|
Τάνια-Λούση Καζαριάν
Τεύχος: Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2010
Από τις 11 έως τις 18 Ιουλίου, το Ερεβάν μετατράπηκε σε μια πραγματική κινηματογραφούπολη. Τουλάχιστον 500 αιτήσεις από όλο τον κόσμο υποβλήθηκαν για τη συμμετοχή στο έβδομο διεθνές φεστιβάλ ταινιών, εκ των οποίων επιλέχθηκαν για να παρουσιαστούν συνολικά 120 ταινίες.
Το φεστιβάλ αυτό, εκτός από πολιτιστικό είναι και πολιτικό γεγονός αφού μέσα από αυτό Αρμένιοι και Τούρκοι έρχονται κοντά, γνωρίζονται και δημιουργούν από κοινού. Η γέφυρα όμως στον κινηματογραφικό κόσμο των δύο χωρών άρχισε να χτίζεται από τον Απρίλιο του 2008 στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Κωνσταντινούπολης, με το διήμερο εργαστήρι «Κάνοντας ταινίες μαζί», που διοργάνωσε η Κινηματογραφική Πλατ-φόρμα Δράσης Αρμενίας-Τουρκίας. Σκηνοθέτες από τις δύο χώρες παρουσίασαν τα σχέδιά τους για ταινίες με διάφορα θέματα και τελικά επελέγησαν 10 από κάθε χώρα. Πλήρη χρηματοδότηση αποφασίστηκε να λάβουν δύο αρμενικά σενάρια: «Γαλατά» της Ντιάν Καρνοτουμιάν και «Γείτονες» του Γκορ Μπαγκντασαριάν. Το πρώτο είναι μια καλλιτεχνική πρόταση με σκηνές από την Κωνσταντινούπολη και το δεύτερο μια ιστορία για τους κατοίκους δύο γειτονικών χωριών από τις δύο πλευρές των συνόρων. Από τη μεριά των Τούρκων πλήρη χρηματοδότηση θα λάβουν τα σενάρια: «Δε χάνονται τα παιδιά» σε σκηνοθεσία Γκιουλενγκιούλ Αλτινάς, με θέμα ένα στρατόπεδο παιδιών από την Αρμενία και το «Χαιρετισμός από τον Αγκόπ στον Σουκρού» του Τζεμ Οζτουφεκτσί με θέμα τη σχέση δύο υπαλλήλων των σιδηροδρόμων που εργάζονται στα σύνορα Αρμενίας-Τουρκίας. Οι ταινίες του προγράμματος που θα έχουν ολοκληρωθεί ως τις 31 Ιανουαρίου 2011 θα προβληθούν στο Φεστιβάλ της Κωνσταντινούπολης και στο επόμενο φεστιβάλ Χρυσό Βερίκοκο.
Ο Σεμίχ Καπλάνογλου, ένας τούρκος σκηνοθέτης ο οποίος αποτελεί μέλος της επιτροπής των κριτών του φεστιβάλ, θεωρεί ότι το Χρυσό Βερίκοκο και η Κινηματογραφική Πλατφόρμα Δράσης για αρμενίους και τούρκους παραγωγούς ταινιών, είναι μια από τις προσπάθειες για διάλογο, συμβάλλοντας στην εύρεση λύσεων στα προβλήματα μεταξύ Αρμενίας και Τουρκίας.
Ο Εγκογιάν του Φεστιβάλ
Ο αρμενικής καταγωγής καναδός σκηνοθέτης Ατόμ Εγκογιάν, ο οποίος αναγνωρίστηκε ευρέως για την ταινία του το 2001 με τίτλο «Αραράτ», επικροτεί επίσης την προσπάθεια του διαλόγου στο φεστιβάλ. «Είναι μια μοναδική ευκαιρία να δείξουμε στον κόσμο ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε μια γέφυρα ανάμεσά μας, η έναρξη αυτού του προγράμματος είναι συγκλονιστική για εμένα. Συνάντηση με τους Τούρκους δεν συμβαίνει στη Διασπορά, αλλά συνέβη εδώ και αυτό είναι σπουδαίο», δήλωσε ο Εγκογιάν ο οποίος τυγχάνει να είναι και ο πρόεδρος του φεστιβάλ.
