Οι γεωπολιτικές εξελίξεις στον Καυκάσο και οι επιλογές της Αρμενίας Εκτύπωση E-mail

Αρμενικά Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2013 τεύχος 79

Α­να­ΐτ Ναλ­μπα­ντιάν*

 

Ο στρα­τη­γι­κός ρό­λος του Καυ­κά­σου εί­ναι πράγ­μα­τι μο­να­δι­κός. Λό­γω της γε­ω­γρα­φι­κής του θέ­σης συν­δέ­ει τη Μαύ­ρη Θά­λασ­σα με την Κα­σπί­α και τη Ρω­σί­α με τον Νό­το. Α­κό­μα, α­πο­τε­λεί ε­νερ­γεια­κό σταυ­ρο­δρό­μι, δί­νο­ντας το πλε­ο­νέ­κτη­μα στη χώ­ρα που τον ε­λέγ­χει, να α­νοι­γο­κλεί­νει κα­τά το δο­κούν τους ενερ­γεια­κούς κρου­νούς της Κα­σπί­ας. Για αυ­τόν το λό­γο σήμε­ρα, ο Καύ­κα­σος α­πο­τε­λεί πε­δί­ο α­ντιπα­ρά­θε­σης των γε­ω­πο­λι­τι­κών συμ­φε­ρό­ντων των με­γά­λων δυ­νά­με­ων, της Ρωσί­ας, των Η­ΠΑ και της Ευρω­πα­ϊ­κής Έ­νω­σης, αλ­λά και των πε­ρι­φε­ρεια­κών δυ­νά­με­ων, της Τουρ­κί­ας και του Ιράν.

Α­νά­με­σα στις α­ντα­γω­νί­στριες χώ­ρες, η Ρω­σί­α κα­τέ­χει ιδιαί­τε­ρη θέ­ση. Με­τά το αρ­χι­κό σοκ της κα­τάρ­ρευ­σης της ΕΣ­ΣΔ και της ε­πα­κό­λου­θης α­πώ­λειας της ε­πιρ­ρο­ής της, ε­ξα­κο­λου­θεί να εί­ναι ο κυ­ρί­αρ­χος «παί­κτης», λό­γω της γε­ω­γρα­φι­κής γειτ­νί­α­σης και των μα­κρο­χρό­νιων πο­λι­τι­κών και οι­κο­νο­μι­κών δε­σμών της με τις χώ­ρες της Υ­περ­καυ­κα­σί­ας. Οι στρα­τη­γικοί της στό­χοι εί­ναι σα­φείς. Διεκ­δι­κεί πρω­τα­γω­νι­στι­κό ρό­λο στην πλού­σια σε πε­τρέ­λαια και φυσι­κό α­έ­ριο πε­ριο­χή του Καυ­κά­σου, επιδιώ­κει τον πε­ριο­ρι­σμό της α­με­ρι­κα­νι­κής ε­πιρ­ρο­ής, τη δια­κομι­δή του α­ζε­ρι­κού πε­τρε­λαί­ου μέσω των ε­δα­φών της και τέ­λος τη δια­τήρη­ση των στρα­τιω­τι­κών βά­σε­ων στις δημο­κρα­τί­ες της Υ­περ­καυ­κα­σί­ας.

