|
Στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 30 χρόνια του απελευθερωτικού αγώνα του Αρτσάχ, η Αρμενική Εθνική Επιτροπή Ελλάδος μαζί με την πρεσβεία της Αρμενίας συνδιοργάνωσαν στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη την προβολή της ταινίας «Ο τελευταίος κάτοικος» του σκηνοθέτη Τζιβάν Αβεντισιάν.
Ο Τζιβάν Αβεντισιάν γεννήθηκε στις 19 Νοεμβρίου του 1981 στο Γκιουμρί της Αρμενίας και ενηλικιώθηκε στο Στεπαναγκέρτ, την πρωτεύουσα του Αρτσάχ. Εκεί, τελειώνοντας το λύκειο ξεκίνησε αμέσως μαθήματα στη δημόσια τηλεόραση, στο τμήμα σκηνοθεσίας. Το 1996-97 δούλεψε στο θέατρο «Βαχράμ Παπαζιάν» στο Στεπαναγκέρτ και αμέσως μετά απασχολήθηκε ως φωτιστής στον τηλεοπτικό σταθμό της περιοχής. Λίγο αργότερα ανέλαβε τη σκηνοθεσία σε τηλεοπτικές παραγωγές. Από το 2003-09 εργάστηκε ως σκηνοθέτης στο Γεγκίρ Μίντια (yerkirmedia) της Αρμενίας.
Στην Αναϊς Καζαντζιάν
Φεβρουάριος- Απρίλιος 2018, τεύχος 96
Τι σε έκανε να επιλέξεις αυτή τη διαδρομή;
Μεγαλώνοντας ως παιδί στο Στεπαναγκέρτ, όπου έχω και τις ομορφότερες αναμνήσεις της ζωής μου, άρχισα να συχνάζω στην ομάδα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών της περιοχής και συγκεκριμένα στη θεατρική ομάδα του ηθοποιού Χατσίκ Αρουτιουνιάν. Στα 16 μου άρχισα να μαθαίνω και κάποιες τεχνικές λεπτομέρειες που αφορούν μια θεατρική παράσταση. Συνέχισα, βέβαια, να κολλάω και τις αφίσες των παραστάσεων, όπως ακριβώς συνήθιζα να κάνω από παιδί. Ήταν πολύ δύσκολες εποχές τότε. Ζούσαμε τη φρίκη του πολέμου, αλλά σαν να είχαμε συνηθίσει στην ιδέα και πορευόμασταν μ’ αυτήν. Υπήρχαν μέρες που ηθοποιοί και θεατές περίμεναν να απομακρυνθούν τα βομβαρδιστικά αεροπλάνα για να συνεχιστεί η παράσταση.
Εάν προσπαθήσω να αναπαραστήσω αυτή τη σκηνή σε κάποια ταινία μου, όπως π.χ. ότι οι θεατές είναι καθισμένοι σε μια κατάμεστη αίθουσα παρακολουθώντας ένα θεατρικό έργο και οι ηθοποιοί σταματούν να λένε τον ρόλο τους, έως ότου φύγουν τ’ αεροπλάνα και αμέσως μετά συνεχίζεται κανονικά η παράσταση, δε θα το πιστέψει κανείς. Ποιος μπορεί εξάλλου να πιστέψει πως τότε αυτή ήταν η πραγματικότητα που βιώναμε;
Έχεις δουλέψει ποτέ ως ηθοποιός;
Το όνειρό μου δεν ήταν ποτέ να γίνω ηθοποιός, αλλά λόγω ελλείψεως άλλης σχολής αναγκάστηκα να πάω στη δραματική σχολή. Φυσικά, για να καλύψουμε τις ανάγκες των παραστάσεων κάναμε τα πάντα. Από μικρός, όμως, θαύμαζα όλους όσοι με κίνδυνο της ζωής τους κάλυπταν τα επικίνδυνα γεγονότα για την ενημέρωση του κόσμου.
