Αρμενικά σχολεία Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Εκτύπωση E-mail

sxoleia thrakisΟι μαθητές του σχολείου «Λουσαβορτσιάν» της Κομοτηνής το σχολικό ετος 1938-39

Μαννώ Ασυριάν
Δεκέμβριος 2018-Φεβρουάριος 2019, τεύχος 99

Στην Ανατολική Μακεδονία και στη Θράκη, ακόμη και από τον 10ο αιώνα, λειτουργούσαν αρμενικά σχολεία, έστω και με λίγους μαθητές και μόνο δάσκαλο τον ιερέα. Χαρακτηριστικό είναι ότι το «Λουσαβορτσιάν», σχολείο της Κομοτηνής που ιδρύθηκε το 1830, θεωρείται το πρώτο αρμενικό σχολείο στην Ελλάδα.
Στις πόλεις Καβάλα, Ξάνθη, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη και Διδυμότειχο, από τις αρχές του 20ού αιώνα και κυρίως μετά το 1922 -όταν οι κατατρεγμένοι πρόγονοί μας, μαζί με τους Έλληνες πρόσφυγες, βρήκαν καταφύγιο στη φιλόξενη αγκαλιά της Ελλάδας- σχολεία λειτούργησαν σε κάθε πόλη με περισσότερους από 100 μαθητές, αφού πλέον οι κοινότητες αριθμούσαν 1000-2000 μέλη.
Όλες οι πόλεις έχουν και εκκλησίες μέχρι σήμερα, εκτός από την Ορεστιάδα, που απέχει περίπου 20 χλμ. από το Διδυμότειχο, με το οποίο αποτελεί μία κοινότητα.
Στα σχολεία αυτά διδασκόταν η αρμενική δυτική διάλεκτος και, φυσικά, τα ελληνικά. Περιστασιακά δε και τα βουλγαρικά, σε σύντομες περιόδους κατοχής.
Στο δύσκολο έργο της εκμάθησης της μητρικής γλώσσας στα αρμενόπαιδα της διασποράς αλλά και της μεταλαμπάδευσης της ιστορικής και πολιτιστικής τους κληρονομιάς, μεταξύ πολλών αφοσιωμένων δασκάλων αναφέρονται και πολύ γνωστά ονόματα με πλούσιο συγγραφικό και ποιητικό έργο, όπως ο Σος Βανί, ο Κεβόρκ Γκαρβαρέντς και ο Γκάρο Κεβορκιάν.
Από τα λίγα διασωθέντα κείμενα και τα απομνημονεύματα του Ασαντούρ Μαγκαριάν, διευθυντού του σχολείου της Κομοτηνής την περίοδο 1923-24, συμπεραίνουμε ότι τα σχολεία της Καβάλας, της Ξάνθης, το «Λουσαβορτσιάν» της Κομοτηνής, το «Νταρονιάν» της Αλεξανδρούπολης και το «Αραμιάν» του Διδυμότειχου λειτούργησαν σε κτίρια πλάι ή κοντά στις εκκλησίες μέχρι το 1946-47. Την εποχή εκείνη, η παλιννόστηση προς την τότε Σοβιετική Αρμενία και η μετανάστευση πολλών συμπατριωτών μας προς Καναδά, Η.Π.Α. και Αργεντινή δημιούργησαν νέες συνθήκες στις κοινότητες της περιοχής, οι οποίες, συρρικνωμένες, έμειναν με περίπου 100 μέλη η καθεμιά.
Ακολουθεί η περίοδος 1947-1997, που νομοτελειακά θα μπορούσε να οδηγήσει τις κοινότητες σε αφανισμό, χωρίς σχολεία και με έναν μόνο κληρικό-ποιμένα για πέντε πόλεις.
Το αρμενικό έθνος, όμως, όπως και το ελληνικό, έχει αποδείξει ιστορικά ότι ξέρει να επιβιώνει μετά από επιδρομές βαρβάρων, από μακραίωνη δουλεία υπό οθωμανικό ζυγό, ακόμη και από Γενοκτονία, απόλυτα προσηλωμένο στις διαχρονικές πανανθρώπινες και εθνικές αξίες.
