Στην Αναΐς Καζαντζιάν

Ο Σαρκίς Χαμαλμπασιάν γεννήθηκε το 1956 στο Γκιουμρί της Αρμενίας και ξεκίνησε να ασχολείται με τη ζωγραφική σε νεαρή ηλικία. Φοίτησε στη Σχολή Καλών Τεχνών «Πανός Τερλεμεζιάν», με τους κριτικούς τέχνης να τον ξεχωρίζουν από τις πρώτες κιόλας ομαδικές εκθέσεις στις οποίες συμμετείχε στις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Το 1987 το έργο του προβλήθηκε στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της χώρας και ακολούθησε η διεθνής καριέρα του με εκθέσεις σε Μόσχα, Ιαπωνία, Γερμανία, Γαλλία, Λονδίνο, Λος Άντζελες και αλλού.

Τα έργα του διακρίνονται για τα έντονα χρώματα και τις πολυθεματικές συνθέσεις.

Σε αυτά συναντάει κανείς στιγμές από την καθημερινότητα του χωριού και της πόλης, γιορτές, ιστορικές φιγούρες και εικόνες από όλο το φάσμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Τα έργα του Χαμαλμπασιάν εκτίθενται σήμερα στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και στην Εθνική Πινακοθήκη του Γερεβάν, καθώς και σε διάφορες άλλες ιδιωτικές συλλογές ανά τον κόσμο.

Με την ευκαιρία της επίσκεψής του στην Αθήνα, τον συναντήσαμε και κάναμε μαζί του μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση σχετικά με την πορεία του στη ζωγραφική.

Πότε ξεκινήσατε να ζωγραφίζετε; Ποια ήταν τα πρώτα σας βήματα;

Ζωγραφίζω από πολύ μικρός, από τα παιδικά μου χρόνια, όπως και ο εγγονός μου σήμερα. Θυμάμαι, μια μέρα, η δασκάλα κάλεσε τη μητέρα μου και της είπε «Αυτό το παιδί έχει ταλέντο, μια μέρα θα γίνει ζωγράφος ή γλύπτης». Σιγά σιγά ξεκίνησα να ασχολούμαι περισσότερο και στο σπίτι.

Είχαμε τότε μια οικογενειακή φίλη που δούλευε στο θέατρο και παλαιότερα είχε εργαστεί σε μια σχολή ζωγραφικής. Εκείνη, λοιπόν, με πήγε στους δασκάλους της σχολής για να τους δείξουμε τα έργα μου. Ήμουν τότε γύρω στα επτά. Αυτοί με ενθάρρυναν να συνεχίσω και μου έδωσαν κάποιες συμβουλές. Λίγα χρόνια αργότερα, οι γονείς μου, βλέποντας την κλίση μου, με κατηύθυναν προς τη σχολή ζωγραφικής του Γκιουμρί. Εκεί έχουν σπουδάσει πολλοί μεγάλοι ζωγράφοι της χώρας.

Πότε κάνατε τις πρώτες σας εκθέσεις;

Αφού ολοκλήρωσα τις σπουδές μου στη Σχολή Καλών Τεχνών στο Γερεβάν, πήγα να υπηρετήσω τη θητεία μου στον Σοβιετικό στρατό. Όταν επέστρεψα, ήταν η εποχή που το κράτος παραχωρούσε δωρεάν στούντιο στους καλλιτέχνες, για να έχουν κάποιο χώρο να εργαστούν. Έτσι, απέκτησα τον δικό μου χώρο και ξεκίνησα να ζωγραφίζω. Σιγά σιγά άρχισα να συμμετέχω σε κάποιες ομαδικές εκθέσεις, ενώ ετοιμάζαμε και σκηνικά για θεατρικές παραστάσεις με τους φίλους μου. Οι εκθέσεις τότε επιχορηγούνταν από το κράτος και τις διοργάνωνε μια δεκαπενταμελής επιτροπή. Τα έργα που επιλέγονταν από την επιτροπή για να παρουσιαστούν στην έκθεση αγοράζονταν συνήθως από διάφορους πολιτιστικούς φορείς. Συμμετέχοντας, λοιπόν, σε αυτές τις εκθέσεις, ξεκίνησα σταδιακά να αποκτώ φήμη.

Πού βρίσκονται τώρα αυτοί οι πίνακες;

Υπάρχει η Εθνική Πινακοθήκη της Αρμενίας, όπου μπορεί να δει κανείς τα έργα των Μαρντιρός Σαριάν, Μινάς Αβεντισιάν, Σετράκ Αρακελιάν, Γερβάντ Κοτσάρ και όλων των μεγάλων ζωγράφων της χώρας. Αυτά τα έργα έχουν μείνει από την εποχή της Σοβιετικής Αρμενίας, όταν η κυβέρνηση αγόραζε τα έργα των σημαντικότερων καλλιτεχνών για να τα εκθέσει στην Εθνική Πινακοθήκη της χώρας όπως και στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Γερεβάν. Έργα μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας έχουν παραμείνει στην περιουσία του αρμενικού κράτους από εκείνη την εποχή. Έτσι, λοιπόν, υπάρχουν και δικά μου έργα που εκτίθενται σήμερα σε αυτές τις συλλογές.

