Σαρκίς Aμαλμπασιάν |
“Θέλω να δρω σαν ένας κρίκος ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον”
Aναΐς Καζαντζιάν Oκτώβριός - Δεκέμβριός 2012 τεύχος 75
Ο Σαρκίς Αμαλμπασιάν γεννήθηκε στις 12 Ιανουαρίου του 1956 στο Γκιουμρί της Αρμενίας. Φοίτησε στην σχολή καλών τεχνών του Ερεβάν, «Πανός Τερλεμεζιάν» και πήρε το πτυχίο του το 1975. Ακολούθησε η θητεία του στο σοβιετικό στρατό σε μια δύσκολη, εμπόλεμη περίοδο. Μετακόμισε στο Ερεβάν μετά το μεγάλο σεισμό του Γκιουμρί, το Δεκέμβρη του 1988. Από το 1978 συμμετείχε σε ομαδικές εκθέσεις, σε Ερεβάν, Ιαπωνία, Γερμανία, Βατικανό, Σικάγο, Παρίσι, Μόσχα και ατομικές σε Αμερική, Σουηδία, Κύπρο,
Ερεβάν, Παρίσι, και Λονδίνο. Έργα του βρίσκονται στο Μουσείο μοντέρνας τέχνης της Αρμενίας, σε ιδιωτικές συλλογές στην Αμερική και ανά τον κόσμο. Στα τέλη της δεκαετίας του ΄80 αναγνωρίστηκε ως πρωτοπόρος μεταξύ πολλών νέων ζωγράφων, προκαλώντας τις σοβιετικές νόρμες.
Η δουλειά του έχει επιρροές από τα πρώτα χρόνια της Ιταλικής Αναγέννησης, τις αρμενικές μικρογραφίες, τις ρωσικές αγιογραφίες και τη ρωσική πρωτοπορία. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ο Σαρκίς θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες που ζει και εργάζεται στην Αρμενία.
Πιστεύω πως η δουλειά μου έχει να κάνει με την ανθρώπινη ενέργεια. Δημιουργική και συγχρόνως καταστροφική. Οι εικόνες που πλάθω είναι περιγραφικές, με διαφορετική πηγή έμπνευσης και απεικονίζουν την ανθρώπινη φύση. Εγώ λειτουργώ απλά σαν ένα μέσο που μετατρέπει την έμπνευση και την ιδέα σε φόρμα. Τα αρχέτυπα τα θεωρώ απαραίτητα στη δουλειά μου, γιατί εμπεριέχουν συμπυκνωμένη ενέργεια. Με γοητεύουν λοιπόν, κυρίως θέματα από την μυθολογία, τις θρησκευτικές τελετές και την ιστορία.
Ξεκινάω να ζωγραφίζω όταν η πληθώρα των ιδεών, των συναισθημάτων και των αντικειμένων που έχω συλλέξει για τα έργα μου με ωθούν να τα συγκεντρώσω όλα μαζί πάνω στο τελάρο. Δεν ξεκινώ με προσχέδια. Κάποιες φορές δουλεύω το έργο απλώνοντας χρώματα απ’ ευθείας από τα σωληνάρια. Μετά συνεχίζω προσθέτοντας χαρτιά, τα οποία έχω κόψει σαν στένσιλ, και άλλα υλικά όπως φωτογραφίες κλπ. Τα κολλάω όλα στην επιφάνεια που έχω επιλέξει και σχεδιάζω το περίγραμμα ή το θέμα που θέλω, όπως φιγούρες ανθρώπων, κτιρίων, ζώων. Δουλεύω 10-15 έργα συγχρόνως, μερικά από αυτά είναι δίπτυχα κι έτσι για να ολοκληρωθούν μπορεί να χρειαστούν και μήνες. Σταματώ να τα δουλεύω όταν αισθάνομαι πως έχω μεταφέρει αρκετή ενέργεια και τα στοιχεία που έχω επιλέξει στέκονται καλά μεταξύ τους.
Οι άνθρωποι «κολλάνε» πάντα στα δυνατά χρώματα που χρησιμοποιώ. Συχνά με ρωτούν «γιατί κόκκινο», «γιατί κίτρινο», «γιατί έχω βάλει εκείνο το πράσινο». Δεν υπάρχει ξεκάθαρη απάντηση. Χρησιμοποιώ διαισθητικά τα χρώματα στα έργα μου, αυτοσχεδιάζοντας.
