Στην Μάρθα Τζαμουζιάν

Τεύχος: Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2008

Δημοσιογράφος και συγγραφέας γεννημένος στην περιοχή Ορένσε της βορειοδυτικής Ισπανίας, υπήρξε, πριν από 27 χρόνια, θύμα μιας τρομοκρατικής ενέργειας Αρμενίων στη Μαδρίτη. Η βόμβα που έσκασε εκεί όπου βρισκόταν ο ίδιος τυχαία, τον τραυμάτισε πολύ σοβαρά και κόντεψε να χάσει τα πόδια του. Το μοιραίο γεγονός ήταν η αιτία που τον οδήγησε τότε μέχρι τα βουνά του Λιβάνου για να συναντήσει τους αυτουργούς και για να γράψει αμέσως μετά το βιβλίο “Η Βόμβα”, όπου εξηγεί την τραυματική εμπειρία του με το αρμενικό ζήτημα. Όλα αυτά τα χρόνια ο Χοσέ Αντόνιο Γκουριαράν είναι ένας ένθερμος υποστηρικτής των αρμενικών θέσεων στο θέμα της γενοκτονίας και το ταξίδι που έκανε πέρσι στην Αρμενία ήταν η αφορμή για το καινούργιο του βιβλίο “Αρμένιοι, η ξεχασμένη γενοκτονία”, που παρουσιάστηκε πρόσφατα στη Μαδρίτη. Με μακρά καριέρα στην έντυπη και ηλεκτρονική δημοσιογραφία της χώρας του, έχει γράψει και άλλα βιβλία, όπως για τον πρόεδρο Αλιέντε της Χιλής, για τον δικτάτορα Πινοσέτ, για το βασιλιά της Ισπανίας Χουάν Κάρλος και για τη Λισαβόνα, πόλη όπου έζησε πολλά χρόνια ως ανταποκριτής της ισπανικής τηλεόρασης.

Υπάρχει μεγαλύτερη τρομοκρατική ενέργεια από τη θανάτωση ενάμισι εκατομμυρίου Αρμενίων;

Τι σας ώθησε, δυο δεκαετίες μετά την έκδοση του βιβλίου σας «Η Βόμβα», να γράψετε το καινούργιο σας βιβλίο με θέμα τους Αρμένιους και τη γενοκτονία;

Δεν είχα σκοπό να εκδώσω ένα καινούργιο βιβλίο για το αρμενικό ζήτημα μετά τη «Βόμβα», το βιβλίο που έγραψα ύστερα από την τρομοκρατική ενέργεια ενός κομάντο της ASALA, της οποίας ήμουν αυτόπτης μάρτυρας και θύμα πριν από 27 χρόνια στη Μαδρίτη. Σ’ εκείνο το βιβλίο έβγαλα ό,τι είχα μέσα μου. Σκοπός μου ήταν να διηγηθώ την προσωπική μου εμπειρία και να βοηθήσω να αναδειχθεί η ιστορική αδικία που διέπραξε η Τουρκία κατά των Αρμενίων: τη γενοκτονία του 1915 που ακόμα και σήμερα δεν αναγνωρίζει η κυβέρνηση της Άγκυρας. Αυτή η επαίσχυντη και παράλογη πράξη συγκάλυψης της πρώτης γενοκτονίας του 20ού αιώνα και το αίτημα από πλευράς μερικών Αρμενίων της Ισπανίας (μεταξύ αυτών της Γκλέντα Ατζεμιάντς και του Αρμέν Σιρουγιάν) και από την Αλίσια Εσκαμίλια από τον εκδοτικό οίκο Espasa να γράψω ένα καινούργιο βιβλίο, με ώθησαν να το κάνω. Το ταξίδι στην Αρμενία με τη σύζυγό μου και με 11 Αρμενίους, απόγονους των θυμάτων της γενοκτονίας, με έπεισε πως έπρεπε να το γράψω.

Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας μετά το ταξίδι σας στην Αρμενία;

Η Αρμενία και οι Αρμένιοι με εντυπωσίασαν: η χώρα για τη βαθιά ομορφιά της, τη υπερχιλιετή ιστορία της, τη θρησκεία ταυτισμένη με το ζήτημα του λαού της, τον πολιτισμό της, τα βουνά, τις λίμνες και τα ποτάμια της. Οι Αρμένιοι, για την έντονη αγάπη στην πατρίδα και για την αιώνια βούλησή τους να υπερασπίζονται την ταυτότητά τους, πόσες φορές θυσιάζοντας και τη ζωή τους. Η Αρμενία υποφέρει σήμερα από τις επιπτώσεις 70 χρόνων σοβιετικής κατοχής και από τη διεθνή οικονομική κρίση: είναι μια χώρα με κακή οικονομική δομή, χωρίς βιομηχανία και σταθερότητα και γι’ αυτό υπάρχουν τόσο πολλοί Αρμένιοι που αναγκάζονται να αναζητήσουν ένα καλύτερο μέλλον έξω από τη χώρα. Ωστόσο πιστεύω στην ικανότητα που πάντα είχε αυτός ο λαός να επιζεί και ότι θα ξεπεράσει όλες τις δυσκολίες για να είναι μεσοπρόθεσμα μια χώρα ευημερούσα και με μέλλον. Η ομορφιά της, η πλούσια γαστρονομία της και η φιλικότητα του λαού της της δίνουν μεγάλες δυνατότητες για να είναι διεθνής πόλος έλξης τουρισμού. Οι Αρμένιοι της διασποράς θα βοηθήσουν στην απογείωση της χώρας. Αυτό χρειάζεται η χώρα και δεν είναι ώρα για κριτική.

Από τη γενοκτονία του 1915 μέχρι τη δολοφονία του Χράντ Ντινκ υπάρχει μια σταθερή θέση της Τουρκίας που λέγεται άρνηση. Νομίζετε ότι αυτό μπορεί να αλλάξει κάποια στιγμή;

Από τη γενοκτονία μέχρι το θάνατο του Χράντ Ντινκ και μέχρι σήμερα η Τουρκία μένει αμετακίνητη στην πολιτική της, αγνοεί και αρνείται τις σφαγές, που είναι καταγεγραμμένες στις σελίδες της Ιστορίας και τις οποίες μαρτυρούν εκατομμύρια Αρμένιοι απόγονοι εκείνης της τραγωδίας, σκορπισμένοι σε όλο τον κόσμο. Γνωρίζω τη Ρακέλ Ντινκ, έχω μιλήσει μαζί της, έχει τις ίδιες ιδέες και τη δύναμη του άνδρα της και είναι διατεθειμένη να συνεχίσει να απαιτεί από την Τουρκία να αναγνωρίσει τη γενοκτονία, ακόμα και αν αυτό της δημιουργήσει προβλήματα. Υπάρχουν πολλοί Χράντ και πολλές Ρακέλ στον κόσμο και υπάρχει ακόμα ένας μεγάλος αριθμός τούρκων διανοουμένων, όπως ο νομπελίστας Ορχάν Παμούκ, που επικρίνουν την άρνηση της κυβέρνησής τους. Αυτό δε θα συνεχιστεί για πολύ καιρό, ήδη υπάρχουν αλλαγές στην πολιτική ηγεσία της Τουρκίας (με τελευταία την παρουσία του τούρκου Προέδρου στο Ερεβάν με την αφορμή του ποδοσφαιρικού αγώνα) και αργά ή γρήγορα νομίζω ότι θα αναγνωρίσουν με κάποιον τρόπο μια γενοκτονία, που, αν συνεχίσουν να αρνούνται, θα δυσκολέψουν την ένταξη ή την παρουσία τους στην Ε.Ε..

Τα τελευταία γεγονότα στον Καύκασο έχουν βάλει την περιοχή στο μάτι του κυκλώνα. Είμαστε στο κατώφλι μιας καινούργιας μορφής ψυχρού πολέμου;

Τα γεγονότα στη Γεωργία βάζουν όλη την περιοχή του Καυκάσου στο στόχαστρο των μεγάλων δυνάμεων και όλου του κόσμου. Μια σύγκρουση στην περιοχή δε συμφέρει καμία από τις τρεις χώρες. Ούτε τη Ρωσία, επειδή μπορεί να ενθαρρύνει αυτονομιστικά κινήματα στο έδαφός της, ούτε τη Γεωργία, επειδή θα είναι υποταγμένη για ακόμα μια φορά στα κελεύσματα της Ρωσίας. Ούτε την Αρμενία, επειδή χρειάζεται καλές σχέσεις με τις δύο γειτονικές χώρες, δεν μπορεί να είναι απομονωμένη για πάντα και έχει μεγάλο αριθμό Αρμενίων στη Γεωργία. Ούτε και τον κόσμο, επειδή θα επιστρέφαμε στις δύσκολες μέρες του ψυχρού πολέμου.