Η πεντηκοστή επέτειος γενεθλίων του Εγκογιάν συνέπεσε με τις μέρες του φεστιβάλ και έδωσε έναν ξεχωριστό τόνο φέτος. Ο διάσημος παραγωγός ταινιών δήλωσε ότι για τον ίδιο είναι ένα όνειρο που πραγματοποιείται και ότι: «Εάν μου είχατε πει 25 χρόνια πριν ότι μια ημέρα θα γιόρταζα τα γενέθλιά μου σε μια ανεξάρτητη χώρα (Αρμενία), θα είχα πει ότι σαφώς αστειεύεστε. Συνεπώς, είναι συγκινητικό για εμένα ότι δύο από τα όνειρά μου, το πρώτο για ένα Αρμενικό φεστιβάλ ταινιών και το δεύτερο για την εθνική ανεξαρτησία μας, είναι ήδη πραγματικότητα. Που να βρω καλύτερο μέρος για τον εορτασμό των γενεθλίων μου;»
Κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ υπήρχε η δυνατότητα να γευτεί κανείς μερικά δείγματα του διεθνούς κινηματογράφου, καθώς και να παρακολουθήσει διαλέξεις από διακεκριμένους παραγωγούς ταινιών στην αίθουσα συναυλιών Αρνό Μπαμπατζανιάν. Επίσης, την εβδομάδα εκείνη, προσφέρονταν μαθήματα μουσικής τζαζ στη πλατεία Σαρλ Αζναβούρ, ενώ οι ημέρες έκλειναν με υπαίθριες νυχτερινές προβολές ταινιών στους κήπους Μπογοσιάν και στη Λέσχη, ένα δημοφιλή εσωτερικό χώρο συγκέντρωσης. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων ο Εγκογιάν παρουσίασε μια ταινία μικρού μήκους, όπου καταγράφονταν οι συναντήσεις του με συναδέλφους παραγωγούς ταινιών από την Αρμενία και τη Διασπορά.
Με δικά τους λόγια…
Για δύο ημέρες το Χρυσό Βερίκοκο φιλοξένησε έναν εξίσου γνωστό σκηνοθέτη, τον Κρίστοφ Ζανούσι από τη Βαρσοβία. Ο Ζανούσι είναι σκηνοθέτης και παραγωγός, ο οποίος σήμερα διδάσκει σε διάφορα πανεπιστήμια του κόσμου και εκτός από την παραγωγή ταινιών, είναι φυσικός και φιλόσοφος. Ο φημισμένος σκηνοθέτης πιστεύει ότι η παραγωγή ταινιών στην Αρμενία είναι μια δύσκολη δουλειά, αλλά ότι υπάρχουν τρόποι για εξέλιξη, όπως η δημιουργία ανεξάρτητων κινηματογραφικών αιθουσών όπου οι νέοι θα έχουν την ευκαιρία να παρουσιάσουν τις ταινίες τους με την υποστήριξη του κράτους.
Ο τουρκικής καταγωγής ταλαντούχος γερμανός σκηνοθέτης, Φατίχ Ακίν, υποστηρίζει ότι οι διαφορές μεταξύ της Τουρκίας και της Αρμενίας είναι αποτέλεσμα του φόβου. «Το θέμα δεν είναι η αναγνώριση της γενοκτονίας ή όχι, αλλά το γεγονός ότι στην Τουρκία δε δίδεται το δικαίωμα στους ανθρώπους να πληροφορηθούν ή να εκφέρουν γνώμη. Υπάρχει φόβος απέναντι στην αλήθεια. Ο κινηματογράφος μπορεί να πιέσει, μπορεί να βοηθήσει στο ξεπέρασμα του φόβου, όπως κάποτε το ροκ εν ρολ βοήθησε να πέσουν πολλά σύνορα», είπε χαρακτηριστικά ο Ακίν. Επίσης, δήλωσε ότι στο μέλλον πρόκειται να κάνει μια ταινία για την πυγμαχία, που θα παρουσιάσει πώς συνεργάζονται οι αρμένιοι και τούρκοι αθλητές, τι εχθρικό κλίμα υπάρχει κατά τη διάρκεια των αγώνων και ποιες φιλικές σχέσεις στην πραγματικότητα αναπτύσσονται μεταξύ των ίδιων των πυγμάχων.
