Σαμουέλ Γκαραμπετιάν |
Στην Λούση Οννικιάν-Σαχινιάν Τεύχος: Μάρτιος-Απρίλιος 2010
Επικεφαλής της Οργάνωσης Μελέτης Αρμενικής Αρχιτεκτονικής
Διαφυλάττουμε τόσα όσα νοιώθουμε δικά μας και τόσο όσο είμαστε πιστοί στις ρίζες μας
Σε ποιο βαθμό έχει διαφυλαχθεί η αρμενική πολιτιστική κληρονομιά σήμερα στην Τουρκία; Έχει διαφυλαχθεί στο βαθμό του τι διασώθηκε από τη συστηματική και προγραμματισμένη διαδικασία αφανισμού της κατά το διάστημα 1940-1960. Αν θέλουμε να μπούμε σε λεπτομέρειες, σας επισημαίνω ότι στην κατά 75% κουρδοκατοικούμενη δυτική Αρμενία έχει καταστραφεί ολοσχερώς το 40% περίπου των μνημείων, είναι μισοκατεστραμμένο το 40% κι έχει διασωθεί το 20%, ενώ στο 25% που είναι τουρκοκατοικούμενο, έχει καταστραφεί ολοσχερώς το 95% και κατά το ήμισυ τα 4-5%.
Ποια είναι η γνώμη σας για την αναστύλωση της εκκλησίας Αχταμάρ Σουρπ Χατς από την τουρκική πλευρά; Πιστεύετε ότι ο ναός θα λειτουργήσει και πάλι ως εκκλησία; Η μονή Αχταμάρ Σουρπ Χατς αναστυλώθηκε αρκετά καλά. Βεβαίως, οποιαδήποτε αναστύλωση χριστιανικού μνημείου προϋποθέτει και την τοποθέτηση σταυρού, αλλιώς μπορεί να θεωρηθεί ημιτελής, αλλά για να είμαι ειλικρινής, αυτό το ζήτημα δε με συγκινεί ιδιαίτερα. Θεωρώ σημαντικότερο το να γίνουν κι άλλες αναστυλώσεις εκκλησιών και μοναστηριών, έστω και χωρίς να τοποθετηθούν σταυροί.
Κατά πόσο μπορεί να επηρεάσει την αρμενική ιστορική και πολιτιστική συνέχεια η πολιτιστική αυτή γενοκτονία- οι βαρβαρότητες εναντίον των πολιτιστικών μας μνημείων- που πραγματοποιήθηκε στο παρελθόν και συνεχίζεται ακόμα και σήμερα; Οι Τούρκοι έχουν αφανίσει συστηματικά και εκ θεμελίων-και σε κάποια μέρη συνεχίζουν ακόμα ν’αφανίζουν-κυρίως τη χριστιανική χροιά των αρμενικών μνημείων, θεωρώντας ως μη αρμενικά τα αρχαιότερα εξ’αυτών. Αφού όμως αναφερόμαστε σ’αυτό, δεν είναι μόνον οι Τούρκοι που θεωρούν την τεράστια πολιτιστική κληρονομιά των προχριστιανικών χρόνων εκτός αρμενικού πολιτισμού, κι αυτό οφείλεται σε δική μας ανοησία. Τέλος πάντων, το σημαντικό είναι ότι τα συγκεκριμένα μνημεία δεν αφανίζονται, κι αυτή είναι ίσως η μοναδική φορά κατά την οποία η ανοησία μας αυτή έχει ένα θετικό αποτέλεσμα.
Τι μπορούν να κάνουν η αρμενική κυβέρνηση και η αρμενική διασπορά για να διαφυλάξουν τα αρμενικά μνημεία που βρίσκονται στην Τουρκία; Για να διαφυλάξεις κάτι, θα πρέπει πρώτα να το αναγνωρίζεις ως δικό σου. Εμείς, σε γενικές γραμμές, δεν είμαστε λαός που αναγνωρίζει την εθνική κληρονομιά του.Ετσι εξηγούνται και οι τρομερές απώλειες μας σε πολιτιστικό επίπεδο. Ας παραδεχτούμε ότι επί των ημερών μας αφανίστηκε το κοιμητήρι της πόλης Τσουγά. Τόσο εμείς οι ίδιοι, όσο κι ολόκληρος ο κόσμος υπήρξαν μάρτυρες της απόλυτης αδιαφορίας μας. Με δυο λόγια, διαφυλάττουμε τόσα όσα νοιώθουμε δικά μας και τόσο όσο είμαστε πιστοί στις ρίζες μας.
Μπορούν να βοηθήσουν άλλα έθνη και κράτη με κάποιον τρόπο σε αυτή μας την προσπάθεια; Εξαρτάται από εμάς τους ίδιους.
Έχει συμβει ποτέ στα τόσα χρόνια εργασίας σας να κάνετε κάποια απρόσμενη ανακάλυψη; Αν ναι, πως αισθανθήκατε; Ίσως ήταν η συνάντηση με τους απογόνους του εξισλαμισμένου αδερφού του πατέρα του παππού μου, Γαζάρ αγά, η οποία με έπεισε γι’ ακόμα μια φορά ότι οι πνευματικές και πολιτικές οργανώσεις είναι απλά παράγωγες διαδικασίες , το σημαντικότερο όλων είναι η εθνικότητα, η οποία, δυστυχώς σπάνια υπήρξε προτεραιότητα για μας στη διάρκεια της ιστορίας μας.
|