ΛΕΒΟΝ ΑΡΟΝΙΑΝ - Ο σολίστας |
Συνέντευξη: Άννα Λορέντς Φωτό: Αρνός Μαρδιροσιάν Μετάφραση-επιμέλεια: Μίκι Μοβσεσιάν Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2012 τεύχος 74
Ζητήσαμε από τον Αρονιάν να παίξει μία παρτίδα, στην οποία να κέρδιζαν τα λευκά. Πριν την τελευταία κίνηση, έπεσε σε βαθιά περισυλλογή και μουρμούρισε: «Μα τα λευκά δεν κερδίζουν, είναι ισοπαλία». Του προτείναμε να αφαιρέσουμε ένα μαύρο πιόνι από τη σκακιέρα αλλά ο Αρονιάν απάντησε: «Τι; Δεν μπορείτε να το κάνετε αυτό». Σαν αποτέλεσμα, δεν υπήρξε νικητής στη μονομαχία Αρονιάν εναντίον Αρονιάν. Ο Λεβόν πέτυχε την τέλεια αρμονία.
Γεννήθηκε στις 6 Οκτωβρίου του 1982 στο Ερεβάν της Αρμενίας. Νικητής του Παγκόσμιου Κυπέλλου Σκακιού το 2005. Πρωταθλητής της 37ης Ολυμπιάδας Σκακιού1 στο Τορίνο (2006) και της 38ης στη Δρέσδη (2008), ως μέλος της Εθνικής Ομάδας της Αρμενίας. Νικητής των Σούπερ Τουρνουά στην πόλη Λινάρες2 του Μεξικού (2006), Βάικ Αν Ζε3 της Ολλανδίας (2007 και 2008), Στεπαναγκέρντ του Ναγκόρνο Καραμπάχ (2005), όπως επίσης νικητής και του Ταλ Μεμόριαλ4 (2006 και 2010). Νικητής του Γκραν Πρι της FIDE5, Γκραν Σλαμ Μπιλμπάο6 (2009), Τουρνουά Άμπερ7 (2008, 2009, 2011). Παγκόσμιος Πρωταθλητής στο Ράπιντ8 (2009), παγκόσμιος πρωταθλητής στο Φίσερ ράντομ Τσες9 (2008, 2009), παγκόσμιος πρωταθλητής Μπλιτζ10 (2010). Νικητής του Παγκόσμιου Ομαδικού Πρωταθλήματος Σκακιού (2011), ως μέλος της Εθνικής Ομάδας Αρμενίας. Ανακοινώθηκε ως ο καλύτερος αθλητής της Αρμενίας το 2005. Του απονεμήθηκαν το μετάλλιο «Χορενατσί» το 2006. Του απονεμήθηκε ο τίτλος του «Επίτιμου Δεξιοτέχνη Αθλητισμού της Δημοκρατίας της Αρμενίας» το 2009 (“Honoured Master of Sport of the Republic of Armenia”).
Δεν είναι παράξενο ότι σε δυο διαδοχικές Ολυμπιάδες σκακιού η εθνική ομάδα της Αρμενίας αναδείχθηκε πρώτη, ενώ κάποιοι πιστεύουν ότι τα μέλη της δεν σκέφτονται ομαδικά; Φυσικά, όλοι εξαρτόμαστε από το τι γίνεται σε κάθε μια σκακιέρα. Υπάρχει όμως και η αίσθηση ότι δεν είσαι μόνος, και αυτό είναι μία καλή αίσθηση. Για παράδειγμα, όταν ένας ομαδικός αγώνας είναι σε εξέλιξη και γίνεται προφανές ότι ο ένας παίκτης χάνει, όλοι οι υπόλοιποι αρχίζουν αμέσως να πασχίζουν ακόμα περισσότερο για τη νίκη. Και, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, μπορεί κανείς να καταλάβει καθαρά το ομαδικό παίξιμο. Υπάρχουν, επίσης, συναντήσεις για ομαδική προπόνηση, όπου μοιράζονται συμβουλές μεταξύ των μελών της ομάδας. Γενικά, είμαστε όλοι φίλοι. Και ως ένας από τους αρχηγούς της Εθνικής Ομάδας, ξέρω πολύ καλά πόσο σημαντικό είναι για ένα νέο μέλος της ομάδας να νοιώθει άνετα, να καταλαβαίνει ότι είναι μέρος του συνόλου.
