Λουσίν Ντινκ Εκτύπωση E-mail

SaroyanLand

Στην Ζοζεφίνα Μαρκαριάν

Αρμενικά Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2013 τεύχος 79

 

Η ται­νί­α «SaroyanLand» εί­ναι η πρώ­τη με­γά­λου μή­κους ται­νί­α της Λου­σίν Ντιν­κ. Πρό­κει­ται για μια ται­νί­α «δρό­μου», έ­να docυ-drama που α­κο­λου­θεί τα ί­χνη του τα­ξι­διού που πραγ­μα­το­ποί­η­σε το 1964, ο γνωστός α­με­ρι­κα­νο-αρμέ­νιος συγ­γρα­φέ­ας Γου­ίλ­λιαμ Σα­ρο­γιάν α­πό την Τρα­πε­ζού­ντα στο Μπ­τλίς, την πό­λη της Α­να­το­λί­ας απ’ ό­που κα­τα­γό­ταν η οι­κο­γέ­νειά του. Χρη­σι­μο­ποιώ­ντας μια Σε­βρο­λέτ της ε­πο­χής ε­κεί­νης και με ο­δη­γό τον ί­διο τον Σα­ρο­γιάν - το πρό­σω­πο του ο­ποί­ου δεν βλέ­που­με πο­τέ- δια­σχί­ζου­με την Α­να­το­λί­α και μοι­ρα­ζό­μα­στε τις σκέ­ψεις και τα αι­σθή­μα­τα του συγ­γρα­φέ­α, σε μια ται­νί­α της ο­ποί­ας το voice over, α­πο­τε­λού­με­νο α­πο­κλει­στι­κά α­πό λό­για του ί­διου του συγ­γρα­φέ­α, κυ­ριαρ­χεί σε συν­δυα­σμό με την υ­πέ­ρο­χη μου­σι­κή ε­πέν­δυ­ση α­πό κομ­μά­τια των Francois Couturier, Bartlomiej Gliniak και Κο­μι­τάς.

Η ται­νί­α έ­κα­νε πρε­μιέ­ρα στο Διε­θνές Φε­στι­βάλ Κι­νη­μα­το­γρά­φου της Κων­στα­ντι­νούπο­λης και στην πο­ρεί­α προ­βλή­θη­κε στα φε­στι­βάλ του Λο­κάρ­νο στην Ελ­βε­τί­α, του Αμ­βούρ­γου στη Γερ­μα­νί­α, της Ατ­τά­λειας στην Τουρ­κί­α, και αλ­λού. Στο φε­στι­βάλ του Golden Apricot στο Ερε­βάν, α­πέ­σπα­σε το βρα­βεί­ο Κα­λύ­τε­ρου Ντο­κι­μα­ντέρ στο τμή­μα «Armenian Panorama» ε­νώ στο Φε­στι­βάλ της Μα­λά­τια στην Τουρ­κί­α βρα­βεύ­τη­κε με το βρα­βεί­ο Κα­λύ­τε­ρου Σε­να­ρί­ου. Στην Α­θή­να, η ται­νί­α προ­βλή­θη­κε στα πλαί­σια του 26ου Πα­νο­ρά­μα­τος του Ευ­ρω­πα­ϊ­κού Κι­νη­μα­το­γρά­φου. Με α­φορ­μή την προ­βο­λή, συ­να­ντη­θή­κα­με με την Λου­σίν Ντιν­κ για μια σύ­ντο­μη συ­ζή­τη­ση.

 

Λί­γα λό­για για την ται­νί­α: πε­ρί τί­νος πρό­κει­ται, πώς προ­έ­κυ­ψε η ι­δέ­α, πώς χει­ρι­στή­κα­τε το θέ­μα;

