Ταξίδι στην Αρμενία |
![]() |
![]() |
Μανώλης Κυριακόπουλος Oκτωβριος – Δεκέμβριος 2014 τεύχος 83
Οι αριθμοί από το ένα μέχρι το δέκα και μια προσευχή ήταν τα μοναδικά ακούσματα και επαφή μου με την Αρμενία και με την γλώσσα της. Δεν ήταν λίγες οι φορές που η αρμένισσα γιαγιά μου μιλούσε για τον πατέρα της με νοσταλγία και παράπονο που δεν γνώρισε, καθώς πέθανε όταν εκείνη ήταν πολύ μικρή. Με τον καιρό, άρχισε να ξεχνά τις ελάχιστες αυτές αρμένικες λέξεις. Ποτέ όμως δεν μπόρεσε να ξεπεράσει την πληγή της ορφάνιας. Το συναίσθημα αυτό το μετέτρεπε σε απίστευτη αγάπη για τα παιδιά, τα εγγόνια και τα δισέγγονά της... «Για σένα, γιαγιά, είναι αφιερωμένο αυτό το ταξίδι...» Στο μυαλό μου πάντα υπήρχε η ιδέα ενός ταξιδιού στην Αρμενία... Η επιθυμία να αναζητήσω τις ρίζες μου, αλλά και η ιδιαίτερη προτίμηση σε «ανατολικούς» προορισμούς με ωθούσαν προς την πραγματοποίησή του. Το πλήρωμα του χρόνου είχε έρθει... Ύστερα από συζητήσεις η παρέα των μοτοσικλετιστών πήρε την απόφαση... Ο Γιώργος από το Ναύπλιο, ο Στράτος από το Αγρίνιο, ο Στέλιος με τη Νατάσα από τα Χανιά και ο γραφών από την Αθήνα αποτελέσαμε το ταξιδιωτικό «παρεάκι». Για τον καθένα μας, αυτό το ταξίδι ήταν κάτι πολύ ιδιαίτερο και συναρπαστικό. Το οδοιπορικό μας πραγματοποιήθηκε από τα τέλη Αυγούστου μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου. Διήρκεσε 22 μέρες και διανύσαμε συνολικά 7.600 χλμ., αφού επισκεφθήκαμε τρεις χώρες: Τουρκία, Γεωργία και Αρμενία. Στην τελευταία αναλογικά με το μέγεθός της- αφιερώσαμε τον περισσότερο χρόνο, καθώς περιπλανηθήκαμε για 9 μέρες, διανύοντας 1.850 χλμ. περίπου. Προσπαθήσαμε να επισκεφτούμε το μεγαλύτερο τμήμα της χώρας, ώστε να αποκτήσουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα. Ξεκινώντας λοιπόν, διασχίσαμε σύντομα τα απέραντα υψίπεδα της Τουρκίας, με σκοπό να φτάσουμε στη Γεωργία. Αφού διαθέσαμε λίγες μέρες στο κεντρικό και νότιο μέρος, καταλήξαμε στην πρωτεύουσά της, την Τιφλίδα. Επόμενος στόχος ήταν η Αρμενία. Μια χώρα για την οποία δεν είχαμε κάποια εικόνα στο τι θα δούμε και τι θα αντιμετωπίσουμε. Η γεωγραφική θέση της, το γεγονός ότι μέχρι σχετικά πρόσφατα αποτελούσε μέρος της ΕΣΣΔ και το ότι είναι ένας χριστιανικός λαός ανάμεσα σε μουσουλμανικές χώρες, αποτελούσαν κομμάτια ενός παζλ που δύσκολα θα μπορούσαμε να τοποθετήσουμε στη σωστή θέση, ώστε να αποκαλύψουμε τη συνολική εικόνα. Την όγδοη μέρα του οδοιπορικού, διανύσαμε τα πρώτα χιλιόμετρα στην Αρμενία. Το παράξενο ήταν πως, ενώ ήταν η πρώτη φορά που την επισκεπτόμουν, ένιωθα μια περίεργη οικειότητα. Στην αρχή σκέφτηκα πως είχε να κάνει με το συναισθηματικό μου υπόβαθρο, όμως ύστερα από συζήτηση και με τους υπόλοιπους, συνειδητοποίησα ότι το συναίσθημα αυτό ήταν κοινό. Από την πρώτη κιόλας στιγμή, οι εικόνες ήταν μαγευτικές. Το ορεινό τοπίο και οι διαδρομές μας εντυπωσίασαν, κεντρίζοντας το ενδιαφέρον μας για τις ομορφιές που έκρυβε αυτή η χώρα. Τις ημέρες της περιπλάνησης στην Αρμενία διαπιστώσαμε με χαρά πως καθεμιά από τις ομορφιές αυτές ήταν διαφορετική, προσφέροντάς μας κάτι καινούργιο. Τα