Τι προετοιμασία γίνεται πριν από το παιχνίδι; Αναλύεται η κατάσταση και γίνεται προσπάθεια να βρεθεί τι είναι καταλληλότερο για κάθε αντίπαλο, από σένα τον ίδιο ή τον προπονητή ή τους παίκτες που θα σε αντικαταστήσουν.
Πόσος χρόνος ξοδεύεται για την προετοιμασία; Από μία έως τέσσερεις ώρες. Εξαρτάται από το βαθμό τελειομανίας και το αίσθημα φόβου του εκάστοτε παίκτη. Και από την οκνηρία του βεβαίως. Εγώ, για παράδειγμα, είμαι πολύ τεμπέλης.
Κάποτε είχες πει ότι δεν έλαβες καν σοβαρή εκπαίδευση εξαιτίας της οκνηρίας σου. Αυτό είναι εν μέρει αλήθεια. Ήμουν στην τετάρτη τάξη του Δημοτικού, όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση και αμέσως μετά σε όλα τα σχολεία άρχισε η διδασκαλία στην αρμενική γλώσσα. Το γλωσσικό εμπόδιο αποδείχτηκε ανυπέρβλητο για μένα και, μπορώ να πω ότι η εκπαίδευσή μου έλαβε τέλος σε εκείνο το σημείο. Πράγματι, τότε ήταν που άρχισα να παίζω περισσότερο σκάκι. Πήρα, βέβαια, το πτυχίο μου στη Φυσική Αγωγή, αλλά στη συνέχεια ήμουν πολύ τεμπέλης για να συνεχίσω.
Μετά την τελευταία θεαματική νίκη στην Ολυμπιάδα, δεν ήρθατε στο Ερεβάν, όπου επιφυλάχθηκε μεγαλειώδης υποδοχή στην ομάδα. Τι ήταν πιο σημαντικό από το να απολαύσετε τη δόξα; Για να σας πω την αλήθεια, ποτέ δε μου άρεσε όλη αυτή η υπερβολική προβολή μετά τη νίκη. Σε αποδιοργανώνει. Αισθάνομαι μεγάλη ικανοποίηση όταν η δουλειά γίνεται καλά και αυτό μου είναι αρκετό. Οπότε είναι πιθανό να αποφύγετε τον εορτασμό ακόμα και όταν θα έχετε γίνει παγκόσμιος πρωταθλητής; Αυτά είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Μια τέτοια νίκη θα είναι απολύτως δική μου και σαφώς, θα παρίσταμαι.
Χάρη στα προσωπικά σας επιτεύγματα και στις επιτυχίες της ομάδας, το σκάκι έχει γίνει παράφορα δημοφιλές. Τώρα ως άθλημα έχει εισαχθεί υποχρεωτικά στο βασικό Πρόγραμμα Σπουδών στα σχολεία. Νομίζω ότι είναι ένα πολύ ενδιαφέρον πείραμα. Αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι τα εύσημα ανήκουν σε εμάς. Υπήρχε επίσης ο Ντικράν Μπετροσιάν. Μετά την ανεξαρτητοποίηση της Αρμενίας, η ομάδα μας που απαρτιζόταν από τους Ραφαέλ Βαχανιάν, Βλαντιμίρ Αγκοπιάν και τα παιδιά που έπαιζαν μαζί τους είχε πολλές επιτυχίες. Η άφιξη μου, όπως και του Καπριέλ Σαρκισιάν, μπορεί να πει κανείς ότι συμπλήρωσαν το έργο των προηγούμενων, ήταν μια λογική εξέλιξη της κατάστασης. Τώρα φαίνεται ότι το σκάκι έγινε το αρμενικό «Σήμα Κατατεθέν». Και είναι πολύ ευχάριστο το γεγονός ότι σε πολλές χώρες το σκάκι συνδέεται με την Αρμενία. Όταν παρουσιάζεις έναν νέο παίκτη και λες ότι είναι Αρμένιος, όλοι ξέρουν αμέσως ότι είναι καλός σκακιστής.
