χάρη, θέλουμε να απευθυνθούμε στους Έλληνες, πρέπει να θέσουμε το δικό μας θέμα σε σχέση με την ελληνική πραγματικότητα, αναφερόμενοι δηλαδή στις όποιες συνδέσεις με την ελληνική Ιστορία. Έχετε να απευθύνετε κάποια έκκληση στους Αρμενίους ανά τον κόσμο; Θα ήθελα να παρακαλέσω, όσοι Αρμένιοι κατέχουν οικογενειακά κειμήλια από τους επιβιώσαντες της γενοκτονίας, να τα φροντίσουν, να τα διαφυλάξουν και να τα παρουσιάσουν σε ιδρύματα ή ανθρώπους που μπορούν να τα συντηρήσουν και να τα αναδείξουν. Κάθε τέτοιο κειμήλιο αποτελεί ένα μικρό «μουσείο», που θα ήταν για μας ευπρόσδεκτο και πολύτιμο. |