εντυπωσιακά μοναστήρια ήταν η πρώτη επαφή με την κουλτούρα της χώρας. Η λιτή και η ιδιαίτερη αρμενική αρχιτεκτονική, εξέπεμπαν μια μοναδική επιβλητικότητα, που γινόταν ακόμα μεγαλύτερη στη θέα της περιοχής στην οποία ήταν χτισμένα... Οι μονές Κεγάρτ, Καντσασάρ, Νοραβάνκ, Χορ Βιράμπ και οι εκκλησίες στο Σεβάν μας εντυπωσίασαν ιδιαίτερα. Χωρίς καμιά διάθεση να υποβαθμίσω την αξία των υπολοίπων, θα αναφέρω το μοναστήρι Τατέβ, που προσεγγίσαμε από την νότια πλευρά του. Οδηγώντας έναν λασπωμένο και δύσκολο χωματόδρομο, νιώσαμε σαν να πραγματοποιούσαμε ένα προσωπικό «τάμα» την στιγμή που αντικρίσαμε για πρώτη φορά την εντυπωσιακή θέα του βράχου που φιλοξενούσε το επιβλητικό μοναστήρι! Οι εναλλαγές του φυσικού τοπίου αποτέλεσαν ακόμα μία έκπληξη για εμάς. Οδηγήσαμε σε περιοχές και διαδρομές που το υψόμετρο κυμαινόταν από τα 500 μ. μέχρι τα 3.200 μ. Ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Αντικρίζοντας κανείς τη λίμνη Σεβάν, ίσως να σκεφτεί ότι είναι απλώς μια πολύ μεγάλη λίμνη... Αν αναλογιστείς όμως, ότι είναι 10 φορές πιο μεγάλη από τη μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας, την Τριχωνίδα και ότι βρίσκεται σε υψόμετρο 1.900 μ., τότε τη βλέπεις με άλλο μάτι. Η Αρμενία μας εξέπληξε με τις απίστευτες ορεινές διαδρομές που διατρέχουν ένα ποικιλόμορφο γεωγραφικό ανάγλυφο, διαθέτοντας πολλαπλά περάσματα, άνω των 2.500 μ., ενώ η πανέμορφη αλπική λίμνη Καρί, που σχηματίζεται από τα χιόνια του όρους Αρακάτζ, στα 3.200 μ., ήταν ένα από τα αξιοθέατα που θα μείνουν καλά χαραγμένα στο μυαλό όλων μας. Η κωμόπολη Γκορίς αποτέλεσε τη βάση, ώστε να επισκεφτούμε το νότιο τμήμα της Αρμενίας, αλλά και το αυτονομημένο Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραμπάχ). Η περιοχή που συνορεύει με το γειτονικό Ιράν διακρίνεται από ιδιαίτερη ομορφιά και είναι εντελώς διαφορετική από την υπόλοιπη Αρμενία. Ένας ελικοειδής δρόμος διασχίζει τους άνυδρους ορεινούς όγκους της περιοχής από το Μεγρί στο Τσαβ και προσφέρει στιγμές απολαυστικής οδήγησης με θαυμάσια και πανοραμική θέα. Η επίσκεψη στο Αρτσάχ ήταν ένα κομμάτι του ταξιδιού με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Κάποια συνοριακά επεισόδια που είχαν γίνει πριν από περίπου έναν μήνα μας είχαν βάλει σε αρκετές σκέψεις και αντιμετωπίζαμε την επικείμενη μονοήμερη εκδρομή μας με αρκετό σκεπτικισμό. Ωστόσο, όταν αναφέραμε στους ντόπιους την επιθυμία μας να το επισκεφτούμε γίναμε αποδέκτες μεγάλου ενθουσιασμού και έκπληξης για την επιλογή μας. Ενδεχομένως ο λόγος είχε να κάνει με το γεγονός ότι το Αρτσάχ δεν είναι από τις πρώτες επιλογές ενός τουρίστα, κυρίως μη Αρμένιου. Το Αρτσάχ μας άφησε πολύ καλές εντυπώσεις. Αν και διανύσαμε μόνο 150 χλμ., επισκεπτόμενοι το Στεπανακέρτ, το Σουσί, το χωριό Βανκ και το μοναστήρι Καντσασάρ, απολαύσαμε τις ορεινές διαδρομές του, αλλά και τα αξιοθέατα. Μας εξέπληξε θετικά η τεράστια προσπάθεια που έχουν καταβάλει οι κάτοικοι για να επουλώσουν τις πληγές που άφησε ο πόλεμος που μαινόταν μέχρι λίγα χρόνια πριν. Το «τακτοποιημένο» και «ανακαινισμένο» Στεπαναγκέρτ μας ξάφνιασε