Οι συμμετοχές και
οι «επιτυχόντες»
Μια σημαντική στιγμή του φεστιβάλ ήταν και η μετά θάνατον βράβευση του γαλλοαρμένιου σκηνοθέτη ταινιών Ανρί Βερνέιγ με το βραβείο Τάλιρου του Σεργκέι Παρατζάνοφ (μεγάλος αρμένιος σκηνοθέτης ταινιών). Το βραβείο έχει δοθεί, επίσης, στη διακεκριμένη ιταλίδα ηθοποιό Κλαούντια Καρντινάλε, η οποία ήταν η επίτιμη καλεσμένη του φεστιβάλ. Η εβδομηντάχρονη ηθοποιός πρωταγωνίστησε στο Μαϊρίκ (Μητέρα) του Βερνέιγ, μια ταινία του 1991 που διηγείται τη μοίρα των αρμενίων επιζώντων της γενοκτονίας στη Γαλλία, με την οποία άνοιξε και το πρόγραμμα του φεστιβάλ.
Το φετινό φεστιβάλ χαρακτηρίστηκε από τη συμμετοχή έργων από αρκετούς αρμένιους σκηνοθέτες. Ενδεικτικά, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά η ταινία «Maestro» του Βικέν Χαλντρανιάν στο κατάμεστο Κινηματογραφικό Σπίτι της Μόσχας. Το Χρυσό Βερίκοκο δίνει την ευκαιρία σε Αρμενίους της Διασποράς να παρουσιάσουν ταινίες στην πατρίδα τους, κάτι το οποίο είναι πολύ σημαντικό για εκείνους. Ένας τέτοιος παραγωγός είναι ο Κομς Σαχμπαζιάν από το Βέλγιο, ο οποίος μέσα από τη συμμετοχή του στο Χρυσό Βερίκοκο του 2004 γνώρισε τη σύζυγό του. Οι ίδιοι από κοινού έκαναν μια νέα ταινία, την «Εδώ Κάτω», την οποία παρουσιάζουν στο φετινό φεστιβάλ. Η ταινία μιλάει για τις οικογένειες που υποχρεώνονται να φύγουν από τα παλιά σπίτια τους στο κέντρο της πόλης Ερεβάν, τα οποία στη συνέχεια κατεδαφίζονται για τις «ανάγκες» της αποκαλούμενης ελίτ. Ο ίδιος σημείωσε ότι: «Δουλεύαμε στην ταινία αυτή για ένα χρόνο και σε αυτή την περίοδο μοιραστήκαμε τις ζωές εκείνων των ανθρώπων, ενώ ταυτόχρονα η σύζυγός μου ήταν έγκυος».
Νικητής του Χρυσού Βερίκοκου αναδείχτηκε ο τούρκος σκηνοθέτης Ρέχα Ερντέμ για την ταινία του «Κόσμος».
Ο κριτικός Άρτσβι Μπαχτσικιάν ξεχωρίζει τη νικήτρια ταινία, σημειώνοντας ότι: «Μπορείς να αισθανθείς τη δυναμική του παραγωγού της, στη δημιουργία του περιβάλλοντος, των χαρακτήρων και της δράσης στην ταινία». Παρά ταύτα, ο Μπαχτσικιάν είναι πεπεισμένος ότι οι τυχοδιωκτικοί χαρακτήρες του Ερντέμ θυμίζουν τους χαρακτήρες των σερβικών ταινιών του διάσημου σκηνοθέτη Κουστουρίτσα.
Η ταινία του Ρώσου σκηνοθέτη Παβέλ Κοστομάροβ «Μαζί» κέρδισε το βραβείο για το καλύτερο διεθνές Ντοκιμαντέρ, ενώ στον αρμενικό διαγωνισμό πανοράματος η ταινία που βραβεύτηκε ήταν «Ο τελευταίος Σχοινοβάτης στην Αρμενία» από τον Αρμάν Γεριτσιάν και την Ίνα Σαχακιάν. Η κριτική επιτροπή της FIPRESCI (διεθνής ομοσπονδία κριτικών ταινιών) βράβευσε την Τζασμίλα Ζμπάνικ για την ταινία «Στην πορεία». Το οικουμενικό βραβείο της κριτικής επιτροπής απονεμήθηκε στον Σουρέν Μπαμπαγιάν από την Αρμενία, για την ταινία του «Μην κοιτάζεις στον καθρέφτη». Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι το Φεστιβάλ Χρυσό Βερίκοκο, τίμησε και το Θεόδωρο Αγγελόπουλο για το σύνολο του έργου του.
|
