Ζακ Νταματιάν

«Φυλάξου από Ρωμιό πραματευτή. Είναι πονηρός όσο δέκα Εβραίοι. Ο Αρμένης, όμως, τους ξεπερνάει και τους δύο». Πρόκειται για μια ρήση που κυκλοφορούσε στην κοσμοπολίτικη Βιέννη, πόλο έλξης για διάφορες εθνότητες. Οι πρώτοι Αρμένιοι εμφανίζονται εκεί τον 17ο αιώνα. Είναι κυρίως έμποροι μεταξιού, μπαχαρικών και πολύτιμων λίθων από την Κωνσταντινούπολη, την Περσία και τις Ινδίες. Σύμφωνα με απογραφή της εποχής της βασίλισσας Μαρίας Τερέζα, οι Αρμένιοι ανέρχονται σε 21 οικογένειες.

Το 1683, ο Οβαννές Ντιοντάτο Αστβατζαντούρ, Αρμένιος έμπορος από την Κωνσταντινούπολη, μεταφραστής και κατάσκοπος που υπηρετεί στον αυστριακό στρατό, αποκαλύπτει στον βασιλιά Λεοπόλδο ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία ετοιμάζει μεγάλης κλίμακας επίθεση. Ο Αυστριακός μονάρχης συγκεντρώνει συμμαχίες από ηγεμονίες της Κεντρικής Ευρώπης. Στον στρατό του Πολωνού βασιλιά Γιαν Σομπέσκι ξεχωρίζει επίλεκτο σώμα Αρμενίων. Σύμφωνα με τον ιστορικό Σαντόκ Μπαρόντς (Μπαρονιάν), στη μάχη της Βιέννης πολέμησαν 5.000 Αρμένιοι. Η τουρκική επίθεση αποκρούεται και την επομένη της νίκης οι Βιεννέζοι αρτοποιοί παρασκευάζουν ψωμί σε σχήμα ημισέληνου, το πρώτο κρουασάν.

Ο Λεοπόλδος, ανταμείβοντας τον πληροφοριοδότη του, του παρέχει το μονοπώλιο εμπορίου καφέ για 20 χρόνια. Το 1685, στον χώρο κατοικίας του, ο Αστβατζαντούρ ανοίγει το πρώτο καφενείο της Βιέννης, όπως υποστηρίζεται από τοπικές αξιόπιστες πηγές, ενώ λίγο καιρό αργότερα ο Ισαάκ Γουγκασιάν από το Γερεβάν θα ιδρύσει το πρώτο καφεκοπτείο της πόλης. Μάλιστα, πριν από λίγα χρόνια, ο δήμος της Βιέννης μετονόμασε γνωστό κήπο σε «Πάρκο Οχαννές Ντιοντάτο».

Τον 18ο αιώνα, ο Οκοστινός Αγαμαλιάν εργάζεται στο παλάτι ως μεταφραστής. Το 1771, με βασιλικό διάταγμα παρέχεται ειδική άδεια στους Αρμένιους ώστε να ασκούν χρυσοχοΐα και εμπόριο πολύτιμων λίθων.

Την επόμενη χρονιά, μια ομάδα μοναχών, ύστερα από διαφωνίες, προχωρά σε απόσχιση από το Τάγμα των Μεχιταριστών της Βενετίας και μετακομίζει στην Τεργέστη. Μετά την κατάληψη της πόλης από τους Γάλλους, αποφασίζουν να μετοικήσουν στη Βιέννη, όντας υπήκοοι της Αυστρίας, και το 1810 σχηματίζουν το Τάγμα των Μεχιταριστών της Βιέννης.

Στο μοναστηριακό συγκρότημα λειτουργούσε εσώκλειστο σχολείο, και ως το 1999 και τυπογραφείο. Σήμερα φιλοξενείται μεγάλη βιβλιοθήκη, ενώ σε ειδική αίθουσα φυλάσσονται κειμήλια: 3.000 χειρόγραφα με δημιουργίες των Τορός Ροσλίν, Σαρκίς Μπιτζάκ και άλλων μικρογράφων, πίνακες ζωγραφικής του Οβαννές Α­ϊ­βα­ζόφ­σκι, συλλογή με χιλιάδες αρμενικά και ξένα νομίσματα, χαλιά και έργα τέχνης. Από το 1887 κυκλοφορεί η μηνιαία έκδοση της μονής, ενώ από το 1889 παράγεται λικέρ, με την κλασική συνταγή που μετέφερε ο ιδρυτής Μεχιτάρ. Το Τάγμα των Μεχιταριστών της Βιέννης έχει πλέον επανενωθεί με την κοιτίδα, το αντίστοιχο της Βενετίας.

Το 1907 πραγματοποιείται στη Βιέννη το 4ο συνέδριο του κόμματος Τασνακτσουτιούν, ενώ το 1910 ξεκινά τη λειτουργία του το παράρτημα της Αρμενικής Ένωσης Αγαθοεργίας (Παρεκορτζαγκάν), που διακόπτει τις εργασίες του εξαιτίας των πολέμων, και τελικά επανιδρύεται το 1960.

