Η ιστορία της αρμενικής κοινότητας στην Ελλάδα αποτυπώνεται με τον πιο εύγλωττο τρόπο στις αναρίθμητες σελίδες του αρμενικού Τύπου. Από τις πρώτες ημέρες της δημιουργίας της κοινότητας μετά το 1922 έως και τις μέρες μας, κάθε πτυχή, κάθε μικρό ή μεγάλο γεγονός αντανακλάται στις σελίδες δύο σημαντικών ημερήσιων εφημερίδων, της «Νορ Ορ» (1923-1940) και της «Αζάτ Ορ» (1945). 

Και οι δύο εφημερίδες βρήκαν τεράστια απήχηση στον κόσμο, που διψούσε για πληροφόρηση. Πλήθος διανοουμένων και ανθρώπων του Τύπου πλαισίωσαν με πίστη τα δύο έντυπα, χαρίζοντας στις σελίδες τους πολύτιμα άρθρα και πονήματα, τα οποία διαβάστηκαν και εκτιμήθηκαν από όλους, διαμορφώνοντας παράλληλα την πολιτική σκέψη και τις κοινωνικές ευαισθησίες του συνόλου.

Ωστόσο, ο κυριότερος ρόλος των δύο εφημερίδων αποτυπώνεται στη διαμόρφωση της συλλογικής συνείδησης στους κόλπους της κοινότητας , συμβάλλοντας τα μέγιστα στη δημιουργία των οργανωτικών δομών και στη διατήρηση της γλώσσας, των γραμμάτων και των πολιτιστικών αξιών του αρμενικού λαού, που είχε βίαια ξεριζωθεί από τις πατρογονικές εστίες του. Ακόμη και όταν η μικρή Σοβιετική Αρμενία, εκείνη που είχε απομείνει όρθια απέναντι στην οθωμανική και στην κεμαλική γενοκτονική πολιτική, βρισκόταν πίσω από το αδιαπέραστο παραπέτασμα, οι δύο εφημερίδες άνοιξαν ένα παράθυρο φωτός από όπου ξεπήδησε η αύρα της αρμενικής γης, την οποία είχαν στερηθεί εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες. 

Τιμώντας την εκατοστή επέτειο από την ίδρυση της εφημερίδας «Νορ Ορ» καθώς και την ογδοηκοστή επέτειο της εφημερίδας «Αζάτ Ορ», πραγματοποιήθηκε τιμητική εκδήλωση το Σάββατο 2 Μαρτίου 2024, στην κατάμεστη αίθουσα του αρμενικού πολιτιστικού κέντρου Ζαβαριάν στη Νίκαια. Παρόντες ήταν ο Μητροπολίτης των ορθοδόξων Αρμενίων Ελλάδας Αρχιεπίσκοπος Κεγάμ Χατσεριάν, το Κεντρικό Συμβούλιο της Μητρόπολης Αρμενίων, οι εκπρόσωποι της Αρμενικής Εθνικής Επιτροπής και των φορέων της κοινότητας, καθώς και πολλοί φίλοι της εφημερίδας, κυρίως νέοι, δείχνοντας την έμπρακτη στήριξή τους στη μοναδική ημερησία εφημερίδα της αρμενικής κοινότητας .

Στην εκδήλωση μίλησε ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας Κερόπ Εκιζιάν, ο οποίος αναφέρθηκε στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο έντυπος Τύπος από τον καταιγισμό των κοινωνικών δικτύων. Ο ίδιος επισήμανε τη συμβολή της εφημερίδας κατά τις περασμένες δεκαετίες, και κατόπιν αναφέρθηκε στις μελλοντικές κινήσεις της εφημερίδας με σκοπό να διατηρήσει το βήμα της απέναντι στις σύγχρονες απαιτήσεις του Τύπου. Ο Εκιζιάν παρουσίασε το πλήρως ανανεωμένο και εμπλουτισμένο εβδομαδιαίο φύλλο, ενώ έκανε ειδική αναφορά στο ημερήσιο ηλεκτρονικό φύλλο. 

Κατόπιν προβλήθηκαν δύο βίντεο που σκιαγραφούσαν την ίδρυση των δύο εφημερίδων και την πορεία τους στη διάρκεια του χρόνου, ενώ παρουσιάστηκαν επίσης συγκινητικές μαρτυρίες από παλαιά στελέχη των δύο εντύπων που μιλούσαν για τα δύσκολα χρόνια της τυπογραφίας, τις τεράστιες θυσίες αλλά και την αμέριστη στήριξη των αναγνωστών. Τα βίντεο είχε επιμεληθεί η Αλίς Φουρουντζιάν.

