Ζακ Νταματιάν

Την 1η Νοεμβρίου συμπληρώθηκαν 150 χρόνια από τη γέννηση του Αλεξάντρ Σπεντιαριάν, ενός από τους θεμελιωτές τής αρμενικής συμφωνικής μουσικής. Το εντυπωσιακό κτήριο-σύμβολο της Όπερας στο Γερεβάν φέρει το όνομά του, ενώ το άγαλμά του κοσμεί την Πλατεία Ελευθερίας (Όπερας). Ο Αλεξάντρ ήταν το δεύτερο τέκνο της οικογένειας του εμπόρου ξυλείας Στεπανός Σπεντιαριάν. Η αγάπη του για τη μουσική τού μεταλαμπαδεύτηκε από τη μητέρα του Τισχουχί, που συνήθιζε να ερμηνεύει στο πιάνο αρμενικές και ταταρικές μελωδίες. Ο πατέρας της, Γκαρμπ Σελινιάν, ήταν επικεφαλής της ουκρανικής πόλης Καρασουπαζάρ (σήμερα Μπελικούρσκ). Ο μικρός Αλεξάντρ αρχίζει να παίζει πιάνο στα τέσσερά του χρόνια, και σε ηλικία επτά ετών συνθέτει ένα μικρό βαλς.

Η οικογένεια βρίσκεται ήδη στη Συμφερόπολη. Ο Αλεξάντρ γίνεται μέλος της χορωδίας τού Γυμνασίου όπου μαθητεύει, και στα δεκατέσσερά του στρέφεται στο βιολί, το οποίο κερδίζει την καρδιά του.

Σε ηλικία δεκαεπτά ετών γράφει το πρώτο έργο του «Είμαι γοητευμένος με την ομορφιά σου», αφιερωμένο στην πρώτη του αγάπη. Στις πρώτες του μουσικές απόπειρες συναντάμε και πατριωτικά τραγούδια προσαρμοσμένα σε βιολί και πιάνο, καθώς και έργα για χορωδία βασισμένα σε αρμενικές μελωδίες.

Το 1890 επισκέπτεται τη Βιέννη μαζί με τον πατέρα του. Παρακολουθώντας μια παράσταση στην Όπερα της Βιέννης, εμφανίζεται εκστασιασμένος από την ωραιότητα της συμφωνικής μουσικής. Το ίδιο έτος, με προτροπή του πατέρα του, γίνεται δεκτός στο Αυτοκρατορικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας, όπου ακολουθεί τη Νομική. Παράλληλα μετέχει στη συμφωνική ορχήστρα του Πανεπιστημίου, παρακολουθεί μαθήματα βιολιού και συνθέτει πολλά έργα. Εκεί σπουδάζει και ο αδερφός του, ο Λεονίντ, ο οποίος εξελίσσεται σε σπουδαίο γεωλόγο, ενώ ως μουσικός παίζει βιολοντσέλο. Τα δυο αδέρφια διατηρούν στενές επαφές με την αρμενική διανόηση της πόλης, συμμετέχοντας σε καλλιτεχνικές βραδιές. Σε μία από αυτές, ο Αλεξάντρ Σπεντιαριάν, ακούγοντας τον Αλεξάντρ Τζαντουριάν να απαγγέλλει το ποίημά του «Έι τριαντάφυλλο», αποφασίζει να το μελοποιήσει.

Αποφοιτώντας από τη Νομική (την οποία δεν εξάσκησε ποτέ), μετακομίζει στην πρωτεύουσα Αγία Πετρούπολη. Με τη μεσολάβηση του βιολιστή Οβαννές Ναλπαντιάν γνωρίζει τον Νικολάι Ρίμσκι-Κορσάκοφ, καθηγητή σύνθεσης του Ωδείου της Αγίας Πετρούπολης. Ως δάσκαλός του τον παρακινεί να εμβαθύνει στη μελέτη της αρμενικής δημοτικής μουσικής, ενώ τον βοηθά να αποκτήσει κύκλο γνωριμιών με διάσημους Ρώσους μουσικούς. Το 1900, έχοντας ολοκληρώσει τις μουσικές σπουδές του, ο Αλεξάντρ Σπεντιαριάν αφιερώνει το πρώτο του συμφωνικό έργο «Συναυλιακό προοίμιο» στον αγαπημένο του δάσκαλο.