Αρ­χι­κά, την ε­πο­χή της κα­τάρ­ρευ­σης της ΕΣ­ΣΔ, ο Καύ­κασος δεν πα­ρου­σί­αζε ενδια­φέ­ρον για τις Η­ΠΑ. Η α­να­κά­λυ­ψη ό­μως πλού­σιων κοι­τα­σμά­των πε­τρε­λαί­ου και φυ­σι­κού α­ε­ρί­ου στο Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν και την Κα­σπί­α, προ­σέλ­κυ­σε το εν­δια­φέ­ρον των α­με­ρι­κα­νι­κών ε­ται­ριών και των Η­ΠΑ. Ω­στό­σο, στον ί­διο α­γώ­να με­τέ­χει και η Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Έ­νω­ση με στό­χο να μειώ­σει την ε­νερ­γεια­κή ε­ξάρ­τησή της α­πό τη Ρω­σί­α. Έ­τσι, η Ε­Ε ε­πι­διώ­κει να αυ­ξή­σει με κά­θε τρό­πο την ε­πιρ­ρο­ή της στην πε­ριο­χή του Καυ­κά­σου. Όπως το ΝΑ­ΤΟ έ­χει δη­μιουρ­γή­σει τον λε­γό­με­νο «Συ­νε­ται­ρι­σμό για την Ει­ρή­νη», ώ­στε να ε­πι­βά­λει τη στρα­τη­γι­κή του στις άλ­λες χώ­ρες, έ­τσι και η Ε­.Ε. στα πλαί­σια της συ­νό­δου της Πρά­γας, προ­ω­θεί την υ­λο­ποί­η­ση του προ­γράμ­μα­τος της «Α­να­το­λι­κής Συνερ­γα­σί­ας» με στό­χο τη στή­ρι­ξη των δη­μο­κρα­τι­κών με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων σε έξι πρώ­ην σο­βιε­τι­κές Δη­μο­κρα­τί­ες της πε­ριο­χής. Σε α­ντί­θε­ση με την πο­λι­τι­κή των Η­ΠΑ και του ΝΑ­ΤΟ, η Ε­Ε στην Υ­περ­καυ­κα­σί­α δί­νει έμ­φα­ση ό­χι στο στρα­τιω­τικό το­μέ­α, αλ­λά στον οι­κο­νο­μικό. Η δεύτε­ρη προ­τε­ραιό­τη­τά της εί­ναι η τή­ρηση των ευ­ρω­πα­ϊ­κών προ­τύ­πων στην πε­ριο­χή, των δι­καιω­μά­των του α­τό­μου και η δη­μο­κρα­τι­κή ε­λευ­θερί­α.

Η Αρ­με­νί­α τώ­ρα, λόγω της γε­ω­γρα­φι­κής της θέ­σης, βρί­σκεται α­νά­με­σα στις σφαί­ρες ε­πιρ­ρο­ής της Ρω­σί­ας και της Δύ­σης. Α­πό τις χώ­ρες της Υ­περ­καυ­κα­σί­ας, η α­πο­κλει­σμέ­νη και με πε­ριο­ρι­σμέ­νες πλου­το­πα­ρα­γω­γικές πη­γές Αρ­με­νί­α έ­χει συν­δέ­σει δια­χρο­νι­κά τα συμ­φέ­ρο­ντά της με τη Ρω­σί­α, σε α­ντί­θε­ση με τη Γε­ωρ­γί­α και το Α­ζερμπα­ϊ­τζάν. Η σχέση Αρ­με­νί­ας-Ρω­σί­ας μπορεί να ε­ξη­γηθεί με τη έννοια της αλ­λη­λε­ξάρ­τη­σης. Η συ­νερ­γα­σί­α στο στρα­τιωτι­κό το­μέ­α α­να­πτύσ­σε­ται ενερ­γά. Το γε­γο­νός αυ­τό σε κά­ποιο βαθμό συ­νη­γο­ρεί υ­πέρ της στα­θε­ρό­τη­τας και της α­σφά­λειας στο Νό­τιο Καύ­κα­σο. Έ­να πα­ρά­δειγ­μα της συ­νερ­γα­σί­ας αυτής εί­ναι η ρω­σι­κή στρα­τιω­τι­κή βά­ση στην Αρ­με­νί­α.

Ε­πί­σης, η Αρ­με­νί­α έ­χει ε­ντα­χθεί στο πρό­γραμ­μα της Ε.­Ε. της «Α­να­το­λι­κής Συ­νερ­γα­σί­ας». Η Ρω­σί­α ε­κτι­μά ό­τι με αυ­τήν την κί­νη­ση η Ε­.Ε. θέ­λει να ε­πε­κτεί­νει τη σφαί­ρα ε­πιρ­ρο­ής της στα κρά­τη των πα­ρυ­φών της Ρω­σι­κής Ο­μο­σπον­δί­ας, πλήτ­το­ντας τα συμ­φέ­ρο­ντά της.

