Η Μαρίκα Νίνου μέσα από τις αφηγήσεις περισσότερων από 150 ανθρώπων που τη γνώρισαν |
Είναι μεγάλη η χαρά όλων μας που κρατάμε στα χέρια μας το βιβλίο «Μαρίκα Νίνου - Ευαγγελία Αταμιάν, Σαν άστρο εβασίλεψα», της Κατερίνας Τσιρίδου και του πολύ καλού φίλου και συνεργάτη του περιοδικού μας Τάσου Κακλαμάνη, με την πολύτιμη βοήθεια της Ευαγγελίας Αγαπητού, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ελληνοεκδοτική. Στο βιβλίο αυτό, το οποίο συνιστά ταυτοχρόνως ιστορικό ντοκουμέντο και λεύκωμα, παρουσιάζεται η ζωή τής μεγάλης λαϊκής τραγουδίστριας Μαρίκας Νίνου. Πράγματι, η ιστορία της Αρμένισσας Ευαγγελίας-Βανουί Αταμιάν, της κατά κόσμον Μαρίκας Νίνου, παραμένει σχετικά άγνωστη, αδημοσίευτη και σε μεγάλο βαθμό διαστρεβλωμένη. Στο εν λόγω βιβλίο μάς δίνεται η ευκαιρία να διαβάσουμε πολλές ανέκδοτες μαρτυρίες και ντοκουμέντα που λύνουν αρκετά αδιευκρίνιστα ερωτήματα της ιστορίας της, όπως ο ακριβής τόπος καταγωγής και γέννησής της, ο λόγος που ονομάστηκε Ευαγγελία, η ύπαρξη του ακροβατικού «2 ½ Νίνο», κ.ά. Το βιβλίο οργανώνεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος, η Κατερίνα Τσιρίδου δίνει τον λόγο στη Μαρίκα Νίνου, η οποία αφηγείται τη ζωή της σε α΄ πρόσωπο. Στο δεύτερο μέρος, ο Τάσος Κακλαμάνης ανασυγκροτεί τη ζωή της με βάση μαρτυρίες, φωτογραφίες, έγγραφα και άλλα ντοκουμέντα. Η έκδοση περιλαμβάνει πλούσιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό, πλαισιωμένο από την παρουσίαση του συνόλου της δισκογραφίας της Νίνου, μαζί με τις ετικέτες των δίσκων της. Μέσα από τις αφηγήσεις περισσότερων από 150 ανθρώπων που τη γνώρισαν (Αρμένιοι, Μικρασιάτες, Κοκκινιώτες, Αιγαλεώτες, συγγενείς, γείτονες, φίλοι, συνεργάτες, μουσικοί, τραγουδιστές, στιχουργοί, θεατράνθρωποι, δημοσιογράφοι, και πολλοί άλλοι), συγκροτείται ψηφίδα-ψηφίδα η συγκλονιστική ζωή της: οι δοκιμασίες, ο αγώνας για επιβίωση μέσα από την τέχνη, η καταξίωση, ο έρωτας, η οικογένεια, το τραγικό πρόωρο τέλος της… «Η άνοδος και η πτώση του καλλιτεχνικού άστρου της δημιούργησε τον θρύλο της Μαρίκας Νίνου: μιας σπουδαίας φωνής και ενός ωραίου και ταλαντούχου ανθρώπου, αγωνιστή, με φοβερό πείσμα για ζωή, ενάντια στη σκληρή μοίρα. Το άστρο της τρεμοσβήνει και ακροβατεί κυριολεκτικά ανάμεσα στην επιβίωση και στον χαμό, για να αναγεννηθεί μέσα από τη στάχτη της κρίσης του Μεσοπολέμου, να σηκωθεί λάμποντας ψηλά στο μουσικό στερέωμα, και να καταλήξει στη μοιραία πτώση, στη μέρα που έγινε φως και… σαν άστρο εβασίλεψε…» αναφέρει ο συγγραφέας Τάσος Κακλαμάνης, και συνεχίζει αφηγούμενος πώς ξεκίνησε το βιβλίο και γιατί η υπόθεση ήταν άκρως προσωπική: «Όλα ξεκίνησαν τυχαία από ένα τηλεφώνημα και μια επίσκεψη. Ήταν η φίλη μου Κατερίνα Τσιρίδου που μου έλεγε: “Ήξερες ότι η Νίνου έμενε στο Αιγάλεω; Ξέρω τις ανιψιές της στον Πειραιά, πάμε να πιούμε καφέ;”. Τότε κάτι άστραψε μέσα μου. Και πήγαμε! Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, σκεφτόμασταν ότι ήταν πολύ κρίμα που δεν έχει γραφτεί ένα ολοκληρωμένο βιβλίο για αυτή τη μεγάλη και τραγική μορφή του λαϊκού μας τραγουδιού. Υπήρχαν, ωστόσο, βαθύτεροι εσωτερικοί λόγοι που με συνέδεαν με τη Νίνου και με έκαναν να θέλω με τόσο πάθος αυτό το βιβλίο… Η Μαρίκα Νίνου είχε αρμενική καταγωγή και μεγάλωσε στην Κοκκινιά παρέα με τους Μικρασιάτες πρόσφυγες του 1922. Οι πρόγονοί μου είναι από τη μία Μικρασιάτες πρόσφυγες του 1922 από τη Μάκρη και το Λιβίσι, και από την άλλη Λευκαδίτες που βρέθηκαν στη Λευκάδα προερχόμενοι από την Αρμενία μετά την Άλωση. Η Μαρίκα Νίνου έζησε τα τελευταία της χρόνια στο Αιγάλεω, όπου μεγάλωσα. Κατά σύμπτωση, το σπίτι της ήταν μεσοτοιχία με τα προσφυγικά σπίτια όπου είχε εγκατασταθεί όλη μου η οικογένεια μετά το 1922. Οι θείες μου μιλούσαν καθημερινά μαζί της. Η ξαδέλφη μου, η φιλόλογος και ερευνήτρια Ευαγγελία Αγαπητού, μένει κοντά στο σπίτι της Νίνου στο Αιγάλεω. Πριν από δώδεκα χρόνια είχε κάνει ένα καταπληκτικό αφιέρωμα για εκείνη, με βίντεο-μαρτυρίες από γείτονές της. Όμως αυτά είχαν δυστυχώς χαθεί. Η Νίνου είχε μείνει απωθημένο της. Έτσι, η Ευαγγελία Αγαπητού πήρε τις πολύτιμες μαρτυρίες των ηλικιωμένων Αιγαλεωτών για το βιβλίο μας. Όσο για τη συν-συγγραφέα, την Κατερίνα Τσιρίδου, η Μαρίκα Νίνου ήταν το είδωλο, η έμπνευση και ο λόγος που η ίδια έγινε τραγουδίστρια». Τον Τάσο, εκτός από την πλούσια ερευνητική και συγγραφική του δουλειά, τον έχουμε γνωρίσει και με την ιδιότητα του δεξιοτέχνη στο μπουζούκι. Τον έχουμε απολαύσει να τραγουδά κάποιες βραδιές σε μικρά ταβερνάκια στο Αιγάλεω, και έχουμε γλεντήσει μαζί του. Μεγάλο πάθος του η μουσική, το μπουζούκι και το ρεμπέτικο, παράλληλα με την ιστορική έρευνα. «Όταν ξεκινήσαμε με την Κατερίνα να μαζεύουμε το υλικό, μοιραζόμασταν ένα κοινό πάθος για αυτή την αξεπέραστη φωνή, ήδη παίζαμε και τραγουδούσαμε όλα τα τραγούδια της. Στο αρχείο μου, ανάμεσα σε αμέτρητους δίσκους γραμμοφώνου, υπήρχε όλη η δισκογραφία της στις 78 στροφές, όλα τα βιβλία που έχουν εκδοθεί για το λαϊκό τραγούδι με πληροφορίες για εκείνη. Και στο αρχείο της Εταιρείας Ιστορικών Ερευνών ΛΥΚΙΑ που διαχειρίζομαι βρήκαμε το υλικό για τη μικρασιατική καταστροφή και τους προσφυγικούς συνοικισμούς της Κοκκινιάς και του Αιγάλεω, όπου η Νίνου μεγάλωσε και έζησε». Στα δυόμισι χρόνια της κοπιαστικής έρευνάς του, ζήσαμε από κοντά τον Τάσο και νιώσαμε πως η συγγραφή έγινε με πολλή αγάπη, μεράκι και σεβασμό στη μνήμη της Μαρίκας Νίνου. «Το βιβλίο αυτό ήταν μοιραίο και αναπόφευκτο να γίνει. Ήταν σαν ένα βαθύ χρέος για το οποίο η ζωή σε ετοιμάζει αργά και μυστικά, σου δίνει εφόδια για να το φέρεις εις πέρας, χωρίς να το καταλαβαίνεις. Το να μην γραφόταν το βιβλίο αυτό θα ήταν σαν να μπαίνω σε εκκλησία να προσκυνήσω, να σκέφτομαι ένα αγαπημένο πρόσωπο που έφυγε, και να μην ανάβω ένα κερί. Έτσι θέλω να το σκέφτομαι αυτό το βιβλίο. Ένα κεράκι αναμμένο ευλαβικά στην άσβεστη μνήμη της Μαρίκας Νίνου». Και στον επίλογο του βιβλίου διαβάζουμε: Το μνήμα και η επιτύμβια στήλη της Μαρίκας Νίνου δεν υπάρχουν πια. Αν το βιβλίο αυτό μπορούσε να τα υποκαταστήσει, θα όφειλε να γράφει: “Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα”. Τάσο Κακλαμάνη και Κατερίνα Τσιρίδου, σας ευχαριστούμε! |