|
Η καταστροφή του Αρμενικού Μεσαιωνικού κοιμητηρίου στο Ναχιτσεβάν από την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν
ΝΑΧΙΤΣΕΒΑΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το Ναχιτσεβάν βρίσκεται ανάμεσα στην οροσειρά του Ζανκεζούρ και τον ποταμό Αράξη.
Συνορεύει με τη Δημοκρατία της Αρμενίας και την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν. Το 1931, η Τουρκία αντάλλαξε κάποια εδάφη με το Ιράν για να αποκτήσει κοινά σύνορα με το Ναχιτσεβάν. Από την αρχαιότητα η περιοχή ανήκε σε διάφορα αρμενικά βασίλεια όπως των Ουραρτού (9ος - 7ος αι. π.Χ.), των Οροντιδών (6ος-2ος αι π.Χ.), των Αρνταξιδών (189 π.Χ-1ος μ. Χ.) και των Αρσακιδών (66-428 μ.Χ.).
Στην αρχαιότητα και τον Μεσαίωνα το Ναχιτσεβάν περιελάμβανε τις εξής περιοχές της Μεγάλης Αρμενίας: Σαρούρ, επαρχία Αϊραράτ, Γιερντζάκ και Τζαχούκ της επαρχίας Σιουνίκ, όπως επίσης και τις περιοχές Ναχιτσεβάν και Γκογτάν της περιφέρειας του Βασπουραγκάν. Στην περιοχή Γκογτάν έζησε και δίδαξε ο Άγιος Μεσρόπ Μαστότς, ο οποίος επινόησε το αρμενικό αλφάβητο. Λόγω της γεωγραφικής του θέσης πάνω στους δρόμους του εμπορίου, το Ναχιτσεβάν δέχθηκε επανειλημμένα εισβολές και καταστροφές από Άραβες, Σελτζούκους,
Τατάρους, Μογγόλους, Τουρκομάνους και Πέρσες. Στη συνθήκη του Τουρκμεντσάι, που υπεγράφη μεταξύ Ρωσίας και Περσίας μετά τον ρωσοπερσικό πόλεμο του 1826-1828, η βορειοανατολική Αρμενία συμπεριλαμβανομένου του Ναχιτσεβάν περιήλθε στη ρωσική κυριαρχία.
Από το 1840 έως το 1846 υπαγόταν διοικητικά στην περιφέρεια του Ερεβάν και από το 1849 ως τον Μάιο του 1918 άμεσα στην πόλη του Ερεβάν. Κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκο-σμίου Πολέμου κι έως το 1921 το Ναχιτσεβάν βρισκόταν εντός των συνόρων της πρώτης Δημοκρατίας της Αρμενίας (1918 -1920).
Η Τουρκία, υπό την ανοχή των συμμάχων της το 1919 ως το 1920 σφαγίασε χιλιάδες Αρμενίους στο Ναχιτσεβάν.
Η πράξη αυτή αποτέλεσε τη συνέχεια της Γενοκτονίας των Αρμενίων, που σχεδίασε και εκτέλεσε η Τουρκία το 1915. Οι σφαγές στο Ναχιτσεβάν στόχευαν στην εξαφάνιση του αρμενικού πληθυσμού, που σύμφωνα με την Τουρκία αποτελούσε εμπόδιο στα σχέδια ενοποίησης των Τούρκων με τις τουρκικές φυλές του σημερινού Αζερμπαϊτζάν. Είναι ένα μέρος του παντουρκικού οράματος, το οποίο είναι επίκαιρο και σήμερα αποτελώντας πολιτική προτεραιότητα της Τουρκίας. Με μια παράνομη συμφωνία που υπέγραψαν η Σοβιετική Ρωσία και η Τουρκία στις 16 Μαρτίου του 1921, χωρίς καμία συμμετοχή της Αρμενίας, το Ναχιτσεβάν τέθηκε υπό την «αιγίδα» του Αζερμπαϊτζάν ως αυτόνομη περιοχή και χωρίς να έχει κοινά σύνορα με αυτό.
Στην πραγματικότητα, προσαρτήθηκε στο Αζερμπαϊτζάν μια περιοχή που αποτελούσε αναπό-σπαστο μέρος της Αρμενίας εδώ και χιλιετίες, ενώ ακόμη μια ιστορική περιοχή, το Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραπάχ), προσαρτήθηκε το 1923. Ήταν η πολιτική του «διαίρει και βασίλευε» των Λένιν και Στάλιν, οι οποίοι χωρίς να υπολογίζουν στο ελάχιστο την ιστορία των περιοχών αυτών και καταπατώντας κάθε αίσθημα δικαίου χάραξαν αυθαίρετα σύνορα για να διασπάσουν τους Αρμενίους και να έχουν τον έλεγχο και την κυριαρχία. Κατά τη διάρκεια των 70 χρόνων της Σοβιετικής Ένωσης, το Αζερμπαϊτζάν ακολουθούσε μια συστηματική πολιτική εθνικών διακρίσεων εις βάρος των γηγενών πληθυσμών των Αρμενίων του Ναχιτσεβάν και του Αρτσάχ.