Έτσι, αφοσιωμένα τέκνα του νεκραναστημένου μας έθνους, κληρικοί, τέως δάσκαλοι και εθελόντριες της «Armenian Relief Society» Βορείου Ελλάδος, δηλαδή του Αρμενικού Σταυρού Ελέους Μακεδονίας και Θράκης, κατάφεραν, επί μισό αιώνα (1947-1997), χωρίς αρμενικά σχολεία, να διαπαιδαγωγήσουν σωστά τα αρμενόπαιδα, ώστε να είναι υποδειγματικοί Έλληνες πολίτες, με παράλληλη γνώση, έστω και στοιχειωδώς, της μητρικής τους γλώσσας, της ιστορίας και της πλούσιας πολιτισμικής τους κληρονομιάς. Σε κάθε πόλη, οι ταγμένοι στον ιερό στόχο της εθνικής επιβίωσης κατέβαλαν κάθε δυνατή προσπάθεια για την εκμάθηση της μητρικής γλώσσας, ακόμη και δια αλληλογραφίας, όταν αυτή ήταν η μοναδική λύση.
Τη δεκαετία του ’90, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, αρκετοί συμπατριώτες μας, οικονομικοί μετανάστες από την Αρμενία, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μας, μεταβάλλοντας τα δεδομένα των κοινοτήτων. Συνεπώς, η ίδρυση έστω μονοήμερων σχολείων ήταν πλέον επιτακτική ανάγκη.
Η πρώτη, λοιπόν, εκπρόσωπος Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης στο Κεντρικό Εθνικό Συμβούλιο Αρμενίων Ελλάδας κ. Μαννώ Ασυριάν ανέλαβε την ανάλογη πρωτοβουλία. Ως εκπαιδευτικός, παρουσίασε κατάλληλο για τις συνθήκες της περιοχής πρόγραμμα στους αρμόδιους φορείς. Έτσι, από το 1997 άρχισαν να λειτουργούν μονοήμερα σχολεία σε Καβάλα, Ξάνθη, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη και Ορεστιάδα, όπου μπορούν να φοιτούν και μαθητές από το Διδυμότειχο. Τα σχολεία χρηματοδοτούνται από τις κοινοτικές επιτροπές και τον Αρμενικό Σταυρό Ελέους.
Διοικούνται από Εκπαιδευτική Επιτροπή με εκπροσώπους όλων των πόλεων, υπό την αιγίδα του εκάστοτε εκπροσώπου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης στο Κεντρικό Εθνικό Συμβούλιο και με επίτιμο πρόεδρο τον ιερωμένο, ποιμένα της περιοχής.
Ο αριθμός των μαθητών κυμαίνεται συνολικά από 110 έως 120 και σε κάθε πόλη είναι ανάλογος προς τα μέλη της κοινότητας.
Διδάσκουν έξι δασκάλες και ο εκάστοτε ποιμένας κυρίως την επικρατούσα στην Αρμενία ανατολική διάλεκτο αλλά και τη δυτική για κάποιες ομάδες μαθητών. Όλοι οι διδάσκοντες καταβάλλουν κάθε προσπάθεια, ώστε στον ελάχιστο χρόνο ενός μονοήμερου σχολείου να επιτύχουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Η Εκπαιδευτική Επιτροπή για τον συντονισμό των προγραμμάτων οργανώνει συναντήσεις του διδακτικού προσωπικού, ενίοτε και σε μορφή σεμιναρίου, όπως το 1999 στην Καβάλα με εισηγήτρια την κ. Μάρω Κιουρκτσιάν, δασκάλα από την Αθήνα του σχολείου Λεβόν-Σοφία Αγκοπιάν, και το 2011 στην Κομοτηνή, με ομιλητή τον πρώην διευθυντή του «Ζαβαριάν» κ. Γκιραγκός Μικιρδιτσιάν.
Το 2017 διοργάνωσε, με μεγάλη επιτυχία, γραπτό διαγωνισμό με ερωτήσεις σχετικές με την ιστορία και τη γεωγραφία της Αρμενίας.
Ο μαθητής με την υψηλότερη βαθμολογία κέρδισε ως έπαθλο τη συμμετοχή του σε πρόγραμμα για τους εφήβους του Υπουργείου Απόδημου Αρμενισμού, με δεκαπενθήμερη διαμονή στην Αρμενία.