Απ’ ό, τι καταλαβαίνω εξαρχής σε κέρδισε ο κινηματογράφος και η σκηνοθεσία. Γιατί σκηνοθέτης;
Είναι αλήθεια πως μου άρεσε πολύ ο κινηματογράφος. Σ’ αυτό έπαιξε σημαντικό ρόλο η μητέρα μου. Τις δύσκολες εκείνες μέρες του πολέμου, όταν μπαίναμε στα σκοτεινά και παγερά καταφύγια, εκείνη για να με κάνει να ξεχνιέμαι μου διάβαζε με το φως ενός κεριού βιβλία από την αρμενική και παγκόσμια λογοτεχνία. Αργότερα, πολλά από αυτά τα έργα τα είδα στη μεγάλη οθόνη του κινηματογράφου. Τώρα αυτό που με ωθεί να σκηνοθετώ, είναι ότι θέλω να γνωρίσει ο κόσμος τη δική μας ιστορία. Στους συνεργάτες μου λέω πως η δουλειά μας έχει τόσο μεγάλη δυσκολία, που μοιάζει σαν να οδηγούμε στον ωκεανό ένα καρυδότσουφλο δίχως κουπιά, προσπαθώντας να φτάσουμε στην απέναντι όχθη.
«Ο τελευταίος κάτοικος», η ταινία που είδαμε χθες το βράδυ, είναι γεμάτη συμβολισμούς. Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύεις συνήθως;
Ανέκαθεν είχα στραμμένο το βλέμμα μου σε όλον αυτόν τον κόσμο με τους συμβολισμούς. Θεωρώ πως παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον το κάθε τι που σου επιτρέπει να εμβαθύνεις και να μη μένεις στην επιφάνεια. Οπότε ναι, όντως μ’ αρέσει να παίζω στις ταινίες μου μ’ αυτούς.
Έχεις επιρροές από τον Παρατζάνοφ ή κάποιον άλλο δάσκαλο ή έστω κάποια άλλη τάση, σχολή;
Ο Παρατζάνοφ έχει τέτοια θέση στο παγκόσμιο στερέωμα του κινηματογράφου, που εγώ δεν θα μπορούσα να αναμετρηθώ μαζί του. Έχω πολλούς που θαυμάζω, αλλά αυτό που έχω κατά νου είναι να αφηγηθώ με τον δικό μου τρόπο τα βιώματα που είχα από παιδί στον τόπο μου και να μιλήσω για τους ήρωες που είδα με τα ίδια μου τα μάτια.
Από το Αρτσάχ θυμάμαι έντονα πόσο θαύμασα αυτά τα όμορφα και συγχρόνως υπερήφανα βουνά του. Στη μνήμη μου έχουν καταγραφεί απίστευτα πολλοί, διαφορετικοί τόνοι του πράσινου, ζωηρά χρώματα από λουλούδια και βότανα. Στη δική σου αφήγηση όμως υπάρχει κάτι σκληρό στα χρώματα. Νιώθουμε πως εκεί έχει συμβεί κάτι απάνθρωπο και σκληρό. Αντιθέτως, όταν η κάμερα εισχωρεί στα δωμάτια του σπιτιού και προβάλλεται η φιγούρα του πατέρα, η ατμόσφαιρα αλλάζει, υπάρχει ζεστασιά και λυρισμός.