Ω­στό­σο, η Ρω­σί­α ε­πι­θυμεί να α­πο­τε­λέ­σει τον μο­να­δι­κό προ­μη­θευ­τή φυ­σι­κού α­ε­ρί­ου της Ε­.Ε., α­ξιο­ποιώ­ντας τους α­γω­γούς και τη ση­μα­ντι­κή επιρ­ρο­ή της στον Καύ­κα­σο. Η «Α­να­το­λι­κή Συ­νερ­γα­σί­α» της Ε­.Ε. δη­μιουρ­γεί αί­σθη­μα α­να­σφά­λειας και μιας «νέ­ας» πε­ρι­κύ­κλω­σης για τη Ρω­σί­α.

Στις αρ­χές Ο­κτω­βρί­ου του 2011, ο πρω­θυ­πουρ­γός Βλα­ντι­μίρ Πού­τιν α­να­κοί­νω­σε την πρόθε­σή του να ι­δρύ­σει την «Ευ­ρα­σια­τι­κή Έ­νω­ση», έναν ορ­γα­νι­σμό που θα δη­μιουρ­γη­θεί α­πό τη Ρω­σί­α με τη συμ­με­το­χή και άλ­λων πρώ­ην σο­βιε­τικών Δη­μο­κρατιών. Θα α­πο­τελεί, κα­τά κάποιο τρό­πο, α­ντα­γω­νι­στή της Ευ­ρω­πα­ϊ­κής Έ­νω­σης και των Η­νω­μέ­νων Πο­λι­τειών. Η πρό­τα­ση αυ­τή ήρθε ένα χρό­νο με­τά τη δη­μιουρ­γί­α Τε­λω­νεια­κής Έ­νω­σης με­ταξύ, Ρω­σί­ας, Λευ­κο­ρω­σί­ας και Κα­ζακ­στάν (τέ­θη­κε σε ι­σχύ την 1η Ιου­λί­ου 2010), ε­νώ έ­χει α­πο­φα­σι­στεί και η ί­δρυ­ση κοι­νής οι­κο­νο­μι­κής ζώ­νης.

«Δεν μι­λά­με για ε­πα­να­σύ­στα­ση της ΕΣΣΔ» δή­λω­σε ο Πού­τιν, συ­μπλη­ρώ­νο­ντας ότι οι και­ροί «δεί­χνουν» ό­τι πρέ­πει να έ­χου­με στε­νή ε­πα­φή βα­σι­ζό­με­νοι σε πο­λι­τι­κές α­ξί­ες και οι­κο­νο­μι­κές πρακτι­κές.

Η Αρ­με­νί­α, ως μι­κρή χώ­ρα αλ­λά με ση­μα­ντι­κή γε­ω­στρα­τη­γι­κή θέ­ση, δεν έ­χει την πο­λυ­τέ­λεια ε­πι­κίν­δυ­νων πο­λι­τι­κών πει­ρα­μα­τι­σμών, κα­θό­τι α­πο­τε­λεί μέ­ρος ενός «Μεγά­λου παι­χνι­διού». Αυ­τό ση­μαί­νει ό­τι πρέ­πει να προ­σανα­το­λι­στεί σε στα­θε­ρές και υ­πεύ­θυ­νες συμ­μα­χί­ες σύμ­φω­να με τα συμ­φέ­ρο­ντά της, προ­σπα­θώ­ντας να μη χά­σει την α­νε­ξαρ­τη­σί­α των κι­νήσε­ων και ε­πι­λο­γών της.

