|
FRONTIER - Τζάρεντ Ντόουνινγκ
Μετάφραση: Ζακ Νταματιάν
Ιούλιος- Σεπτέμβριος 2019, τεύχος 101
Οι Αρμένιοι, δεινοί ταξιδευτές και έμποροι, από τα πολύ παλιά χρόνια δημιούργησαν κοινότητες σε μακρινές χώρες, ακόμα και στην Άπω Ανατολή. Πρόσφατο ρεπορτάζ του BBC για την αρμενική εκκλησία της πόλης Γιανγκόν* της Μιανμάρ έφερε ξανά στην επιφάνεια μια ολιγάριθμη και ξεχασμένη κοινότητα.
Η πρώτη εγκατάσταση Αρμενίων στην ασιατική χώρα πιθανολογείται τον 15ο αιώνα, ενώ σε πολλές ταφόπλακες του 16ου στην πρωτεύουσα Ρανγκούν (σήμερα Γιανγκόν) αναγράφονται αρμενικά ονόματα. Στις αρχές του 17ου αιώνα η παρουσία τους γίνεται εντονότερη. Εκείνη την περίοδο, ένας σημαντικός αριθμός Αρμενίων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας καταφεύγει στο Ισπαχάν της Περσίας. Μέρος από αυτούς αποφασίζει να μετακινηθεί πιο ανατολικά, με σκοπό τη δημιουργία εμπορικού δικτύου διακίνησης αγαθών από τη Μανίλα μέχρι το Άμστερνταμ. Ο βασιλιάς της Βιρμανίας τους υποδέχεται θερμά. Οι Αρμένιοι σταδιακά παγιώνουν τη δημιουργική παρουσία τους στη βιρμανική πρωτεύουσα. Ασχολούνται κυρίως με το εμπόριο και τις επιχειρήσεις, ενώ ορισμένοι από αυτούς καταλαμβάνουν υψηλές θέσεις στο Παλάτι.
Το 1862, στη Ρανγκούν, σε χώρο που παραχωρείται από τον βασιλιά της Βιρμανίας ανεγείρεται ο Ιερός Ναός του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή «Σουρπ Γκαραμπέτ». Αργότερα θα χτιστεί άλλη μία εκκλησία, η οποία όμως σήμερα δεν υπάρχει.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, σύμφωνα με απογραφή πληθυσμού στις ανατολικές βρετανικές αποικίες, στην Καλκούτα, τη Ντάκα και τη Ρανγκούν κατοικούσαν 1300 Αρμένιοι.
Η κοινότητα δέχεται ισχυρό πλήγμα κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι Ιάπωνες εισβάλλουν στη Βιρμανία. Η κατοχή τους είναι καταπιεστική και οι Αρμένιοι υποφέρουν μαζί με τους ντόπιους. Πολλοί από αυτούς αποφασίζουν να βρουν καταφύγιο στις Ινδίες, όπου λόγω της βρετανικής παρουσίας οι συνθήκες είναι πιο ευνοϊκές.
Το ταξίδι διαφυγής μέσα από τις δύσβατες ζούγκλες είναι επικίνδυνο και υπάρχουν ανθρώπινες απώλειες. Χαρακτηριστικά, μια αρμενική οικογένεια έχασε 13 μέλη της.
Το 1948 η Βιρμανία αποκτά την πλήρη ανεξαρτησία της. Το ταραγμένο πολιτικό περιβάλλον, που κορυφώνεται με την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας το 1962, οδηγεί στην περαιτέρω συρρίκνωση της αρμενικής κοινότητας. Αυτή οφείλεται τόσο στους μεικτούς γάμους όσο και στη μετανάστευση σε άλλες χώρες, κυρίως στην Αυστραλία.
Τα τελευταία χρόνια προέκυψε ένα πρόβλημα με τη λειτουργία της Εκκλησίας. Ο αυτόκλητος «διάκονος» Τζον Φίλιξ, ινδικής καταγωγής, εκτελούσε καθήκοντα εφημέριου και, εκμεταλλευόμενος την ανυπαρξία εκκλησιαστικής ενοριακής επιτροπής, πραγματοποιούσε λειτουργίες χωρίς να γνωρίζει τη γλώσσα και δίχως να έχει χειροτονηθεί, κάτι το οποίο επιβεβαιώθηκε και από την Αγγλικανική Εκκλησία της Μιανμάρ, στην οποία ανήκει. Έλαβε το «χρίσμα» από μόνος του μετά το θάνατο του πατέρα του, ο οποίος ασκούσε τα πνευματικά καθήκοντα της εκκλησίας για 30 χρόνια.
Το 2014, μετά το ρεπορτάζ του BBC και με την πολιτική κατάσταση να έχει ομαλοποιηθεί στη Μιανμάρ, το Καθολικάτο του Ετσμιατζίν ασχολήθηκε ενεργά με το θέμα. Ο Καθολικός Καρεκίν Β΄ επισκέφτηκε ο ίδιος το Ναό και χοροστάτησε σε μια ιστορική λειτουργία.
Τότε συσπειρώθηκαν λίγες δεκάδες πιστών, οι οποίοι δε μιλούν τη μητρική τους γλώσσα, είχαν όμως στην κατοχή τους στοιχεία, έγγραφα και φωτογραφίες που πιστοποιούσαν την αρμενική καταγωγή τους.
Κατόπιν, αποφασίστηκε να επισκέπτεται την εκκλησία ανά τακτά διαστήματα ο ιερέας της Καλκούτας, με την προοπτική να οριστεί μελλοντικά μόνιμος κληρικός. Οι τελευταίες εξελίξεις φαίνεται ότι προσέδωσαν μια θετική αύρα, σηματοδοτώντας την αναζωογόνηση της παραμελημένης κοινότητας της Μιανμάρ.
Ο αρμενικός κόσμος αποτελεί μια ευρεία οντότητα, η οποία φαίνεται να μη γνωρίζει σύνορα. Η εμφάνιση των Αρμενίων ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές του πλανήτη επιβεβαιώνει την κοσμοπολίτικη παρουσία τους.
*Η Βιρμανία το 1989 μετονομάστηκε σε Μιανμάρ και το 2005 η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στο Νέπιντο. Η Γιανγκόν παραμένει η μεγαλύτερη σε πληθυσμό πόλη.
|