Η πιο συγκινητική στιγμή της εκδήλωσης ήταν η απονομή τιμητικών πλακετών σε παλαιούς συνεργάτες της «Αζατ Ορ», οι οποίοι επί δεκαετίες, και με αναρίθμητες στερήσεις, συνέβαλαν στην απρόσκοπτη κυκλοφορία του εντύπου. Την τελετή βράβευσης συντόνισαν τα μέλη της Αρμενικής Νεολαίας Ελλάδας, Λόρη Κουγιουμτζιάν και Ζάνα Χοβσεπιάν. Συνολικά βραβεύτηκαν 16 άτομα, κάποιοι από τους οποίους δεν βρίσκονται πια στη ζωή. Η συγκίνηση στα πρόσωπα του κοινού ήταν έκδηλη, μη παραλείποντας να ευχαριστήσουν τους διοργανωτές.

Η ιστορική πορεία των δύο εφημερίδων έχει καταγράψει πάνω από 250 συντάκτες, δημοσιογράφους, τοπικούς ανταποκριτές, υπεύθυνους στοιχειοθεσίας και εκτύπωσης, διανεμητές, λογιστές και βοηθούς· ένα σύνολο που αποτέλεσε τη ραχοκοκαλιά των δύο εντύπων, με ανεκτίμητη συνεισφορά και απαράμιλλη θυσία. Πολλοί από αυτούς έχουν λάβει τιμητικές διακρίσεις στο παρελθόν, σε παρόμοιες εκδηλώσεις, απολαμβάνοντας την έμπρακτη εκτίμηση της μεγάλης οικογένειας του αρμενικού Τύπου στην Ελλάδα. 

Ιστορική αναδρομή 

Η εφημερίδα «Νορ Ορ» (νέα ημέρα) κυκλοφόρησε στις 25 Μαρτίου 1923 στην Αθήνα, αρχικά ως εβδομαδιαία. Ιδρυτές της ήταν οι Καπριέλ Λαζιάν, Αντόν Γκαζέλ, Αράμ Σιρινιάν και Μπογός Σεβατζιάν. Η εφημερίδα ήταν προσκείμενη στο κόμμα «Τασνακτσουνιούν» (Αρμενική Επαναστατική Ομοσπονδία), και από το πρώτο κιόλας φύλλο είχε μεγάλη απήχηση στον προσφυγικό κόσμο. Λίγους μήνες αργότερα, η «Νορ Ορ» έγινε διημερήσια, ενώ από την 1η Ιανουαρίου 1924 κατέστη καθημερινή απογευματινή εφημερίδα, κυκλοφορώντας αδιαλείπτως επί δεκαεπτά χρόνια, μέχρι την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Με τη λήξη του πολέμου υπήρξε η σκέψη για επανέκδοση μιας καθημερινής εφημερίδας ως συνέχεια της «Νορ Ορ». Έπρεπε να βρεθεί ένας καινούριος τίτλος, καθώς ο υπεύθυνος έκδοσης Καπριέλ Λαζιάν ζούσε πλέον μόνιμα στο εξωτερικό. Το νέο έντυπο, που έπρεπε να θυμίζει κάπως το παλαιό, βαφτίστηκε «Αζάτ Ορ» (ελεύθερη ημέρα). Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στις 25 Φεβρουαρίου 1945 με εκδότη τον Χοβαννές Τσακιριάν. Το 1948, μετά την αναχώρηση και εγκατάσταση του τελευταίου στον Λίβανο, υπεύθυνος έκδοσης ορίστηκε ο Οννίκ Ζακαριάν. Ο Σετράκ Κοχαρουνί ήταν υπεύθυνος σύνταξης μέχρι τον Απρίλιο του 1950, οπότε αποχώρησε λόγω ασθενείας. Τον διαδέχθηκε ο ποιητής και δημοσιογράφος Βαζκέν Εσαγιάν.

Ο Βαζκέν Εσαγιάν γεννήθηκε στο Ερζερούμ το 1908. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή κατέφυγε στην Ελλάδα με την οικογένειά του. Φοίτησε στο Γαλλικό Κολέγιο, όπου έμαθε την ελληνική γλώσσα. Το 1926 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και επιδόθηκε με πραγματικό πάθος στη μελέτη της ελληνικής λογοτεχνίας. Το 1938, σε συνεργασία με τον ποιητή Κούλη Αλέπη, μετέφρασε και εξέδωσε στα ελληνικά μια συλλογή αρμενικών ποιημάτων με τίτλο «Αρμενική Μούσα», η οποία επανεκδόθηκε άλλες δύο φορές (1939 και 1957).