Η Ρω­σί­α φι­λο­ξε­νεί ε­κα­το­ντά­δες χι­λιά­δες Αρ­με­νί­ους οι­κο­νο­μικούς με­τα­νά­στες, οι ο­ποί­οι στέλ­νουν ε­κα­τομ­μύ­ρια δο­λά­ρια στους συγ­γε­νείς τους. Η Αρ­με­νί­α φι­λο­ξε­νεί ρω­σι­κές στρα­τιω­τι­κές βάσεις στα σύ­νο­ρά της με την Τουρ­κί­α, ε­νώ ρω­σι­κές ε­ται­ρεί­ες ε­λέγ­χουν πολ­λές α­πό τις ση­μα­ντι­κό­τε­ρες βιο­μη­χα­νί­ες της Αρ­με­νί­ας.

Ε­κτι­μώντας τα πα­ρα­πά­νω, ο Πρό­ε­δρος της Αρ­με­νί­ας πή­ρε την α­πό­φα­ση στις 3 Σε­πτεμ­βρί­ου να ε­ντά­ξει τη χώ­ρα στην Τε­λω­νεια­κή Έ­νωση. Οι ε­κτι­μή­σεις για αυ­τήν την α­πό­φα­ση ω­στό­σο εί­ναι α­ντι­φα­τι­κές.

Θα ή­ταν ο­λέ­θριο σφάλ­μα για την Αρ­με­νί­α να υ­πο­βαθ­μί­σει τους δε­σμούς της με τη Ρω­σί­α, πλήτ­το­ντας τα συμ­φέ­ρο­ντα της τε­λευ­ταί­ας στον Καύ­κα­σο. Σε α­ντί­θε­ση με τους γεί­το­νές της, δεν μπορεί να α­γνο­ή­σει τις θέ­σεις της Μό­σχας στη λή­ψη α­πο­φά­σε­ων ό­σον α­φο­ρά στην ε­ξω­τε­ρι­κή της πο­λι­τι­κή. Στις ε­παφές με την Ε­.Ε., το Ερε­βάν θα πρέ­πει να δη­μιουρ­γή­σει ε­ποι­κο­δο­μη­τι­κές σχέ­σεις και να ε­μπνεύ­σει ε­μπιστο­σύ­νη, χω­ρίς να α­γνο­εί τις ι­διαί­τε­ρες και πο­λύ­πλευ­ρες σχέ­σεις του με τη Ρω­σί­α, ε­νώ οι Βρυ­ξέλ­λες α­ντί­στοι­χα δεν θα πρέ­πει να α­σκή­σουν πιέ­σεις σε ζη­τή­μα­τα, που ά­πτο­νται των ρω­σικών συμ­φε­ρό­ντων. Εν τέ­λει, η ου­σια­στι­κή πα­ρά­με­τρος που πρέπει να λά­βει σο­βα­ρά υ­πό­ψη της η Δη­μο­κρα­τί­α της Αρ­με­νί­ας εί­ναι τα με­γά­λα γεω­στρα­τη­γι­κά, γε­ω­πο­λι­τι­κά και οι­κο­νο­μι­κά συμ­φέ­ρο­ντα της Ρω­σί­ας στον Καύκα­σο. Τον άλ­λο­τε «δι­κό της» Καύ­κα­σο.

*Υ­πο­ψή­φια δι­δάκτωρ στο Πά­ντειο Πα­νε­πι­στή­μιο (τμή­μα Διε­θνών και Ευ­ρω­πα­ϊ­κών Σπου­δών).

Share
 

Για να εξασφαλίσουμε τη σωστή λειτουργία του ιστότοπου, μερικές φορές τοποθετούμε μικρά αρχεία δεδομένων στον υπολογιστή σας, τα λεγόμενα «cookies». Οι περισσότεροι μεγάλοι ιστότοποι κάνουν το ίδιο. Περισσότερα...

"Δέχομαι"


ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ


διαφήμιση στο αρμενικά

armenian community

Online Επισκέπτες

Έχουμε 30 επισκέπτες συνδεδεμένους