Τι σου αρέσει να παίζεις εκτός από σκάκι; Μου αρέσουν όλα τα αθλήματα και τα παιχνίδια. Μου αρέσει το τένις ίσως επειδή έχει ομοιότητες με το σκάκι. Βρίσκεσαι σε απόσταση από τον αντίπαλό σου, οπότε δεν έχεις άμεση σωματική επαφή, αλλά υπάρχει μια νοητική σύνδεση. Μιλώντας γενικά, συνδέω το σκάκι περισσότερο με τη μουσική παρά με τα αθλήματα. Στη μουσική χρειάζεσαι, επίσης, πολύ χρόνο για να ακονίσεις τις ικανότητές σου και να ανανεώσεις το ρεπερτόριό σου. Επιπλέον, οι μουσικοί, όπως και οι σκακιστές, βρίσκονται σε διαρκή αναζήτηση της αρμονίας.
Λεβόν, ως παίκτης, είσαι τζογαδόρος; Παίρνεις ρίσκα; Στον κόσμο του σκακιού, ο όρος τζογαδόρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει κάποιον που είναι περιπετειώδης και παθιασμένος. Εγώ δεν είμαι τέτοιος παίκτης. Αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι η επιτυχία έρχεται μόνο σε εκείνον που παίρνει ρίσκα, ενώ μπορεί να ελέγχει τα αισθήματά του και να είναι ψύχραιμος. Υπό αυτήν την έννοια, θεωρώ ότι, ναι, είμαι τζογαδόρος.
Ελέγχεις τα αισθήματά σου ακόμα και μετά από μία απογοητευτική ήττα; Ένας παίκτης δεν πρέπει να ξεχνάει ούτε για ένα δευτερόλεπτο ότι το σκάκι είναι απλώς ένα παιχνίδι. Αν το πάρεις υπερβολικά στα σοβαρά, μπορείς εύκολα να χάσεις το μυαλό σου. Η δύναμη ενός καλού παίκτη δε βρίσκεται μόνο στην ικανότητα να ελέγχει τα αισθήματά του αλλά και στην ικανότητα να μαθαίνει και να εξελίσσεται. Αν συναντάς τα ίδια προβλήματα λιγότερο συχνά, σημαίνει ότι έχεις γίνει πιο δυνατός.
Έχεις το δικό σου ορισμό για το σκάκι; Το σκάκι είναι ένας διάλογος. Κάθε κίνηση είναι ένα μήνυμα στον αντίπαλο. Όταν κινείς ένα πιόνι στην ουσία είναι σαν να λες: «Ξέρεις, νομίζω ότι το παιχνίδι θα τελειώσει ακριβώς όπως το σχεδιάζω και θα σου κάνω “αυτό” και “αυτό”». Και ο αντίπαλος απαντά: «Συνέχισε, δε σε πιστεύω». ή «Κάνε ό,τι θέλεις, δεν θα ασχοληθώ και θα προσπαθήσω να το πάρω ήρεμα.» Και στο σκάκι υπάρχουν μοιρολάτρες, που αφήνονται στη μοίρα τους. Υπάρχουν και μηδενιστές, που δεν πιστεύουν στην ικανότητά σου να ελέγξεις τη σκακιέρα και προσπαθούν να δείξουν την έλλειψη πίστης τους σε σένα με κάθε τους κίνηση. Αυτή η κρυφή συνομιλία μεταξύ των παικτών είναι που δίνει στην κάθε παρτίδα σκάκι και ένα βαθμό οικειότητας.