Στη φάση της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης, οι Αρμένιοι του Αρτσάχ ξεκίνησαν ένα ειρηνικό κίνημα για την αυτοδιάθεσή τους. Το Αζερμπαϊτζάν προσπάθησε να το καταστείλει με την κινητοποίηση των δυνάμεων ασφαλείας και παραστρατιωτικών οργανώσεων.
Κρατικοί φορείς του Αζερμπαϊτζάν και εθνικιστές προέτρεψαν τον κόσμο να οργανώσει πογκρόμ εναντίον των Αρμενίων του Μπακού, του Σουμγκάιτ και του Γκαντζάκ, ώστε με τον εκφοβισμό να αναγκάσουν τους Αρμενίους του Αρτσάχ και του Ναχιτσεβάν να εγκαταλείψουν την περιοχή.
Κατά την διάρκεια των ένοπλων συγκρούσεων οι βόρειες περιοχές του Αρτσάχ και του Ναχιτσεβάν «άδειασαν» εντελώς από τον αρμενικό πληθυσμό. Οι εναπομείναντες 2000 Αρμένιοι απελάθηκαν από το Ναχιτσεβάν το 1989.
Το αποτέλεσμα ήταν να τεθεί σε καθεστώς «αιχμαλωσίας» η αρμενική πολιτιστική κληρονομιά του Ναχιτσεβάν και να εφαρμοστεί άμεσα ένα σχέδιο ολοκληρωτικής καταστροφής της από την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν.
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΑΡΜΕΝΙΚΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΣΤΟ ΝΑΧΙΤΣΕΒΑΝ
Τα μακραίωνα πολιτιστικά αρχιτεκτονικά μνημεία και τα Χατσκάρ (σταυρόπετρες) που δημιούργησαν οι Αρμένιοι στο Ναχιτσεβάν και σε άλλες περιοχές της ιστορικής Αρμενίας, είναι έργα παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Σε διάφορες περιόδους, μελετήθηκαν και αξιολογήθηκαν από τους επιστήμονες. Τα τελευταία χρόνια, οι αζερικές αρχές καταστρέφουν συστηματικά τα μνημεία αυτά. Εξαφανίζουν οτιδήποτε υποδηλώνει την αρμενική παρουσία στην περιοχή. Τον Αύγουστο του 2005, ο ευρωπαίος ερευνητής Στέφεν Σιμ έγινε αυτόπτης μάρτυρας των βαρβαροτήτων που διαπράχθηκαν στα αρμενικά μνημεία του Ναχιτσεβάν.
ΤΟ ΑΡΜΕΝΙΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΣΤΟ ΤΖΟΥΓΑ ΤΟΥ ΝΑΧΙΤΣΕΒΑΝ
Η βία ενάντια στη μνήμη και την ιστορία του αρμενικού λαού, έφτασε στο αποκορύφωμά της με την ολοκληρωτική καταστροφή του μεσαιωνικού κοιμητηρίου του Τζουγά, της περιοχής Γιερντζάκ.
Το κοιμητήριο παλαιότερα εκτεινόταν πάνω σε τρεις λόφους της αριστερής όχθης του ποταμού Αράξη και κατείχε ιδιαίτερη θέση μεταξύ των θησαυρών της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Αυτό το τεράστιο ιστορικό και πνευματικό έργο προκαλούσε για πολλούς αιώνες τον θαυμασμό τόσο των Αρμενίων, όσο και των ξένων ταξιδιωτών και ιστορικών τέχνης.
Ο Γάλλος ταξιδιώτης Αλεξάντερ ντε Ροντές ο οποίος επισκέφθηκε το κοιμητήριο το 1648, είχε καταγράψει 10.000 σταυρόπετρες και επιτύμβιες λαξευμένες πέτρες σε σχήμα κριαριού. Μέχρι το 1904 ο αριθμός τους μειώθηκε στις 5.000.
Οι σταυρόπετρες του κοιμητηρίου του Τζουγά, χωρίζονται σε τρεις ομάδες. Η πρώτη ομάδα χρονολογείται την περίοδο μεταξύ του 9ου και του 13ου αιώνα, η δεύτερη από τον 14ο ως τον 15ο αιώνα και η τρίτη καλύπτει την περίοδο από τις αρχές του 16ου αιώνα μέχρι το έτος 1605. Όλες οι σταυρόπετρες ήταν σκαλισμένες σε ροζ και κιτρινωπή πέτρα. Έχοντας σταθερό πλάτος, ήταν μεταξύ δύο και δυόμισι μέτρων ύψος.