Εάν καταφέραμε να μεταδώσουμε στους θεατές αυτό που περιγράφεις, μπράβο μας. Προσπαθήσαμε να έχουμε όλες αυτές τις εικόνες λυρισμού και θαλπωρής στο σπίτι, όπως ακριβώς είπες, αλλά συγχρόνως θέλαμε να αποδείξουμε πόσο μικρός είναι ο άνθρωπος σε αντίθεση με αυτά τα ψηλά βουνά. Όταν δε υπάρχει κι ο πόλεμος, γίνεται τόσο μικρός και αδύναμος, όσο μια κουκίδα πάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη. Σ’ αυτές τις σκηνές μέσα στο σπίτι, έλειπαν οι φιγούρες της μάνας και της γιαγιάς. Μ΄ αυτό τον τρόπο θέλαμε να τονίσουμε πως ο πατέρας φρόντιζε την κόρη. Σε καιρό πολέμου ορφανεύεις, μόνο αν χάσεις τον πατέρα σου. Φυσικά, δεν υποτιμώ τη θέση της μάνας και πρέπει να τονίσω πως οι γυναίκες, στην Αρμενία και στο Αρτσάχ, έχουν εξέχουσα θέση στην κοινωνία. Όμως εν καιρώ πολέμου ο πατέρας είναι αυτός που θα σε προστατεύσει.
Πιστεύεις ότι με αυτές τις τρεις ταινίες κλείνει μια τριλογία με θέμα το Αρτσάχ;
Υπάρχουν τόσες πολλές αληθινές ιστορίες από το Αρτσάχ, που η ζωή ολόκληρη δεν φτάνει για να τις αφηγηθεί κανείς. Δεν έχω κανένα σκοπό ν’ αφήσω αυτό το θέμα. Θα ήθελα, όσο μπορώ και μ’ έχει ο Θεός καλά, να μάθει την ιστορία μας περισσότερος κόσμος. Το θεωρώ σπουδαίο να καταλάβει ο κόσμος πως, αν και οι μάχες συνεχίζονται, το Καραμπάχ υπάρχει ως χώρα.
Άρα, κάτι καινούργιο υπάρχει στα σκαριά;
Ναι. Η επόμενη ταινία θα ονομάζεται “Gate to Heaven”. Θα είναι αγγλόφωνη και οι ηθοποιοί από διαφορετικές χώρες. Μια συμπαραγωγή που θα μπορέσει ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο.
Υπάρχουν κρατικές ή άλλες χορηγίες που να στηρίζουν τους καλλιτέχνες και το έργο τους;
Βέβαια. Και στις δύο προηγούμενες ταινίες μου υπήρξε χορηγία, ελπίζω πως θα μου απαντήσουν θετικά και γι’ αυτήν. Εμείς, βέβαια, θα ξεκινήσουμε από τις 17 Μαρτίου να ζητάμε δωρεές στο διαδίκτυο.
Το φεστιβάλ κινηματογράφου «Χρυσό Βερίκοκο» πρόσφερε κάτι στην Αρμενία και τους καλλιτέχνες της;
Σίγουρα, είναι ένας θεσμός που βοήθησε πολύ ν’ αναγνωριστεί ο αρμενικός κινηματογράφος, όπως επίσης, μ’ αυτόν τον τρόπο, εκατοντάδες άνθρωποι γνώρισαν και την Αρμενία.
«Ο τελευταίος κάτοικος» σε ποια φεστιβάλ έχει προβληθεί;
Προβλήθηκε στο επίσημο πρόγραμμα του φεστιβάλ της Βενετίας, αλλά όχι στο διαγωνιστικό μέρος, στη Σαγκάη και στη Φιλανδία όπου η προσέλευση του κόσμου, προς μεγάλη μας έκπληξη, ήταν μεγάλη και, τελευταία, λάβαμε πρόσκληση από το φεστιβάλ της Ινδίας.
Αν συμφωνείς κι εσύ, θα ήθελα να κλείσουμε με μια φράση από την ταινία «Ο τελευταίος κάτοικος» που με έβαλε σε σκέψεις. Προς το τέλος της ταινίας ο πατέρας αναρωτιέται αν «υπάρχει κάποιος λαός πάνω στη γη, μέσα στους αιώνες, που δεν έχει υποστεί έστω για μια φορά έναν ξεριζωμό».
Για τον καθένα μας παράδεισος θεωρείται η γενέτειρά του κι ο τόπος όπου ζει.
|
