|
 Ο Αρτάκ Πεγκλαριάν μπροστά στο κάστρο μουσείο του Ντικραναγκέρτ λίγες ώρες πριν την παράδοση της περιοχής στους Αζέρους
«Είμαι τυφλός αλλά βλέπω, εσείς
βλέπετε, αλλά κάνετε τους τυφλούς»
Ρικάρντο Γεργκανιάν
Οκτώβριος- Δεκέμβριος 2020, τεύχος 105
Ιούλιος 1988. Ο Αρτάκ γεννήθηκε στο Στεπανακέρτ το έτος που σηματοδότησε την αρχή του αγώνα για την απελευθέρωση του Αρτσάχ. Τα πρώτα χρόνια της παιδικής του ηλικίας ζει ατελείωτους μήνες σε καταφύγια μαζί με την οικογένειά του, λόγω των βομβαρδισμών της πρωτεύουσας. Ο πατέρας του, εθελοντής στον απελευθερωτικό αγώνα, σκοτώθηκε από μια σφαίρα των Αζέρων το 1993. Η μητέρα του αγωνίστηκε μέσα σε πολύ δύσκολες συνθήκες για να μεγαλώσει τα τρία παιδιά της.
7 Απριλίου 1995. Ο Αρτάκ, παίζοντας με τρεις φίλους στην αυλή ενός σπιτιού, βρίσκει ένα άγνωστο αντικείμενο. Ένα από τα παιδιά το χτυπάει με ένα σφυρί και η βόμβα εκρήγνυται τραυματίζοντας σοβαρά τον Αρτάκ. Μεταφέρεται στο Γερεβάν, όπου οι γιατροί τού σώζουν τη ζωή την τελευταία στιγμή. Οι πολλαπλοί τραυματισμοί στο σώμα του επουλώνονται, αλλά χάνει την όρασή του. Ήταν μόλις επτά ετών. Το «αιώνιο φως» του, όπως αποκαλεί τη μητέρα του, τον πείθει να συνεχίσει τις σπουδές του σε σχολείο τυφλών στην πρωτεύουσα της Αρμενίας. Για να αντιμετωπίσει την άρνηση του γιού της να χωριστεί από την οικογένειά του, η μητέρα του υπόσχεται ότι επιστρέφοντας από το Γερεβάν θα έχει μάθει να επισκευάζει τα έπιπλα του σπιτιού που έχουν καταστραφεί από τις βόμβες.
Απρίλιος 2014. Σύμβολο της απελευθέρωσης του Αρτσάχ, το Σουσί θεραπεύει τις πληγές του και σταδιακά επιστρέφει στους συνηθισμένους ρυθμούς ζωής. Η λευκή εκκλησία του Σωτήρος με τους αγγέλους της -σύμβολο της πόλης- ξαναχτίστηκε. Το ολοκαίνουργιο Μουσείο της Τέχνης είναι ένα κόσμημα. Στους κήπους του, γλύπτες από όλο τον κόσμο αφήνουν το καλλιτεχνικό τους στίγμα κάθε χρόνο. Κάτω από τα εντυπωσιακά τείχη της πόλης, τα παιδιά τρέχουν χαρούμενα πίσω από μια σκασμένη μπάλα. Μια ομάδα επισκεπτών από τη διασπορά τούς χαρίζει μια καινούρια. Ο ενθουσιασμός των παιδιών είναι απερίγραπτος. Σε απόσταση δέκα χιλιομέτρων βρίσκεται η πρωτεύουσα Στεπανακέρτ, που έχει μετατραπεί σε μια πόλη-πρότυπο, με πλατιά και καθαρά πεζοδρόμια, κομψά καταστήματα, όμορφα κυβερνητικά κτήρια και τον διάφανο θόλο, πάνω από την έδρα του Κοινοβουλίου, ως σύμβολο που μαρτυρά τα χτυπήματα του πολέμου. Σε κοντινή απόσταση, στο μπροστινό μέρος ενός κτηρίου, υπάρχει μια τεράστια επιγραφή που δεν περνά απαρατήρητη: «Το Αρτσάχ είναι η υπερηφάνεια όλων των Αρμενίων». Την ώρα του βραδινού περιπάτου, η κεντρική πλατεία και οι γειτονικές πλατείες ξεχειλίζουν από οικογένειες με παιδιά σε καροτσάκια, τρίκυκλα και ποδήλατα. Τα σκληρά χρόνια του πολέμου φαίνεται να είναι πίσω μας...
Ιούνιος 2018. Μια ομάδα εκπαιδευτικών από ένα σχολείο της διασποράς κάνει μια στάση στο χωριό Βανκ, κοντά στο μοναστήρι Καντσασάρ, στο βόρειο Αρτσάχ. Τα σύγχρονα εκπαιδευτικά κτήρια είναι εντυπωσιακά. Ένα Νηπιαγωγείο, ένα Δημοτικό σχολείο και ένα Γυμνάσιο είναι δωρεές που έκανε στην ιδιαίτερη πατρίδα του ένας Αρμένιος επιχειρηματίας. Το Νηπιαγωγείο λειτουργεί και καλοκαίρι. Οι δάσκαλοι καλούν τους επισκέπτες και τους ξεναγούν μέσα στο σχολείο, το οποίο διαθέτει ακόμη και εσωτερική πισίνα για μαθητές. Με τη συνοδεία πιάνου, τα παιδιά τεσσάρων και πέντε ετών αφιερώνουν μερικά πατριωτικά τραγούδια στους επισκέπτες. Ο ενθουσιασμός των παιδιών είναι τέτοιος που ένας από τους επισκέπτες δασκάλους συγκινημένος ξεσπά σε χειροκροτήματα και λέει «γνωρίζοντας τα παιδιά αυτά κατάλαβα γιατί ο λαός αυτός είναι ανίκητος».