Ο τρόπος που ζωγραφίζετε διακρίνεται από κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Βλέποντας κανείς τα έργα σας, καταλαβαίνει αμέσως ότι είναι δικά σας. Πώς διαμορφώσατε το συγκεκριμένο στιλ;

Τη δεκαετία του ’80, λίγο έξω από τη Μόσχα υπήρχε ένα καλλιτεχνικό κέντρο όπου μαζεύονταν νέοι καλλιτέχνες από διάφορα μέρη της Σοβιετικής Ένωσης και ο καθένας έπαιρνε ένα στούντιο ώστε να δουλέψει για μια περίοδο τριών μηνών. Τα έργα που δημιουργούσαν εκείνη την περίοδο τα εξέθεταν στη Μόσχα, και πολλά από αυτά τα πουλούσαν. Όταν πήγα να δουλέψω κι εγώ εκεί, γνώρισα καλλιτέχνες από όλα τα μέρη του κόσμου. Από τις συζητήσεις που είχα την ευκαιρία να κάνω εκεί και από τις ανταλλαγές απόψεων, ανακάλυψα νέα πράγματα στη ζωγραφική και προχώρησα λίγο τη σκέψη μου. Αυτό ήταν το ’87. Εκείνη την εποχή ξεκίνησαν να με αναγνωρίζουν σιγά σιγά και να μου κάνουν και παραγγελίες.

Πολύ σημαντική για την πορεία μου ήταν και η συνάντησή μου με τον φημισμένο κριτικό τέχνης Χενρίκ Ιγκιτιάν. Αυτός παρακολουθούσε από κοντά τους νέους ζωγράφους της Αρμενίας και όταν ξεχώριζε κάποιον, τον υποστήριζε και τον προωθούσε.

Διοργάνωνε, για παράδειγμα, εκθέσεις στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Γερεβάν για να παρουσιάσει τα έργα τους στο κοινό, συμβάλλοντας έτσι σε μεγάλο βαθμό στην ανάδειξή τους.

Μερικές φορές βλέπουμε κάποιες ιστορικές φιγούρες στα έργα σας και άλλες φορές συναντάμε χειρόγραφα κείμενα. Υπάρχει κάποια σκέψη πίσω από αυτά;

Πολλές φορές με ρωτάνε «με ποιο σκεπτικό βάλατε αυτό το στοιχείο στο έργο σας» και εγώ απαντάω πως δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη σκέψη πίσω από κάθε τι. Αυτά που ζωγραφίζω πηγάζουν από μέσα μου.

Εγώ, γενικότερα, είμαι εναντίον της εγκεφαλικής ζωγραφικής. Στη ζωγραφική, και γενικότερα στις τέχνες, δεν πρέπει να κυριαρχεί η σκέψη.

Πολλοί μαθαίνουν και αντιγράφουν τη φύση με τις τεχνικές που έχουν διδαχθεί στις σχολές, με ακαδημαϊκό τρόπο. Μπορεί να ζωγραφίζουν τέλεια, αλλά στα έργα αυτά με τις σωστές αναλογίες, χρώματα και όγκους δεν έχουν βάθος, δεν υπάρχει συναίσθημα.

Από πού αντλείτε τις επιρροές σας; Επηρεάζεστε από το περιβάλλον σας;

Από τα πάντα μπορεί να επηρεαστεί ένας καλλιτέχνης. Από όλα όσα συμβαίνουν γύρω του. Ένας ποιητής επεξεργάζεται τις λέξεις, ένας μουσικός τους ήχους, και εγώ, ως ζωγράφος, παρατηρώ τις εικόνες που βλέπω γύρω μου. Όταν καταφέρω να αποτυπώσω τις εικόνες και τις σκέψεις που έχω στο μυαλό μου πάνω στο τελάρο, δημιουργώ ένα νέο έργο. Κάθε καλλιτέχνης επηρεάζεται αναπόφευκτα από την εποχή και το περιβάλλον του.

Ποιο είναι το επίπεδο της ζωγραφικής στην Αρμενία σήμερα; Υπάρχουν νέοι ζωγράφοι;

Ευτυχώς, οι τέχνες ήταν πάντοτε δημοφιλείς στην Αρμενία. Ο κόσμος ενδιαφέρεται για κάθε μορφή τέχνης, και υπάρχουν σίγουρα πολλοί ταλαντούχοι καλλιτέχνες σήμερα στη χώρα. Μπορεί να ήμασταν για αρκετό καιρό αποκομμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά είχαμε σίγουρα ένα πολύ καλό θέατρο, όπερα, σπουδαίους τραγουδιστές και πολύ καλούς ζωγράφους. Υπήρχε παλαιότερα η γενιά του ’60, των Μινάς Αβεντισιάν, Ασότ Χοβανεσιάν, Βανέντς, Ελιπεγκιάν και άλλων.

Μετά ήρθε η δική μου γενιά, η γενιά του ’80. Θυμάμαι κάποτε συγκαταλεγόμουν κι εγώ ανάμεσα στους νέους ζωγράφους εκείνης της εποχής, ώσπου ήρθαν οι νεότεροι και μια μέρα κατάλαβα ότι ανήκω πλέον στην παλιά γενιά. Και βέβαια τώρα έρχεται μία ακόμη νέα γενιά. Μπορεί να μην υπάρχει η υποστήριξη που υπήρχε παλαιότερα από το κράτος, αλλά υπάρχουν σίγουρα αρκετοί νέοι που ζωγραφίζουν και πουλούν τα έργα τους στις γκαλερί του Γερεβάν.

Tweet

Share