Αναΐς Καζαντζιάν

Τεύχος: Ιανουάριος-Μάρτιος 2011

Ομάδα αρχαιολόγων στη νότια Αρμενία, κοντά στα σύνορα της χώρας με το Ιράν, ανακάλυψε πρόσφατα το αρχαιότερο οινοποιείο του κόσμου. Η ανακάλυψη έγινε κοντά στο χωριό Αρενί της επαρχίας Βαγιότς Τσόρ, σε ένα σύμπλεγμα σπηλαίων, όπου οι επιστήμονες πέρσι είχαν βρει το αρχαιότερο δερμάτινο παπούτσι, ηλικίας 5.500 ετών.

Οι ανασκαφές ολοκληρώθηκαν το Σεπτέμβριο του 2010, με την ανακάλυψη μιας ρηχής πήλινης λεκάνης, που κατά τα φαινόμενα, χρησιμοποιόταν σαν πατητήρι σταφυλιών. Γύρω της βρέθηκαν ίχνη από ξηρό κόκκινο κρασί, δοχεία συντήρησης του κρασιού, κούπες, σπόροι, απομεινάρια από φλούδες σταφυλιού, κοτσάνια και αμπελόφυλλα.

Η μέθοδος ακριβούς χρονολόγησης με ραδιοϊσότοπο του άνθρακα-14 και η εξέταση των σπόρων από παλαιοβοτανολόγους, αποκάλυψε ότι το αποξηραμένο κόκκινο κρασί έχει ζυμωθεί πριν από 6.100 χρόνια και προέρχεται από τον τύπο σταφυλιού Vitis vinifera -vinifera, το οποίο καλλιεργείται έως και σήμερα. Οι βιοχημικές αναλύσεις έδειξαν ίχνη μαλβιδίνης, πάνω σε θραύσματα από αγγεία, το βασικό χρωστικό στοιχείο του κόκκινου κρασιού, κάτι που υποδηλώνει ότι τα πήλινα δοχεία πιθανότατα χρησιμοποιούνταν για τη ζύμωση.

Αυτό καθιστά την οινοπαραγωγική μονάδα κατά 1.000 χρόνια παλαιότερη από οποιαδήποτε άλλη γνωστή στον κόσμο, σύμφωνα με τους ερευνητές από την Αρμενία, τις Η.Π.Α και την Ιρλανδία.

Οι έρευνες στο συγκεκριμένο σύμπλεγμα σπηλαίων γνωστό ως Αρενί-1, είχαν ξεκινήσει το 2007, με επικεφαλής τον Μπόρις Κασπαριάν του τμήματος Αρχαιολογίας της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Αρμενίας και τον Γκρέγκορι Αρεσιάν από το UCLA των Η.Π.Α, όταν η εύρεση σπόρων σταφυλιού είχε κινήσει την περιέργεια των επιστημόνων. Κατά τον Αρεσιάν, τα ευρήματα αποτελούν την παλαιότερη αξιόπιστη μαρτυρία εγκατάστασης παραγωγής οίνου.

Όπως διαφαίνεται, οι οινοπαραγωγοί κατά την εποχή του Χαλκού έφτιαχναν το κρασί με το γνωστό πατροπαράδοτο τρόπο που εφαρμόζεται έως και σήμερα, δηλαδή πατώντας τα σταφύλια με γυμνά πόδια. Ο χυμός από τα πατημένα σταφύλια στραγγιζόταν στο πιθάρι όπου και συντηρούταν για να επέλθει η ζύμωση. Έπειτα, αποθήκευαν το κρασί μέσα σε αμφορείς οι οποίοι τοποθετούνταν σε σπηλιές, όπου επικρατούσαν ιδεώδεις συνθήκες κελαριού.

”Οι άνθρωποι της εποχής εκείνης, έπρεπε να γνωρίζουν και να μελετούν τους κύκλους της ανάπτυξης του φυτού: πόσο νερό χρειάζεται, πώς καταπολεμούνται οι μύκητες και τα έντομα για να μην καταστραφεί η σοδειά...” σχολίασε ο Αρεσιάν. Η οργανωμένη παραγωγή του κρασιού θεωρείται μία από τις σπουδαιότερες κοινωνικές και τεχνολογικές εξελίξεις της προϊστορικής κοινωνίας. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, η σκόπιμη καλλιέργεια της αμπέλου λειτούργησε ως προπομπός της γεωργικής προόδου αλλά και της κεραμοπλαστικής τεχνολογίας.

Εντύπωση προκαλούν οι 20 τάφοι οι οποίοι βρέθηκαν κοντά στα πατητήρια. Μαζί με τις κούπες που βρέθηκαν κοντά και γύρω από αυτούς, δίνουν την εικόνα μιας σύνθετης κοινωνίας, όπου η οινοποσία αποτελούσε μέρος των νεκρώσιμων τελετουργιών, αναφέρουν οι ερευνητές στην “Επιθεώρηση της Αρχαιολογικής Επιστήμης”.

Ο ειδήμων σε θέματα αρχαίας οινολογίας Πάτρικ Μακγκόβερν, αναφέρει πολλές περιπτώσεις από την αρχαιότητα όπου οι νεκρώσιμες τελετές συνοδεύονταν από οινοποσία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι τοιχογραφίες σε τάφους της Αρχαίας Αιγύπτου, που απεικονίζουν δοχεία μπύρας ή κρασιού από το Δέλτα του Νείλου, τα οποία προορίζονταν για τους νεκρούς.

Η ανακάλυψη του οινοποιείου κοντά σε καλλιεργημένους αμπελώνες στη σημερινή Αρμενία, κατά τον Μακγκόβερν, επιβεβαιώνει προηγούμενες επιστημονικές μελέτες οι οποίες αναδεικνύουν την ευρύτερη περιοχή της ορεινής Αρμενίας ως γενέτειρα της αμπελουργίας.

Τα ευρήματα δημοσιεύονται στην διαδυκτιακή έκδοση του Journal of Archaeological science.

Tweet

Share