27 Σεπτεμβρίου 2020. Η Κοχάρ, μαθήτρια γυμνασίου στο Στεπανακέρτ, σηκώνεται νωρίς για να διαβάσει. Αλλά πριν προλάβει να ανοίξει τα βιβλία, ο πατέρας της λέει πως πρέπει όλη η οικογένεια να πάει στο καταφύγιο. Το Αζερμπαϊτζάν άρχισε ξανά τον πόλεμο. Το ίδιο συμβαίνει και στην Αρμινέ, μια μαθήτρια της εβδόμης στο χωριό Ντογ της περιοχής Χατρούτ, και στη Σβετλάνα από την πέμπτη δημοτικού στο Σουσί. Ο Ντικράν και ο Γκορ ακούνε τις πρώτες εκρήξεις και καταφεύγουν στα υπόγεια του κτηρίου. Τους γνωρίσαμε από μια εκπομπή στο κρατικό τηλεοπτικό κανάλι της Αρμενίας.
Είναι τα παιδιά του Αρτσάχ, που έχουν απομακρυνθεί από τα σπίτια τους για λόγους ασφαλείας. Σχεδόν 25 χιλιάδες παιδιά σχολικής ηλικίας στο Αρτσάχ έχουν στερηθεί το στοιχειώδες δικαίωμα στην εκπαίδευση. Βλέποντας και ακούγοντάς τους, μόνο υπερήφανοι είμαστε για το θάρρος που δείχνουν σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία. Έχουν θλίψη στα μάτια τους, οι κινήσεις των χεριών τους υποδηλώνουν αγωνία και άγχος, αλλά έχουν απίστευτη ηρεμία και ευγλωττία όταν εξιστορούν το τι έχουν ζήσει και πώς συνεχίζουν τη ζωή τους ως πρόσφυγες στο Γερεβάν και στο Τζαγκατσόρ. Όλοι έχουν μόνο μία επιθυμία, να ξανασυναντηθούν με τους πατεράδες και τα αδέλφια τους που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Θέλουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους, στις πόλεις και τα χωριά, να δουν τους φίλους τους. Προσεύχονται όλοι μαζί για τους στρατιώτες να επιστρέψουν με ασφάλεια...
Νοέμβριος 2020. Αφού ολοκλήρωσε τις δευτεροβάθμιες σπουδές του, ο Αρτάκ σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Γερεβάν. Χάρη σε υποτροφίες από την κυβέρνηση του Αρτσάχ, μπόρεσε να συνεχίσει τις σπουδές του στο Λονδίνο και στις ΗΠΑ. Επιστρέφοντας στο Στεπανακέρτ ξεκίνησε την καριέρα του στον τομέα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Το 2018 εξελέγη από το Κοινοβούλιο ως Διαμεσολαβητής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Δημοκρατίας του Αρτσάχ. Παντρεμένος με το νέο «φως της ζωής του» έχει μια κόρη, τη Νανέ.
Από τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο Αρτάκ Πεγκλαριάν, ο «Διαμεσολαβητής», δεν σταμάτησε το έργο του, που δεν είναι άλλο παρά να καταγγέλλει τα εγκλήματα πολέμου, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράχθηκαν εναντίον του άμαχου πληθυσμού του Αρτσάχ. Ακούραστος, είναι παρών σε κατεστραμμένα σπίτια, νοσοκομεία, μαιευτήρια και σχολεία, και συλλέγει μαρτυρίες και πληροφορίες για τον αγώνα της υπεράσπισης των δικαιωμάτων των συνανθρώπων του.
Μετά τον πόλεμο, το δύσκολο έργο του δεν σταματά. Ασχολείται καθημερινά με τις υποθέσεις των Αρμενίων αιχμαλώτων στα χέρια των Αζέρων, είτε πρόκειται για κατοίκους του Αρτσάχ είτε για στρατιώτες. Μεριμνά για τους ανθρώπους που εκτοπίστηκαν από τα χωριά τους και καταγγέλλει απερίφραστα ότι τα μνημεία ιστορικής κληρονομιάς των Αρμενίων δεν υπολογίζονται την ώρα που γίνεται το μοίρασμα των εδαφών…
Είναι ο «τυφλός Διαμεσολαβητής του Αρτσάχ», του οποίου τα λόγια προς τη διεθνή κοινότητα στη διάρκεια του πολέμου ήταν πιο ισχυρά κι από τη δύναμη ενός πυραύλου: «Είμαι τυφλός αλλά βλέπω, εσείς βλέπετε, αλλά κάνετε τους τυφλούς».
Ο Αρτάκ είναι ένα παράδειγμα για τα παιδιά του Αρτσάχ και τους μελλοντικούς «διαμεσολαβητές» της πατρίδας του.
Χθες, όπως και σήμερα, οι άνθρωποι αυτοί ήταν και παραμένουν σαν τα βουνά τους. Ανίκητοι.
|