Το 1913 λειτουργεί στη Βιέννη η πρώτη Αποστολική Αρμενική Εκκλησία, ο ναΐσκος του Σωτήρος. Μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η αυστριακή πρωτεύουσα υποδέχεται λίγες δεκάδες Αρμένιους, πρόσφυγες της Γενοκτονίας. Από το 1921 έως το 1927 δρα η Φοιτητική Ένωση, με τις φροντίδες του Αρχιμανδρίτη Νερσές· αυτή θα επανασυσταθεί το 1960.

Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Ραούλ Ασλάν (Ασλανιάν) διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στην αναδιοργάνωση του Κρατικού Θεάτρου της Βιέννης. Η προτομή του κοσμεί την είσοδο της αίθουσας, ενώ έχει ταφεί στο πάνθεον βιεννέζικου κοιμητηρίου.

Κατά τα μεταπολεμικά χρόνια, το αρμενικό στοιχείο της πόλης ενισχύεται. Φοιτητές από διαφορετικές χώρες εγκαθίστανται μόνιμα, ενώ λίγες δεκάδες Αρμένιοι, διαφόρων ειδικοτήτων, προσλαμβάνονται στο Γραφείο του Ο.Η.Ε. της Βιέννης. Τη δεκαετία του ’70 καταφθάνουν συμπατριώτες από τον Λίβανο και το Ιράν, εξαιτίας των ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούν στις χώρες αυτές. Η ροή συνεχίζεται μετά την πτώση της Ε.Σ.Σ.Δ. από την Αρμενία, τη Γεωργία, το Αζερμπαϊτζάν και τη Ρωσία. Πρόσφατα, η Βιέννη υποδέχθηκε και Αρμένιους πρόσφυγες από τη Συρία.

Το 1964, χάρη σε ευγενική χορηγία μελών της κοινότητας, αγοράζεται έκταση, και την επομένη χρονιά ξεκινά η ανέγερση της εκκλησίας της Αγίας Χριψιμέ. Τα έξοδα αποπεράτωσης του ναού αναλαμβάνει η Χριψιμέ Χαλατζιάν-Τρικν, κάτοικος Λονδίνου. Τα θυρανοίξια πραγματοποιούνται το 1968, χοροστατούντος του Καθολικού (Πατριάρχη) Βασκέν. Το 1984 τοποθετείται μνημείο για τα θύματα της Γενοκτονίας.

Το 1981 ξεκινά τη λειτουργία του το εβδομαδιαίο σχολείο «Οβαννές Σιράζ», το μοναδικό στην Αυστρία σήμερα. Στον ίδιο χώρο συστεγάζονται η Αρμενική Ένωση Αγαθοεργίας, η Αρμενοαυστριακή Πολιτιστική Ένωση και το «Χομενετμέν», που διαθέτει προσκοπική ομάδα, μπάντα και χορευτικό τμήμα. Εκεί λειτουργεί επίσης το αθλητικό σωματείο «Αραράτ», ενώ, μετά την ανεξαρτησία, στον ίδιο χώρο δραστηριοποιείται και η Αρμενική Εθνική Επιτροπή.

Με ενέργειες της Αρμενοαυστριακής Πολιτιστικής Ένωσης τοποθετείται χατσκάρ (σταυρόπετρα) στον τάφο του Γερμανού πάστορα Γιοχάνες Λέψιους, αγνού φίλου των Αρ­με­νί­ων, ενώ στην πλατεία Σίλερ της Βιέννης φιλοτελείται μνημείο προς τιμήν του Φραντς Βέρφελ. Ο εβραϊκής καταγωγής Αυστριακός συγγραφέας είχε γράψει το βιβλίο με τίτλο «Οι 40 μέρες του Μούσα Νταγ», όπου αναφέρεται στην αντίσταση των Αρ­με­νί­ων της περιοχής κατά τη διάρκεια της Γενοκτονίας.

Σήμερα, σε όλη την Αυστρία υπολογίζεται ότι κατοικούν 7.000 Αρμένιοι, με τη συντριπτική πλειονότητα να βρίσκεται στη Βιέννη. Μικροί πυρήνες εντοπίζονται στις πόλεις Γκρατς, Σάλτσμπουργκ, Ίνσμπρουκ, Λιντς, Κλάγκερφουντ και αλλού. Η σχετικά ολιγάριθμη κοινότητα της Βιέννης διαθέτει τη δική της ενδιαφέρουσα ιστορία, διατηρώντας αμείωτη την προσφορά της στον αρμενικό κόσμο.

Πηγές: «Ιστορικά»- Ελευθεροτυπία, Wikipedia, hayerenblog.wordpress.com,
Diaspora, Aniarc, encyclopedia.am

Tweet

Share