Για μένα δεν υφίσταται ο χρόνος. Παρελθόν, παρόν και μέλλον ταυτίζονται. Οι άνθρωποι παραμένουν ίδιοι ανά τους αιώνες, με τις αντιθέσεις τους, την επιθετικότητα και την αγάπη, την δύναμη της σκέψης ή την έλλειψη αυτής, τα ένστικτα της δημιουργίας και της καταστροφής. Πιστεύω πως οι ζωές των ανθρώπων είχαν και θα έχουν πάντα κάτι κοινό εφόσον ο καθένας μας ζει για πάντα στον δικό του μικρόκοσμο.
Κάθε καλλιτέχνης βέβαια, όπως και ένας ζωγράφος επηρεάζεται αναπόφευκτα από τη εποχή του και παράλληλα φέρει μέσα του τη σφραγίδα της εθνικότητας, της κουλτούρας και του περιβάλλοντος στο οποίο μεγάλωσε. Αυτός είναι και ο λόγος που καλλιτέχνες από διαφορετικούς τόπους και εποχές εκφράζονται με διαφορετικό τρόπο.
Δεν ζωγραφίζω συνειδητά θέματα που αφορούν την πολιτική, αλλά αυτή από μόνο της επηρεάζει την τέχνη μου ως έναν πολίτη και μέλος μιας συγκεκριμένης κοινωνίας. Τα στρατιωτικά αεροπλάνα, τα τεθωρακισμένα οχήματα και τα άρματα του εικοστού αιώνα, πηγάζουν από το υποσυνείδητό μου. Έχω την επίγνωση βέβαια πως η χώρα στην οποία ζω είναι προς στιγμήν μεγάλης γεωστρατηγικής σημασίας και ίσως η αναταραχή μέσα στα έργα μου, όπως ο μιλιταρισμός, οι έφιπποι στρατηγοί ή τα όπλα αφανισμού είναι έμμεσα αναφορές σε όλα αυτά.
Ως Αρμένιος που ζω στην Αρμενία μπορώ να πω πως τα τελευταία χρόνια έχουν υπάρξει αρκετά τραυματικά και επώδυνα. Σεισμός, πόλεμοι, η κατάρρευση του σοβιετικού συστήματος και της οικονομίας. Ζούμε μέσα στην αβεβαιότητα, δίχως πόλεμο αλλά και δίχως ειρήνη. Ήμασταν συγκριτικά εύποροι και επιστημονικά εξελιγμένοι τώρα όμως μας κατατάσσουν ανάμεσα στις φτωχότερες χώρες του κόσμου. Αυτό είναι ενοχλητικό, και ρίχνει την ψυχολογία όλων μας.
Σαν αποτέλεσμα οι άνθρωποι αναγκάζονται να ασχοληθούν με την πολιτική ενώ σε χώρες που ευημερούν, με τα πολιτικά θέματα ασχολούνται μόνον οι πολιτικοί.
Πιστεύω πως φέρω μέσα μου βαθιά την εμπειρία του παρελθόντος αλλά και την επιθυμία να συνεχίσω να μεταφέρω κάποιες αξίες. Ακόμα κι αν αποτύχω, θέλω να δρω σαν ένας κρίκος ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον, περνώντας έτσι στη νέα γενιά στοιχεία της κουλτούρας μας. Αυτός είναι και ο λόγος που είμαι γοητευμένος από το πνεύμα της Αναγέννησης. Τότε ανακάλυψαν το αρχαίο ελληνικό και ρωμαϊκό παρελθόν και το αναβίωσαν για το μέλλον. Κάποιοι μπορεί να λένε πως το παραποίησαν, αλλά για μένα ο Μιχαήλ Άγγελος, ο Ντα Βίντσι και ο Ραφαήλ είναι σπουδαίοι, διότι την ομορφιά και την ανθρωπιά τις έκαναν συνώνυμους όρους.
Θα έλεγα πως η δική μου δουλειά έχει αναφορές από τις ρωσικές αγιογραφίες, τη ρωσική πρωτοπορία και την παράδοση της αρμενικής μικρογραφίας και συγκεκριμένα την αίσθηση των χρωμάτων όπως και την έλλειψη προοπτικής. Οι γερμανοί εξπρεσιονιστές και καλλιτέχνες όπως ο αμερικάνος Basquiat είναι επίσης κοντά στα έργα μου και επηρέασαν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνομαι τον κόσμο.
Νιώθω την κωμικοτραγική πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης, τα πάθη, τη σύγχυση, τις απατηλές ελπίδες, την τρέλα, την υποκρισία, την απληστία, την αγνωμοσύνη, αλλά βλέπω επίσης την ομορφιά, τη συμπόνια, την αφοσίωση σε ιδανικά και την αγνότητα. Αυτές τις αντίθετες ενέργειες θέλω να μεταφέρω στα έργα μου όπως εμφανίζονται στο μυαλό μου και τις εμπειρίες της ζωής. |