Στα κεντρικά τους τμήματα υπήρχαν βαθειά χαραγμένοι σταυροί, σε δύο διαφορετικά επί-πεδα, δημιουργώντας μια περίεργη αντίθεση φωτός και σκιάς. Οι σταυρόπετρες κοσμούνταν με λεπτές ροζέτες, ανάγλυφα φυτά, γεωμετρικά σχήματα καθώς και σκηνές της καθημερινής ζωής. Στα ανώτερα τμήματά τους ήταν συχνά χαραγμένες αναπαραστάσεις του Χριστού, των Ευαγγελιστών και της Παναγίας.
Η ΤΕΛΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΑΡΜΕΝΙΚΟΥ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟΥ
Στα σοβιετικά χρόνια το νεκροταφείο ήταν απολύτως παραμελημένο από την υπηρεσία Διατήρησης Μνημείων του Αζερμπαϊτζάν. Επιπροσθέτως, με την ανοχή των αρχών, συχνά τμήματά του χρησιμοποιούνταν ως οικοδομικά υλικά. Τον Νοέμβριο του 1998, οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν ξεκίνησαν την καταστροφή του κοιμητηρίου με μπουλντόζες. Μετά από παρέμβαση της UNESCO οι άνευ προηγουμένου βανδαλισμοί σταμάτησαν προσωρινά.
Η καταστροφή του νεκροταφείου συνεχίστηκε στις 9 Νοεμβρίου 2002. Οι φωτογραφίες που τράβηξαν αυτόπτες μάρτυρες, από την ιρανική όχθη του ποταμού Αράξη, αποκάλυψαν ότι δεν διασώθηκε καμιά σταυρόπετρα. Μεταξύ 10 και 14 Δεκεμβρίου 2005, αζέροι βάνδαλοι, οι οποίοι δεν είχαν λογοδοτήσει για τα προηγούμενα εγκλήματά τους, «καθάρισαν» και τους τρεις λόφους του κοιμητηρίου του Τζουγά από όλες τις σταυρόπετρες. Χρησιμοποιώντας βαριά σφυριά και αξίνες, περίπου 200 στρατιώτες του Αζερμπαϊτζάν τις κομμάτιασαν και με φορτηγά τις άδειασαν στον ποταμό Αράξη. Στις αρχές Μαρτίου του 2006, οι αρχές του Ναχιτσεβάν μετέτρεψαν το κοιμητήριο σε πεδίο άσκησης του στρατού. Βρισκόμενο πάνω από χιλιάδες ανθρώπινα λείψανα, το πεδίο βολής είναι μια εύγλωττη μαρτυρία των ηθικών αξιών αυτού του κράτους. Το πεδίο άσκησης είναι πολύ κοντά στα ιρανικά σύνορα και δεν θα μπορούσε ποτέ να χρησιμοποιηθεί. Στην πραγματικότητα εγκαταστάθηκε εσπευσμένα εκεί για να καλύψει τις εγκληματικές ενέργειες του Αζερμπαϊτζάν. Οι αρχές μετέτρεψαν την περιοχή σε «στρατιωτική ζώνη», έτσι ώστε να μην επιτρέπεται η είσοδος στον χώρο σε ξένες αποστολές, επιστήμονες και τουρίστες.
ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΥΠΑΡΞΟΥΝ
ΓΙΑ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ
Μια χώρα μπορεί να είναι μέλος της UNESCO και του ICOMOS, μόνο αν συμμορφώνεται με τους νόμους και τις αρχές που καθορίζονται στα καταστατικά τους. Το Αζερμπαϊτζάν πρέπει να αποβληθεί από αυτούς τους οργανισμούς διότι παραβίασε τις βασικές καταστατικές αρχές τους. Οι αζερικές αρχές του Ναχιτσεβάν παραβιάζοντας τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1948 για την Πολιτιστική Κληρονομιά, κατεδάφισαν εν καιρώ ειρήνης χιλιάδες αρμενικά μνημεία (εκκλησίες, μοναστήρια, νεκροταφεία, κλπ), ακολουθώντας το παράδειγμα των Ταλιμπάν, οι οποίοι κατέστρεψαν τα αγάλματα του Βούδα στην κοιλάδα του Μπαμιγιάν στο Αφγανιστάν. Το Αζερμπαϊτζάν εξαφάνισε τα ιστορικά μνημεία στο Ναχιτσεβάν με στόχο να διαγράψει κάθε αποδεικτικό στοιχείο της αρμενικότητας της περιοχής. Αυτή η καταστροφή της αρμενικής πολιτιστικής κληρονομιάς είναι ένα έγκλημα όχι μόνο εναντίον του αρμενικού έθνους αλλά και της ανθρωπότητας.
Αυτές οι πράξεις ασέβειας και βανδαλισμού ενός μεσαιωνικού κοιμητηρίου τεράστιας πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελούν ύβρη στις αξίες και τα ιδανικά μας. Μια χώρα που έχει διαπράξει τέτοια άθλια βεβήλωση δεν έχει το δικαίωμα να είναι μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης.
ΑΡΜΕΝΙΚΗ ΝΕΟΛΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑΣ
|