Έχουμε ένα καινούργιο φαινόμενο στη διασπορά, που λέγεται αρμενική κοινότητα της Ισπανίας.

Το μεγάλο άλμα που έζησε η Ισπανία τα τελευταία χρόνια στον οικονομικό και στον κοινωνικό τομέα, από τότε που απελευθερωθήκαμε από τη μακρά δικτατορία του Φράνκο, ανέδειξε τη χώρα ως την έβδομη πιο πλούσια και αναπτυγμένη χώρα στον κόσμο και άνοιξε τις πόρτες της σε εκατομμύρια μετανάστες. Μεταξύ αυτών υπάρχει μια πολυάριθμη κοινότητα Αρμενίων, που στην πλειοψηφία τους έχουν έρθει από τη δημοκρατία της Αρμενίας και από ισπανόφωνες χώρες της Αμερικής. Είναι άνθρωποι που εργάζονται και που εντάσσονται στην κοινωνία μας, χωρίς να απεμπολήσουν τον πολιτισμό τους. Τώρα οργανώνονται σε μεγαλύτερα σωματεία που ασκούν επιρροή και χάρη σε αυτούς και ίσως στους λίγους Ισπανούς που γράφουμε και μιλάμε για το θέμα, αρχίζει και γίνεται γνωστό στην Ισπανία το αρμενικό ζήτημα και η κοινή γνώμη κρίνει υπέρ των Αρμενίων και κατά της τουρκικής θέσης.

Από θύμα μιας τρομοκρατικής πράξης δείχνετε μεγάλη αγάπη για τους Αρμενίους. Πώς εξηγείτε μια τέτοια στάση; Πώς ξεπεράσατε τη δύσκολη εμπειρία που ζήσατε;

Δεν είναι δύσκολο να εξηγήσω γιατί εκτιμώ τους Αρμένιους μετά την τρομοκρατική ενέργεια. Είμαι κατηγορηματικά εναντίον οποιασδήποτε πράξης βίας, δε θα δικαιολογήσω ποτέ οποιαδήποτε τρομοκρατική ενέργεια. Αλλά υπάρχει μεγαλύτερη τρομοκρατική ενέργεια από τη θανάτωση ενάμισι εκατομμυρίου Αρμενίων από την Τουρκία; Aπό τα καραβάνια στις ερήμους της Μεσοποταμίας; Aπό τους βιασμούς; Aπό την αρπαγή των περιουσιών τους; Η ενέργεια που έζησα μου φαίνεται κάτι μικρό σε σύγκριση με αυτό που υπέφερε και υποφέρει ο αρμενικός λαός και προσπάθησα να μη με επηρεάσει την ώρα της αντικειμενικής ανάλυσης της ιστορίας.

Από την άλλη πλευρά οι γονείς μου με έμαθαν να μη νιώθω μίσος ή δίψα για εκδίκηση και συμφωνώ απόλυτα με τη φράση του Σωκράτη που λέει ότι υποφέρει περισσότερο αυτός πού διαπράττει την αδικία παρά αυτός που τη δέχεται. Πάντα εκτιμούσα αυτούς που έβαλαν τη βόμβα που με τραυμάτισε. Και περισσότερο από τότε που ο Μοντέ Μελκονιάν υπερασπίστηκε τον λαό του στο Καραμπάχ και από τότε που ο Αλέκ Γενικομσιάν δημιούργησε ένα ίδρυμα για να μάθει στα παιδιά και τους νέους να οικοδομούν την καινούργια Αρμενία. Μίλησα μαζί του στο ταξίδι μου στην Αρμενία και εκτιμώ αυτό που κάνει και το κουράγιο που είχε να γίνει από πολεμιστής άνθρωπος της ειρήνης. Πολλοί δεν είχαν αυτό το κουράγιο. Και δεν πρέπει να είναι εύκολο.

Tweet

Share