Κουήν Μινασιάν

Το καλοκαίρι που μας πέρασε είχα τη χαρά και την τιμή να γνωρίσω τον Γεγιά Άκγκιουν, μέλος της αρμενικής θεατρικής ομάδας Χανγκάρτζ (ξαφνικά), με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Το περίεργο, πράγματι, όνομά τους υποδηλώνει και την απόφασή τους να ανεβάσουν ξαφνικά επί σκηνής την πρώτη τους παράσταση με τίτλο «Մեր չունեցածը իրարմով գտնենք» (ας βρούμε μαζί ό,τι δεν έχουμε), κάνοντας πρεμιέρα στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Θεάτρου Synergy στο Νόβι Σατ της Σερβίας, το 2018. Το έργο της άγνωστης σε πολλούς Χερανούς Αρσακιάν¹ παρουσιάστηκε επίσης σε μερικές από τις πιο σημαντικές θεατρικές σκηνές² της Κωνσταντινούπολης, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία.

Ήταν ενθουσιώδες και παρορμητικό το ξεκίνημά τους. Οι δυσκολίες και τα εμπόδια όχι μόνο δεν τους πτοούν, αλλά αντιθέτως τα ξεπερνούν, τα υπερνικούν με επιμονή και πείσμα, και να που έχουν πλέον αρκετά πλούσιο ρεπερτόριο. Σε αυτό συμβάλλουν οι εξαιρετικές σπουδές των μελών του θιάσου στην υποκριτική, στη σκηνοθεσία και στη σκηνογραφία, και φυσικά οι αόρατοι συχνά συνοδοιπόροι τους, εκείνοι που εργάζονται πίσω από το πάλκο. Ένας από αυτούς είναι και ο καλός φίλος του περιοδικού μας, ο Αλτούγ Γιλμάζ, χάρη στον οποίο ήρθαμε σε επαφή με το έργο της ομάδας Χανγκάρτζ.

Τα μέλη της ομάδας, παρά τις κλασικές τους σπουδές, έχουν υιοθετήσει μια συλλογική προσέγγιση δημιουργίας, ενώ πρόσφατα, λόγω των περιορισμών της πανδημίας, πειραματίστηκαν και με την ψηφιακή θεατρική έρευνα. Παρουσίασαν στον ιστότοπό τους την πρωτοποριακή παράσταση «Գանձը» (ο θησαυρός), τιμώντας τα εκατοστά γενέθλια του αντισυμβατικού συγγραφέα Ζαβέν Μπιμπεριάν, ενός από τους σημαντικότερους συγγραφείς που ανέδειξε η αρμενική κοινότητα της Κωνσταντινούπολης (η οποία δεν ξεχνάμε πόσο βίαια έχασε τους πολύτιμους διανοουμένους της στις αρχές του 20ού αιώνα). Η έμψυχη θεατρική δομή της συγκεκριμένης παράστασης συμπληρώνεται από κινούμενα σχέδια, ζωγραφική, τεχνικές απόδοσης ήχου και εικόνας, κουκλοθέατρο και ψηφιακές παρεμβάσεις. Κατά τη στενάχωρη περίοδο του εγκλεισμού, ενώ έφερναν στο φως τον «Θησαυρό» του Μπιμπεριάν, τα μέλη της ομάδας Χάνγκαρτζ ανακάλυψαν έναν ακόμη μεγάλο θησαυρό: την ίδια τη θέλησή τους να συνδημιουργούν στην αρμενική γλώσσα, ώστε αυτή να μην θαφτεί κάτω από τη γη.

Η παράσταση ανάγνωσης και αλληλεπίδρασης με τίτλο «Պաղտա-սար Աղբար» (αδελφέ Μπαγντασάρ) του Αγκόπ Μπαρονιάν θέτει ερωτήματα για την Αρχή, παρακάμπτοντας το αναπόφευκτο του Τέλους. Το δώρο της ζωής, ως αποτέλεσμα αμέτρητων και εξαιρετικών συμπτώσεων· η ζωή είναι γεμάτη χάος, δυσκολίες, απογοητεύσεις, ματαιώσεις, μα και χαρές, ομορφιά.

Και το θέατρο είναι ένας εξαιρετικός κόσμος πέρα από τα συνηθισμένα. Η επίδρασή του στους ανθρώπους φέρνει γαλήνη, ελπίδα, χαμόγελο, μέχρι και μια στιγμή ευτυχίας· και γέλιο. Όχι;

Με την παράσταση «Սիրտս Լե-ռնագաւառն Է» (η καρδιά μου είναι στα βουνά) του Ουίλιαμ Σαρογιάν, η ομάδα Χανγκάρτζ καλεί τους θεατές να αναλογιστούν έννοιες όπως οι ρίζες, η γη, η μνήμη, η ταυτότητα, η νοσταλγία, και να γίνουν συμμέτοχοι στον συλλογικό αγώνα για δικαίωμα στη συνύπαρξη σε έναν κόσμο που επιχειρείται να καταστεί αμνήμων από κάθε άποψη. Ο Σαρογιάν στα καλύτερα χέρια! Η παράσταση παρουσιάστηκε πρώτα στην τουρκıκή γλώσσα, αλλά ετοιμάζεται και η δυτικοαρμενική εκδοχή της. Η πρεμıέρα θα γίνει την άνοιξη στην Αρμενία.

Δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια η δυτική αρμενική διάλεκτος βρίσκεται στον κατάλογο των απειλούμενων γλωσσών της UNESCO, η ομάδα Χανγκάρτζ έχει αποφασίσει να δώσει μια ιδιότυπη μορφή αγώνα και αντίστασης ενάντια σε αυτήν την απειλή, πραγματοποιώντας παραστάσεις κυρίως στη μητρική τους γλώσσα.

Η ομάδα στοχεύει παράλληλα στην ευαισθητοποίηση και διάδοση του αρμενικού πολιτιστικού πλούτου και της τέχνης, ως υπόμνηση για ελευθερία και αλληλεγγύη των μειονοτήτων.

Τα μέλη μεταφέρουν ενίοτε και στην τουρκική γλώσσα έργα γνωστών ή και άγνωστων στο ευρύ κοινό Αρμενίων και μη συγγραφέων, με στόχο να δώσουν μια νέα, πιο ανοιχτή πνοή στη μακροχρόνια παράδοση του αρμενικού θεάτρου της Κωνσταντινούπολης.

Τον θίασο της ομάδας Χανγκάρτζ αποτελούν τα ιδρυτικά μέλη: Γκαρινέ Μαράλ Τσιζμετζιάν, Λάρα Ναρίν, Τάρα Ντεμιρτζίογλου, Γεγιά Άγκιουν, και οι Αντρανίκ Μπακιρτζίογλου, Ντιάνα Τσιλινγκαριάν, Βουράλ Εόζντεμιρ, Σεβάντα Χατσίκ Ντεμιρτζί, Μπαρέτ Τσιλ, Αρτούν Γκεμπενλίογλου και Ζμπιτ Τοπαρλάκ.

Ευχόμαστε αυτή η τόσο πλούσια σε έμπνευση και μεράκι θεατρική ομάδα να βρει και την ανάλογη υποστήριξη, ώστε να αφοσιωθεί απερίσπαστη στο τόσο σημαντικό της έργο!

1.«Մեր չունեցածը իրարմով գտնենք» (ας βρούμε μαζί ό,τι δεν έχουμε) της Χερανούς Αρσακιάν (1887-1905):
«Ξέρω ότι το σκοτάδι είναι πάντα πλάι στο φως, γι’ αυτό προσπαθώ να χαμογελώ, ακόμα κι αν τις περισσότερες φορές είμαι θλιμμένη».
Αυτά είναι τα λιτά λόγια, στίχοι παρηγοριάς, που σώθηκαν από την αγκαλιά της λήθης χάρη σε μια σειρά —όχι και τόσο τυχαίων— γεγονότων. Η εύθραυστη Χερανούς έχασε τη μάχη με τον θάνατο μόλις στα δεκαεπτά της χρόνια. Από τα δεκαπέντε της αλληλογραφούσε με τον οικογενειακό της φίλο Χραντ Ναζαριάντς, ο οποίος πέντε χρόνια μετά τον θάνατο της Χερανούς εξέδωσε την ποιητική της συλλογή.
Το 2017, το γνωστό αρμενικό εναλλακτικό μουσικό συγκρότημα Βομάνκ ξεκίνησε μια έρευνα που τους οδήγησε στον κόσμο της αρμενικής ποίησης.
Ο Σεβάν Ντεϊρμετζιάν, φιλόλογος, ερευνητής και τότε συντάκτης των εκδόσεων Αράς, τους φέρνει σε επαφή με τον ποιητικό κόσμο της Χερανούς Αρσακιάν.
Η Λάρα Ναρίν, τραγουδίστρια του Βομάνκ, γοητευμένη από τον απλό και μεστό λόγο της Χερανούς, προτείνει τους στίχους της για το «Hin yerazner»(περασμένα όνειρα) του δίσκου με τίτλο «Παναλίκ». Όμως δεν σταματά εκεί. Όντας και ιδρυτικό μέλος της θεατρικής ομάδας Χανγκάρτζ, καθίσταται ο συνδετικός κρίκος, δείχνει τα ποιήματα στον Γεγιά Άκγκιουν, και συμφωνούν αυτή να είναι η πρώτη τους παράσταση, εκείνη που έφτασε σε διεθνή φεστιβάλ.

2. Μεταξύ αυτών, οι θεατρικές σκηνές Moda Sahnesi, Bomontiada Performans Alanı, BeReZe Gösteri Evi, Kadıköy Theatron και Tatavla Sahne.

Tweet

Share