Εκδήλωση για τα 20 χρόνια
Αξίζει να κάνουμε και μια σύντομη αναφορά στην 20ή επέτειο των σχολείων. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2018, στο πνευματικό κέντρο της Ιεράς Μητρόπολης στην Αλεξανδρούπολη. Ήταν πραγματικά μια ιστορική μέρα για την περιοχή, η οποία, μετά από μισό αιώνα χωρίς σχολείο, γιόρταζε την 20ή επέτειο των μονοήμερων. Στην κατάμεστη αίθουσα παρακολουθήσαμε αρχικά σε βίντεο την πορεία της 20ετούς προσπάθειας σε όλες τις πόλεις. Χαιρετισμούς απηύθυναν ο Πανοσιολογιότατος Οχανές Σαγντιτζιάν εκ μέρους του Σεβασμιοτάτου Αρχιεπισκόπου Αρμενίων Ελλάδος κ.κ. Κεγάμ Χατσεριάν, η εκπρόσωπος του Κεντρικού Εθνικού Συμβουλίου κ. Ζαμπέλ Αϊβαζιάν, η εκπρόσωπος του Περιφερειακού Συμβουλίου του Αρμενικού Σταυρού Ελέους κ. Κάρμεν Βαχεβνουνί, ο πρόεδρος της Διακοινοτικής Επιτροπής κ. Μπεντρός Μελκονιάν και η πρόεδρος της Εκπαιδευτικής Επιτροπής κ. Χερμινέ Κουγιουμτζιάν.
Ομιλήτρια ήταν η τέως εκπρόσωπος του Κεντρικού Εθνικού Συμβουλίου κ. Μαννώ Ασυριάν, που αναφέρθηκε στον μοναχό Μεσρόπ Μαστότς -στον οποίο οφείλουμε την αρμενική αλφάβητο-, στον 5ο μ.Χ. χρυσούν αιώνα των αρμενικών γραμμάτων, στη σημασία της μητρικής γλώσσας για την επιβίωση ενός έθνους και, συνεπώς, στον αναντικατάστατο ρόλο του σχολείου ως ύψιστης αξίας.
Το πρόγραμμα παρουσίασε η δασκάλα κ. Αρμινέ Μχιταριάν. Συμμετείχαν όλα τα σχολεία μαζί, και το καθένα ξεχωριστά με τη δασκάλα του, με τραγούδια, ποιήματα και χορό. Με ιδιαίτερη συγκίνηση παρακολουθήσαμε ένα εντυπωσιακό πρόγραμμα μονοήμερων σχολείων, για το οποίο αξίζουν πολλά συγχαρητήρια σε όλες τις δασκάλες και την Εκπαιδευτική Επιτροπή.
Με την ευκαιρία αυτής της επετείου, τιμητικές πλακέτες έλαβαν οι προηγούμενοι ποιμένες, οι πρώην δασκάλες και μέλη της Εκπαιδευτικής Επιτροπής. Τιμήθηκε, επίσης, για την πολυετή προσφορά της και ως πρωτεργάτης της ίδρυσης των μονοήμερων η κ. Μαννώ Ασυριάν, η οποία είχε επιμεληθεί επίσης ένα μικρό βιβλίο με το ιστορικό των σχολείων Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης με τίτλο «Με το πνεύμα του Μεσρόπ, χθες, σήμερα και αύριο».
Το πόνημα εκδόθηκε από την εφημερίδα «Αζάτ Ορ» και διανεμήθηκε στο κοινό ως αφιέρωμα στη μνήμη όλων όσων υπηρέτησαν με αφοσίωση το εθνωφελές εκπαιδευτικό έργο στην περιοχή.

Share
 

Για να εξασφαλίσουμε τη σωστή λειτουργία του ιστότοπου, μερικές φορές τοποθετούμε μικρά αρχεία δεδομένων στον υπολογιστή σας, τα λεγόμενα «cookies». Οι περισσότεροι μεγάλοι ιστότοποι κάνουν το ίδιο. Περισσότερα...

"Δέχομαι"


ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ


διαφήμιση στο αρμενικά

armenian community

Online Επισκέπτες

Έχουμε 35 επισκέπτες συνδεδεμένους