Ζακ Νταματιάν

Τον Φεβρουάριο του 1944, σε έναν κινηματογράφο της εμπόλεμης Μόσχας κάνει πρεμιέρα η ταινία «Ταβίτ Πεγκ», μια επική παραγωγή της Χάιφιλμ, που πραγματεύεται τον αγώνα των Αρμενίων του Σιουνίκ για απαλλαγή από την περσική επικυριαρχία. Ο σοβιετικός προπαγανδιστικός μηχανισμός ευνοεί την παρουσίαση έργων που διεγείρουν το μαχητικό φρόνημα του λαού. Στην Αρμενία, η καλλιτεχνική δημιουργία επικεντρώνεται σε πατριωτικά έργα, καθώς ο τουρκικός στρατός έχει ήδη πάρει θέσεις στα σύνορα, ευελπιστώντας σε γερμανική νίκη.

Το έργο βασίζεται στο ομώνυμο ιστορικό μυθιστόρημα του Ραφί, με τον σκηνοθέτη Χαμό Πεγκναζαριάν, από τους πρωτοπόρους του αρμενικού κινηματογράφου, να προάγει τη δική του καλλιτεχνική προσέγγιση. Το σενάριο έχει γραφτεί από τον ίδιο, σε συνεργασία με τον Σαγατέλ Χαρουτιουνιάν, τον Γιακόβ Τουγκόρ και τον δραματουργό Βλαντιμίρ Σολοβιόφ, που υπηρετούσε στην Υπερκαυκασία ως ταγματάρχης.

Για τον ίδιο τον Ταβίτ Πεγκ δεν υπάρχουν στοιχεία για τον τόπο και τον χρόνο γέννησης, ούτε κατά προσέγγιση, αν και κάποιοι υποστηρίζουν ότι έχει καταγωγή από το Σιουνίκ. Δεν είναι γνωστό ούτε πώς έλαβε τον τίτλο ευγενείας «Πεγκ», από αριστοκρατικές οικογενειακές καταβολές ή τιμής ένεκεν για τις υπηρεσίες του στον γεωργιανό στρατό. Όσο για τις συνθήκες θανάτου του το 1728, επικρατούν δύο εκδοχές: από κάποια ασθένεια ή από την επιδείνωση τραύματος που απέκτησε πολεμώντας τους Οθωμανούς εισβολείς.

Η ταινία ξεκινά με τον κεντρικό ήρωα, σε βρεφική ηλικία, να σώζεται μέσα από τις φλόγες χάρη στη βοήθεια φίλων, οι οποίοι τον φυγαδεύουν στην Τιφλίδα. Μετά από 25 χρόνια, ο Ταβίτ Πεγκ, τον οποίο υποδύεται ο μοναδικός Χρατσιά Νερσισιάν, επιστρέφει στην Αρμενία και αγναντεύοντας από ψηλά θαυμάζει την ομορφιά της φύσης της αναφωνώντας: «Τι όμορφη που είσαι εσύ, Πατρίδα μου!». Κατόπιν, παρατηρώντας πυρπολημένα χωριά, κάστρα και εκκλησίες, με το σπαθί στο χέρι ορκίζεται να ελευθερώσει την πατρώα γη ή να αποδώσει σε αυτήν το πτώμα του.

Ξεκινά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις απαλλάσσοντας τους Αρμένιους του Σιουνίκ από την καταπιεστική παρουσία των νομαδικών τουρκογενών φυλών.

Ο Πεγκναζαριάν εξαίρει την υποκριτική ερμηνεία του Αβέντ Αβεντισιάν, που ενσαρκώνει τον ρόλο του γνωστού προδότη Φρανκιούλ. Ο αλλαξόπιστος μελίκ (τοπικός πρίγκιπας) βρίσκεται στο πλευρό του εχθρού όταν ο στρατός του Ταβίτ Πεγκ πραγματοποιεί την ηρωική κατάληψη του Κάστρου Ζεβά. Υπήρχαν αντικειμενικά προβλήματα στην πορεία των γυρισμάτων, λόγω της εμπόλεμης κατάστασης, καθώς οι περισσότεροι άντρες βρίσκονταν στο μέτωπο. Λόγω της λειψανδρίας δεν ήταν εύκολη η εύρεση κομπάρσων για τις πολεμικές σκηνές. Συντελεστές αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν το στούντιο, παίρνοντας φύλλο πορείας για να παρουσιαστούν στον στρατό. Κάποιοι αποχαιρέτησαν τον σκηνοθέτη και τους συνεργάτες τους οριστικά.  Δυσκολίες υπήρχαν και στην προμήθεια στολών, όπλων και κουστουμιών εποχής. Για την πιστή απόδοσή τους χρειάστηκε η ευγενική συνεργασία του ακαδημαϊκού Χοβσέπ Ορπέλ, πρώην διευθυντή του Μουσείου Ερμιτάζ, ως ιστορικού συμβούλου. Ένα απρόοπτο, μια μικρή πυρκαγιά στο ατελιέ του στούντιο, στάθηκε η αφορμή για να ενδιαφερθεί για το έργο ο περίφημος συγγραφέας και ποιητής Αβεντίκ Ισαχακιάν, ο οποίος προσφέρθηκε να γράψει τους στίχους των τραγουδιών της ταινίας.

Για τον ίδιο τον Χαμό Πεγκναζαριάν, πολυπράγμονα ηθοποιό, σκηνοθέτη και συνιδρυτή της Χάιφιλμ μαζί με τον Τανιέλ Τιζνουνί, η παρουσίαση μιας ιστορικής ταινίας αποτελούσε πραγμάτωση μιας μεγάλης προσωπικής επιθυμίας. Ο Ταβίτ Πεγκ, με την ηρωική και ισχυρή του προσωπικότητα, ενσαρκώνει τις φιλοδοξίες και τα όνειρα των Αρμενίων για ελευθερία. Ενδεικτικό της επιτυχίας τού έργου αποτελεί το γεγονός ότι πολλοί συντελεστές του έλαβαν κρατικούς τιμητικούς τίτλους.

Το 1978 γυρίστηκε η ταινία «Χουσό αστγ» (Αστέρι ελπίδας), με δύο μέρη, «Ταβίτ Πεγκ» και «Μχιτάρ Σπαραμπέντ», που παρουσιάζει συνολικά τον αγώνα των Αρμενίων του Σιουνίκ για ανεξαρτησία εναντίον των Περσών και των Τούρκων.

Συνεκτικός δεσμός ανάμεσα στις ταινίες του 1943 και του 1978 ο Βαγινάκ Μαρκουνί, ο μοναδικός ηθοποιός που έπαιξε και στις δύο.

Tweet

Share