Ο γνω­στός α­με­ρι­κα­νο-αρμέ­νιος συγ­γρα­φέ­ας Γου­ίλ­λιαμ Σα­ρο­γιάν τα­ξί­δε­ψε στη γη των προ­γό­νων του, στο Μπι­τλίς της Α­να­το­λί­ας. Προ­σπά­θη­σα να α­κο­λου­θή­σω τα ί­χνη αυ­τού του τα­ξι­διού, δη­μιουρ­γώ­ντας δια­φο­ρε­τι­κές σχέ­σεις, ό­πως η σχέ­ση πα­τέ­ρα-γιου, ε­ξο­ρί­ας-ε­πι­στρο­φής, προ­σμο­νής-α­πώ­λειας, μνή­μης-άρ­νη­σης, κλπ. Ως Αρ­μέ­νιοι δι­δα­σκό­μα­στε φυ­σι­κά τα γρα­πτά του Σα­ρο­γιάν στο σχο­λεί­ο, αλ­λά αυ­τό δεν εί­ναι αρ­κε­τό. Ό­ταν ο Α­ράς, ο αρμε­νι­κός εκ­δο­τι­κός οί­κος της Κων­στα­ντι­νούπο­λης, άρ­χι­σε να εκ­δί­δει βι­βλί­α του, άρ­χι­σα κι ε­γώ μια πιο βα­θιά και «ε­σω­τε­ρι­κή α­νά­γνω­ση». Μά­λι­στα μπο­ρώ να πω ό­τι ό­σο πε­ρισ­σό­τε­ρο διά­βα­ζα, η ι­δέ­α της ται­νί­ας με «βρή­κε» και ό­χι το α­ντί­στρο­φο. Η λο­γοτε­χνί­α του Σα­ρο­γιάν εί­ναι τό­σο «κι­νη­μα­το­γρα­φι­κή» που εί­ναι σχε­δόν α­δύ­να­το να μη δη­μιουρ­γή­σει στο θε­α­τή αι­σθή­μα­τα και ει­κό­νες. Αλ­λά και ως Αρ­μέ­νισ­σα, μου ή­ταν πα­ρά­ξε­νο να κα­τα­λα­βαί­νω έ­ναν καλ­λι­τέ­χνη που πέ­θα­νε το 1981, τη χρο­νιά που ε­γώ γεν­νή­θη­κα. Ε­πί­σης, ή­ταν πα­ρά­ξε­νο να αι­σθά­νο­μαι τι έ­γρα­ψε στην Α­με­ρι­κή, μια χώ­ρα που δεν εί­χα πο­τέ ε­πι­σκε­φθεί. Τό­τε προ­σπά­θη­σα να κα­τα­λά­βω πως γί­νε­ται να μας α­πα­σχο­λούν κοι­νά ε­ρω­τή­μα­τα.

Διά­βα­σα πολ­λά βιβλί­α για να κα­τα­νο­ή­σω την ο­πτι­κή και τα αι­σθή­μα­τά του. Έ­μα­θα α­κό­μα και ποιες μυ­ρω­διές του ά­ρε­σαν, ποιος ή­ταν ο α­γα­πη­μέ­νος του συν­θέ­της ή ζω­γρά­φος, κλπ. Στρά­φη­κα ξα­νά σε συγ­γρα­φείς που εί­χα με­λε­τή­σει πα­λιό­τε­ρα, ό­πως ο John Berger, για να χτί­σω τη δο­μή της ται­νί­ας. Με άλ­λα λό­για, η φόρ­μα και το πε­ριε­χό­με­νο εί­ναι αλ­λη­λέν­δε­τα, ε­πη­ρε­α­ζό­με­να απ’ ό­λες τις μορ­φές τέ­χνης. 

Πό­σο χρό­νο σας πή­ραν τα γυ­ρί­σμα­τα; Η πο­ρεί­α που πε­ρι­γρά­φε­τε, εί­ναι η ί­δια που πραγ­μα­το­ποί­η­σε ο Σα­ρο­γιάν στο τα­ξί­δι του;

Τα γυ­ρί­σματα πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν σε δια­φο­ρε­τι­κές πε­ριό­δους. Πρώ­τα πή­ρα τις συ­νε­ντεύ­ξεις, 2-3 μή­νες αρ­γό­τε­ρα γύ­ρι­σα κά­ποια κομ­μά­τια της ται­νί­ας στην Κων/πο­λη και στο Πα­ρί­σι και στο τέ­λος τρά­βη­ξα το ί­διο το τα­ξί­δι. Συ­νο­λι­κά χρειά­στη­καν πε­ρί­που τρεις εβδο­μά­δες. Η πο­ρεί­α του τα­ξι­διού που ε­πέ­λε­ξα ξε­κι­νά­ει α­πό την Τρα­πε­ζού­ντα και κα­τα­λή­γει στο Μπι­τλίς, περ­νώ­ντας α­πό το Α­γκρί, το Βαν, το Ερ­ζε­ρούμ κλπ. Εί­ναι η ί­δια μ’ αυ­τή που α­κο­λού­θη­σε ο Σα­ρο­γιάν, αν και στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα το τα­ξί­δι του ή­ταν πο­λύ μα­κρύ­τε­ρο. Απο­φά­σι­σα ό­μως να ξε­κι­νή­σω α­πό την Τρα­πε­ζού­ντα διό­τι α­πό ε­κεί η οι­κο­γέ­νεια των Σα­ρο­γιάν έ­φυ­γε α­πό την Τουρ­κί­α, με πλοί­ο. Ή­θε­λα να ξε­κι­νή­σω α­πό το ση­μεί­ο α­να­χώ­ρησής τους και να κά­νω το τα­ξί­δι προς τα πί­σω.