Το επόμενο έτος νυμφεύεται τη Βαρβάρα Μαζίροβα, χήρα του αδερφού του Λεονίντ, παίρνοντας ως δώρο από τον πατέρα του ένα σπίτι στη Γιάλτα. Η μονοκατοικία, άλλοτε τόπος αναψυχής για τη βασίλισσα της Σερβίας Ναταλία, μετατρέπεται σε πνευματικό κέντρο, με συναυλίες και συγκεντρώσεις καλλιτεχνών, ενώ την επισκέπτονται σπουδαία ονόματα της ρωσικής διανόησης, όπως Μαξίμ Γκόρκι, Αντόν Τσέχωφ, Σεργκέι Ραχμάνινοφ κ.ά.

Το 1916 πουλάει το σπίτι του και μετακομίζει στην εξοχική του κατοικία στο Σουντάκ της Κριμαίας. Την ίδια χρονιά επισκέπτεται την Τιφλίδα, αποδεχόμενος την πρόσκληση από τους Αρμένιους μουσικούς της, όπου και τυγχάνει ενθουσιώδους υποδοχής. Δίνει συναυλίες, ενώ ακούει και σημειώνει ανατολικές μελωδίες, εντάσσοντάς τες σε κατοπινές μουσικές συνθέσεις του. Τα έσοδα που εισπράττει τα διαθέτει για την ανακούφιση των προσφύγων της Γενοκτονίας.

Μεταξύ των συναντήσεων του Σπεντιαριάν με τους Αρμένιους διανοούμενους της Τιφλίδας, ιδιαίτερης σημασίας αποδεικνύεται αυτή με τον Οβαννές Τουμανιάν. Ο Αλεξάντρ αποφασίζει να γράψει τη μοναδική του όπερα «Αλμάστ», με υπόθεση βασισμένη σε ποίημα του «ποιητή όλων των Αρμενίων».

Το 1924, ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα της κυβέρνησης της Σοβιετικής Αρμενίας, εγκαθίσταται οριστικά στο Γερεβάν, όπου θέτει τις βάσεις για τη δημιουργία της αρμενικής συμφωνικής μουσικής. Προχωρά στην ίδρυση της συμφωνικής ορχήστρας της Ανώτατης Κρατικής Μουσικής Σχολής, ενώ πραγματοποιεί πλούσιο εκπαιδευτικό έργο. Τιμάται στη Σοβιετική Αρμενία με τον τίτλο του «Καλλιτέχνη του Λαού» και του επίτιμου διδάκτορα της Ανώτατης Μουσικής Σχολής.

Τον Μάιο του 1928 ο Αλεξάντρ Σπεντιαριάν φεύγει από τη ζωή ύστερα από φλεγμονή στους πνεύμονες, αφήνοντας πίσω του πλούσιο καλλιτεχνικό έργο, με δεκάδες δημιουργίες. Η ταφή του έγινε στο άλσος, δίπλα από το σημερινό κτήριο της Όπερας, ύστερα από πρόταση αρχιτέκτονα φίλου του, Αλεξάντρ Ταμανιάν, ο οποίος σχεδίασε το σύγχρονο Γερεβάν. Ο ίδιος έχτισε και την Όπερα, όπου το 1933 πραγματοποιήθηκε η πρώτη παράσταση, η όπερα «Αλμάστ». Από το 1939 ονομάζεται «Κρατικό Θέατρο Μπαλέτου και Όπερας Αλεξάντρ Σπεντιαριάν» προς τιμήν του σπουδαίου μουσικού. Το 1957 ανεγείρεται το άγαλμά του στην Πλατεία Ελευθερίας (Όπερας), έργο των γλυπτών Αρά Σαρκισιάν και Γουγκάς Τσουμπαριάν.  

Πηγές: Wikipedia, musicofarmenia

Tweet

Share