Από την οπτική γωνία ενός τρίτου, φαίνεται ότι οι σκακιστές σκέφτονται μόνο την επόμενή τους κίνηση. Όχι, όχι. Πολλά και διάφορα περνούν από το μυαλό σου. Τυπικά, μελετάς τον αντίπαλό σου. Όταν παίζεις εναντίον κάποιου, ψάχνεις τρόπο να τον καταλάβεις. Όχι μόνο ποιος είναι σαν παίκτης αλλά και τι άτομο είναι. Τι του αρέσει και τι όχι. Αυτή η έρευνα για μια πιο προσωπική κατανόηση του αντιπάλου σου είναι ταυτόχρονα παράξενη και απαραίτητη, αλλά σε αποσπά και από το παιχνίδι. Γενικά, όσο λιγότερο σκέφτεσαι μια παρτίδα, τόσο πιο ήρεμα και καλά πηγαίνει. Δε μου αρέσει καθόλου να πιέζω υπερβολικά τον εαυτό μου. Επ’ ευκαιρία, είναι κανόνας κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού οι σκακιστές να μιλούν μόνο στον εαυτό τους.
Να μιλούν στον εαυτό τους δυνατά; Όχι. Αλλά πάντα προσπαθείς να μαντέψεις τι λέει ο αντίπαλός σου στον εαυτό του. Παρακολουθείς τα μάτια, τις κινήσεις, τη συμπεριφορά του. Συχνά, όταν η κατάσταση στη σκακιέρα δεν είναι, ακόμα, εντελώς αβέβαιη, προσπαθείς να διαισθανθείς πόσο άβολος είναι ο αντίπαλός σου, να δεις πόσο ανήσυχος είναι, κυριολεκτικά φαντάζεσαι ότι ακούς την απόγνωσή του στο μυαλό του και ξέρεις ότι αν τα καταφέρεις να μείνεις ήρεμος, θα νικήσεις. Η τέχνη της ψυχανάλυσης είναι ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία του παιχνιδιού. Αν δεν είναι το πρώτο σου παιχνίδι με έναν συγκεκριμένο παίκτη, ξέρεις ήδη ποια σενάρια δεν του αρέσουν και έτσι προσπαθείς να επιβάλλεις ένα από αυτά. Καθένας έχει ένα ευαίσθητο σημείο.
Και ποιο είναι το δικό σου; Μπορώ να ηττηθώ στην αρχή. Είμαι τεμπέλης και συνήθως δεν ξοδεύω αρκετό χρόνο για να προετοιμαστώ για το παιχνίδι. Άλλο ένα πρόβλημα είναι όταν αρχίζω να ρισκάρω. Είμαι ευέξαπτος και κάποιες φορές δυσκολεύομαι να συγκρατηθώ.
Άρα φαίνεται ότι κάθε μάχη έχει δύο μέτωπα: τον αντίπαλο και τον εαυτό σου… Ακριβώς. Κάθε παίκτης μπορεί να νικήσει έναν δυνατότερο αντίπαλο και να υποκύψει σε έναν ασθενέστερο. Αυτό είναι δυνατό αν δε συνομιλεί με τον εαυτό του, αν δεν καταλαβαίνει τα ίδια του τα προβλήματα, τις αδυναμίες και τα δυνατά του σημεία και αν δεν ξέρει τι του αρέσει και τι όχι. Αυτό σημαίνει ότι, ενώ έχει όλες τις πιθανότητες να κερδίσει, μπορεί ξαφνικά να χάσει το παιχνίδι - να το χάσει από τον εαυτό του.
Το σκάκι είναι το παιχνίδι των ατομιστών; Θα έλεγα ακόμα και των εγωιστών, πράγμα που ισχύει για όλα τα ατομικά αθλήματα. Βλέπετε, το σκάκι είναι ένα πολύ μοναχικό παιχνίδι. Οι καλύτεροι παίκτες, κατά κανόνα, είναι εσωστρεφείς, ολιγόλογοι και όχι επικοινωνιακοί άνθρωποι. Και για το σύνολο αυτών των πραγμάτων χρησιμοποιώ τον όρο: «φιλαυτία».
