Aρά Γκιουλέρ: Το μάτι Πόλης Εκτύπωση

Τεύχος: Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2009

 



81ετών πλέον ο ζωντανός θρύλος της παγκόσμιας φωτογραφίας, ο τουρκοαρμένιος Αρά Γκιουλέρ, ζει στην αγαπημένη του Πόλη, την οποία ανέδειξε με το φωτογραφικό του φακό. «Όχι, δεν είμαι φωτογράφος, μισώ τη φωτογραφία!», διαβάζουμε στη συνέντευξη που παραχώρησε στο συνεργάτη του «Ταχυδρόμου», επίσης φωτογράφο, Ιάκωβο Χατζησταύρου. «Είμαι δημοσιογράφος, γιατί θέλω να βλέπω την πραγματικότητα, τις πραγματικές ιστορίες και ειδήσεις, κι όχι να φωτογραφίζω δέντρα και παιδάκια, δεν μου αρέσει αυτή η φωτογραφία. Αν εκραγεί μια βόμβα, ο φωτορεπόρτερ τρέχει αμέσως επί τόπου για να βγάλει φωτογραφίες. Αντίθετα, ο φωτογράφος φεύγει μακριά, γιατί φοβάται και δεν θέλει να πεθάνει. Αυτή είναι η διαφορά μεταξύ εμού και ενός φωτογράφου».

Στην ίδια συνέντευξη είναι αφοριστικός και με τη διαφημιστική φωτογραφία: «Είναι σκουπίδια, δεν είναι τίποτε άλλο από προπαγάνδα των καπιταλιστών για να πουλάνε τα προϊόντα τους. Είναι μια δουλειά χωρίς όφελος. Αν είσαι γιατρός ή μηχανικός, κάνεις κάτι χρήσιμο, αλλά οι άνθρωποι στην εποχή μας δεν βλέπουν τα πράγματα πια έτσι. Πόσοι άνθρωποι στον κόσμο καταλαβαίνουν την τέχνη σε βάθος; Πόσοι ξέρουν αληθινά τον Πικάσο;»

Γιος φαρμακοποιού ο Αρά Γκιουλέρ, γεννημένος στο Πέρα της Πόλης, αφού σπούδασε οικονομικά, εργάστηκε ως φωτορεπόρτερ στις εφημερίδες «Γενί» της Κωνσταντινούπολης, στη «Χουριέτ» και στην τουρκική έκδοση του περιοδικού «Time Life». Δούλεψε ως πολεμικός φωτορεπόρτερ για τα μεγαλύτερα περιοδικά «Time», «Stern» και «Paris Match». Έγινε μέλος του ιστορικού φωτογραφικού πρακτορείου Magnum. Έχει τιμηθεί με δεκάδες διεθνείς διακρίσεις για τα περισσότερα από είκοσι φωτογραφικά του λευκώματα.

Έχει ταξιδέψει σε όλες τις γωνιές του κόσμου, όπως το Ιράν, το Καζακστάν, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, την Ινδία, την Κένυα, την Αιθιοπία, το Σουδάν, τη Νέα Γουινέα, το Βόρνεο και σε όλες τις περιοχές της Τουρκίας. Ο ίδιος λέει χαρακτηριστικά πως έχει κάνει το γύρο του κόσμου τρεις φορές. Έχει γνωρίσει και απαθανατίσει με το φακό του διασημότητες, όπως την Ίντιρα Γκάντι, τη Μαρία Κάλλας, τον Μπέρναρντ Ράσελ, τον Βίλλυ Μπραντ, τον Άλφρεντ Χίτσκοκ, τον Άνσελ Άνταμς, τον Μαρκ Σαγκάλ, τον Σαλβαντόρ Νταλί και τον Πάμπλο Πικάσο.

Ένα ξεχωριστό κεφάλαιο της δουλειάς του είναι οι φωτογραφίες της αγαπημένης του Πόλης. Με υλικό από τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 διασώζει μια ξεχασμένη και άγνωστη στους πιο πολλούς Κωνσταντινούπολη: συνοικίες που εξαφανίστηκαν, μαχαλάδες με παράγκες που έγιναν πολυκατοικίες, χαμίνια που τρέχουν στα σοκάκια, ψαράδες στον Βόσπορο. Το υλικό του είναι κυρίως ανθρωποκεντρικό, γι’ αυτό χαρακτηρίζεται οπτικός ιστορικός. Ο ίδιος λέει, «όταν εστιάζω σε μια εικόνα, αυτό που μετρά είναι το πρόσωπο που πρωταγωνιστεί, είναι το ποιος αντιπροσωπεύει τη ζωή. Η φωτογραφία πρέπει να παρέχει μια μνήμη των ανθρώπων, των ζωών τους και ειδικά των βασάνων τους. Η φωτογραφία μπορεί να απεικονίσει την πραγματικότητα». Ο τούρκος συγγραφέας Ορχάν Παμούκ αξιοποίησε πολλές από τις φωτογραφίες του Αρά Γκιουλέρ στο νοσταλγικό βιβλίο του «Ιστανμπούλ: Πόλη και αναμνήσεις».

Σήμερα διατηρεί ένα καφενείο σε μια πάροδο της λεωφόρου του Πέρα, στην Ιστικλάλ, όπως ονομάζεται πια. Το «Αρά Καφέ» είναι στέκι διανοουμένων, φοιτητών και φωτογράφων, ενώ φιλοξενεί στους τοίχους του μια μόνιμη ασπρόμαυρη έκθεση με φωτογραφίες της Πόλης. Πηγαίνει σχεδόν καθημερινά στο καφενείο του κι εξακολουθεί να είναι πολύ απασχολημένος: γνωστοί, φίλοι, θαυμαστές, τηλεφωνήματα από εκδοτικούς οίκους από όλο τον πλανήτη. Αυτός είναι ο Αρά Γκιουλέρ, ένας αειθαλής, ταλαντούχος φωτογράφος, ένας σκεπτόμενος άνθρωπος.


[Top]