Εί­χα­τε α­να­φέρει σε μια συ­νέ­ντευ­ξη ό­τι κά­θε Αρ­μέ­νιος έ­χει τον «δι­κό του Σα­ρο­γιάν». Ποιος εί­ναι ο δι­κός σας Σα­ρο­γιάν;

Ο δι­κός μου Σα­ρο­γιάν εί­ναι έ­νας άν­θρω­πος πε­ρή­φα­νος, που χω­ρίς πα­ρά­πο­νο κου­βα­λά­ει στην πλά­τη του, τους προ­γό­νους του και την Ι­στο­ρί­α. 

Ε­πι­λέ­ξα­τε τον τί­τλο «Saroyan-Land» για την ται­νί­α. Τι συμ­βο­λί­ζει για σας;

Η ται­νί­α στην αρ­χή εί­χε δια­φο­ρε­τι­κό τί­τλο. Θε­λή­σα­με ό­μως να εί­ναι πιο σαφής για το κοι­νό. Για μέ­να, ται­ριά­ζει με τον τρό­πο που έ­ζη­σε ο Σα­ρο­γιάν. Ται­ριά­ζει με την αί­σθη­ση που δη­μιουρ­γεί α­νά­με­σα στον α­να­γνώ­στη και το κεί­με­νο. Γί­νε­ται ο ί­διος «τό­πος» (land). Αυ­τό εί­ναι α­πό­λυ­τα κα­τα­νο­η­τό για μέ­να. 

Στην ται­νί­α υ­πάρ­χει η α­τά­κα «η μνή­μη εί­ναι φα­ντα­σί­α». Αυ­τή εί­ναι κα­θα­ρά μια ται­νί­α για το πα­ρελ­θόν, για τη μνή­μη. Σας α­πα­σχό­λη­σε το γε­γο­νός ό­τι ο πό­νος που πε­ρι­γρά­φε­τε δεν εί­ναι δη­μιούρ­γη­μα της φα­ντα­σί­ας, αλ­λά πραγ­μα­τι­κός; Και ό­τι αυ­τό το τα­ξί­δι θα μπο­ρού­σε να εί­ναι το τα­ξί­δι κά­θε Αρ­με­νίου;

Ό­χι, για να εί­μαι ει­λι­κρι­νής δεν με α­πα­σχό­λη­σε. Μπο­ρού­με να συ­ζη­τή­σου­με ε­κτε­νώς τη σχέ­ση φα­ντα­στι­κού-πραγ­μα­τι­κό­τη­τας. Ό­μως, ό­πως λέ­ει ο Baudrillard, η α­λή­θεια θα σε πιά­σει στο τέ­λος. Ε­πι­πλέ­ον, ναι, αυ­τό εί­ναι το τα­ξί­δι κά­θε Αρ­με­νίου, ε­ξαι­τί­ας της Ι­στο­ρί­ας του, αλ­λά συγ­χρό­νως εί­ναι και η ι­στο­ρί­α κά­θε κα­τα­πιε­σμέ­νου έ­θνους. Τε­λι­κά, «σπί­τι» για τον κα­θέ­να μας εί­ναι ε­κείνο στο ο­ποί­ο βρί­σκε­ται «η δι­κή μας α­λή­θεια». Αν χά­σεις την α­λή­θειά σου, χά­νεις και τον προ­σα­να­το­λι­σμό σου.

 

Share
 

Για να εξασφαλίσουμε τη σωστή λειτουργία του ιστότοπου, μερικές φορές τοποθετούμε μικρά αρχεία δεδομένων στον υπολογιστή σας, τα λεγόμενα «cookies». Οι περισσότεροι μεγάλοι ιστότοποι κάνουν το ίδιο. Περισσότερα...

"Δέχομαι"


ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ


διαφήμιση στο αρμενικά

armenian community

Online Επισκέπτες

Έχουμε 23 επισκέπτες συνδεδεμένους