Αλλά είναι επίσης και ένα παιχνίδι διανοουμένων… Ένας διανοούμενος συν ένας φίλαυτος ισούται με έναν «έξυπνο μπάσταρδο».
*Μπορεί κανείς να μάθει περισσότερα για παλαιότερους και σύγχρονους διακεκριμένους Αρμένιους σκακιστές, στην παρακάτω σύνδεση: http://armenianchessplayers.blogspot.gr/
1. Η Ολυμπιάδα σκακιού διοργανώνεται κάθε δύο χρόνια από τη FIDE και στην οποία ομάδες από όλον τον κόσμο ανταγωνίζονται η μία την άλλη. 2. 3. Από το 2008, το Γκραν Σλαμ έχει γίνει ένα από τα τουρνουά υψίστου επιπέδου παγκοσμίως. Τα τουρνουά στις πόλεις Βάικ Αν Ζε και Λινάρες αποτελούν δύο διοργανώσεις στη σειρά κατάταξης για το Γκραν Σλαμ. 4. Το Ταλ Μεμόριαλ είναι ένα τουρνουά σκακιού, που διοργανώνεται κάθε χρόνο στη Μόσχα, από το 2006, στη μνήμη του πρώην Παγκόσμιου Πρωταθλητή Μιχαήλ Ταλ, που απεβίωσε το 1992. 5. FIDE (Federation International Des Echecs) είναι το γαλλικό ακρωνύμιο για τη Διεθνή Ομοσπονδία Σκακιού, που ιδρύθηκε στο Παρίσι στις 20 Ιουλίου 1924. Είναι αναγνωρισμένη από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ), ως το ανώτερο σώμα για το σκάκι και τα πρωταθλήματά του, σε ηπειρωτικό και διηπειρωτικό επίπεδο. Το Γκραν Πρι της FIDE είναι μια σειρά από τουρνουά που καθορίζουν την τελική κατάταξη για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα. 6. Γκραν Σλαμ: Στα ατομικά αθλήματα είναι η νίκη σε όλους τις σημαντικότερες διοργανώσεις σε μία σεζόν, ειδικά σε επαγγελματικό επίπεδο. Το Γκραν Σλαμ σκακιού (μια διοργάνωση ανάλογη με το Γουίμπλεντον στο τένις), ως ένα σημαντικό σκακιστικό πρωτάθλημα, δέχεται τους νικητές από τα μεγαλύτερα τουρνουά σκακιού, κάθε χρόνο, στον τελικό των μάστερ του είδους, στο Μπιλμπάο, Ισπανία (Χώρα των Βάσκων). 7. Το τουρνουά σκακιού Άμπερ είναι μια ετήσια διοργάνωση με μεγάλα χρηματικά έπαθλα, για κάποιους από τους αριστοτέχνες στο είδος παγκοσμίως και γίνεται στο Μόντε Κάρλο, συνήθως τον Μάρτιο. Χορηγός του τουρνουά είναι ο Ολλανδός επιχειρηματίας, Γιόοπ Βαν Όοστερομ, που έδωσε στη διοργάνωση το όνομα της κόρης του. 8. Ράπιντ ή Κουίκ: Παραλλαγή σκακιού, με 15 έως 60 λεπτά ανά παίκτη, μερικές φορές με μια μικρή αύξηση χρόνου ανά κίνηση (π.χ. 10 δευτερόλεπτα). 9. Φίσερ Ράντομ Τσές ή Σκάκι 960: Παραλλαγή σκακιού που επινοήθηκε από τον πρώην παγκόσμιο πρωταθλητή σκακιού Μπόμπυ Φίσερ. Το παιχνίδι χρησιμοποιεί την ίδια σκακιέρα και πιόνια με το κλασικό σκάκι, μόνο που αυτά βρίσκονται σε τυχαία αρχική θέση για κάθε παίκτη. 10. Μπλίτζ ή Μπούλετ Σκάκι ή Ξαφνικός Θάνατος: Παραλλαγή σκακιού, στην οποία κάθε παίκτης έχει πολύ λιγότερο χρόνο για να κάνει μία κίνηση.
|