Χάρη στον Εσαγιάν, η αρμενική ποίηση έγινε για πρώτη φορά γνωστή στην Ελλάδα, και η κριτική υποδέχθηκε με επαίνους και ευμενή σχόλια την, άγνωστη για τους Έλληνες, λυρική ποίηση των Αρμενίων. Το 1949, ο Εσαγιάν εξέδωσε την «Ανθολογία της νεοελληνικής ποιήσεως» υπό τον τίτλο «Ελεναγκάν Κναρ» (ελληνική λύρα), με εκπληκτικές μεταφράσεις από έργα 98 νεοελλήνων ποιητών. Μεταφράσεις του, με σχετικά βιογραφικά και κριτικά άρθρα, δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Αρεβακάλ» καθώς και στην εφημερίδα «Νορ Ορ».

Η ποίησή του είναι αυθόρμητη, τρυφερή και νοσταλγική, διαποτισμένη από μια βαθιά μελαγχολία. Ο ίδιος άφησε δυο ανέκδοτες ποιητικές συλλογές και αρκετές μεταφράσεις από ξένους ποιητές και πεζογράφους. Υπήρξε από τους ιδρυτές της «Αζάτ Ορ», και αρχισυντάκτης από το 1950 μέχρι τον θάνατό του, το 1978.

Αξιομνημόνευτη ήταν επίσης η προσφορά του ακούραστου εργάτη του Τύπου Αχαρόν Στεπανιάν, που από το πρώτο φύλλο και για τέσσερις περίπου δεκαετίες είχε αναλάβει ανελλιπώς την ευθύνη της στοιχειοθεσίας και εκτύπωσης των εφημερίδων «Νορ Ορ» και «Αζάτ Ορ».

Το 1956, με την οικονομική κυρίως ενίσχυση του Αρμενικού Κυανού Σταυρού, η «Αζάτ Ορ» θα αποκτήσει το δικό της γραφείο σύνταξης σε κεντρικό σημείο της Αθήνας, στην πλατεία Μητροπόλεως. Μετά τον θάνατο του Βασκέν Εσαγιάν, τη διεύθυνση της εφημερίδας ανέλαβε ο Χοβσέπ Μπαραζιάν, ο οποίος την υπηρέτησε για πενήντα χρόνια, από το 1969 που πρωτομπήκε ως βοηθός στο τυπογραφείο, και κατόπιν ως αρχισυντάκτης, έως τη συνταξιοδότησή του το 2006. Μέχρι το 2019 συνέχισε με τον ίδιο απαράμιλλο ζήλο το συντακτικό και συγγραφικό του έργο μέσω της εφημερίδας, ώσπου επήλθε ο απρόσμενος θάνατός του.

Από το 2006 έως το 2015, τα καθήκοντα του υπεύθυνου έκδοσης-σύνταξης ασκούσε η Χριψιμέ Χαρουτουνιάν, η οποία επιτυχώς διετέλεσε το έργο της, συμβάλλοντας στην ανανέωση του περιεχομένου της εφημερίδας. Από το 2015, καθήκοντα υπευθύνου έκδοσης ασκεί ο Μάικ Τσιλιγκιριάν, ο οποίος έχει μακρά εμπειρία στα εκδοτικά θέματα και στον σχεδιασμό της εφημερίδας. Παράλληλα, την αρχισυνταξία έχει αναλάβει ο Κερόπ Εκιζιάν, που από τα νεανικά του χρόνια ήταν εξωτερικός ανταποκριτής και αρθρογράφος της εφημερίδας. Τη συντακτική ομάδα πλαισιώνει η Αλίς Χαρουτιουνιάν, με μεγάλη εμπειρία στη στοιχειοθεσία, ενώ την οικονομική και λογιστική ευθύνη έχει η Σοφία Μικαελιάν.

Σήμερα, η εφημερίδα παρουσιάζει ένα σύγχρονο προφίλ, αξιοποιώντας τις τεράστιες δυνατότητες των ηλεκτρονικών μέσων στοιχειοθεσίας, ενώ συνεχίζει με την ίδια δυναμική των προηγούμενων δεκαετιών να αποτελεί σημείο αναφοράς της πολυσχιδούς δραστηριότητας της αρμενικής κοινότητας. Εδώ και μερικά χρόνια, η εφημερίδα ανήκει στο μορφωτικό και πολιτιστικό σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα «Ελληνοαρμενικό Φόρουμ».

Κ.Ε.

Tweet

Share