θετικά και δημιούργησε μια αίσθηση αισιοδοξίας και ασφάλειας. Το σίγουρο είναι, πως άλλαξε εντελώς η εικόνα που είχαμε στο μυαλό μας πριν το επισκεφτούμε, αφού αποτελεί πλέον ένα από τα μέρη που αξίζει να δει κανείς, αν βρεθεί στην Αρμενία. Η πόλη του Ερεβάν αποτέλεσε ακόμα μια έκπληξη... Ένα πραγματικό στολίδι, για το οποίο οι Αρμένιοι θα πρέπει να αισθάνονται υπερήφανοι. Συνδυάζοντας στοιχεία από την αρμενική κουλτούρα, με τις σοβιετικές επιρροές και τη γεωγραφική θέση της, δημιουργεί ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα που εντυπωσιάζει και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη. Συναντήσαμε έργα σε πολλά σημεία της πόλης -ιδιαίτερα στο κέντρο, τα οποία θα δώσουν στο μέλλον επιπλέον ώθηση στην τουριστική ανάπτυξή της. Πέρα όμως από όλα αυτά τα όμορφα και ποικίλα μέρη που είδαμε, περιπλανώμενοι στη μικρή αυτή χώρα, η οποία είναι λίγο μεγαλύτερη από την Πελοπόννησο, εκείνο που μας κέρδισε ήταν οι άνθρωποι... Η εμπειρία μέχρι τώρα μας έχει κάνει να συνειδητοποιούμε πως η κορύφωση ενός ταξιδιού είναι η επαφή με τους ανθρώπους, οι οποίοι αποτελούν την τελική πινελιά στον πίνακα κάθε τόπου που επισκεπτόμαστε... Παρά το γεγονός ότι δεν γνωρίζαμε αρμενικά ή ρωσικά, αυτό δεν αποτέλεσε εμπόδιο στην επικοινωνία μας με τους ντόπιους. Από την πρώτη κιόλας μέρα νιώσαμε τη θερμή υποδοχή των Αρμενίων. Στα χωριά από τα οποία περνούσαμε άνθρωποι κάθε ηλικίας μάς χαιρετούσαν, ενώ τα παιδάκια άπλωναν τα χέρια τους για να μας ακουμπήσουν. Στο δρόμο τα αυτοκίνητα αναβόσβηναν τα φώτα και μας κόρναραν. Όταν σταματούσαμε σε κάποιο μέρος, τις περισσότερες φορές ερχόταν κόσμος για να περιεργαστεί τις μοτοσικλέτες και να επικοινωνήσει μαζί μας, ενώ οι πιο «τολμηροί» ζητούσαν να φωτογραφηθούν είτε μαζί μας, είτε με τις μοτοσικλέτες. Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις στις οποίες γιαγιάδες ή μαμάδες έβαζαν τα παιδάκια τους να καθίσουν στις μοτοσικλέτες για να βγάλουν μια φωτογραφία... και σε όλο αυτό το σκηνικό, όταν καταφέρναμε να επικοινωνήσουμε και να τους εξηγήσουμε από που ερχόμασταν, οι εκδηλώσεις ενθουσιασμού και εγκαρδιότητας γίνονταν ακόμα εντονότερες. Την πρώτη μέρα στην Αρμενία, στο μοναστήρι Χαγμπάτ, μας πλησίασε ένας νεαρός και προθυμοποιήθηκε να μας δώσει πληροφορίες για τα μέρη που θα επισκεπτόμασταν. Ήταν και αυτός μοτοσικλετιστής, αν και το συγκεκριμένο ταξίδι το έκανε μαζί με φίλους χρησιμοποιώντας αυτοκίνητο. Μόλις βγάλαμε τους χάρτες και του περιγράψαμε τα σχέδιά μας, μας πρότεινε κάποια μέρη και μας προσκάλεσε να κάνουμε όλοι μαζί μέρος της διαδρομής. Δυστυχώς, τα χρονικά περιθώρια ήταν εντελώς διαφορετικά. Η πρότασή του, όμως, μας συγκίνησε... Ένα ακόμα αξιοσημείωτο περιστατικό ήταν στο δρόμο για το Γκορίς, όταν σταματήσαμε σε έναν παραποτάμιο μαγαζί κοντά στο χωριό Βάικ. Εκεί γνωρίσαμε τον Μπακούρ, με τον οποίο είχαμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για τα μέρη που θα επισκεπτόμασταν. Πριν φύγει, μας κέρασε αυτά που είχαμε παραγγείλει και μας προσκάλεσε στο σπίτι του στο Ερεβάν, βάζοντάς μας να του υποσχεθούμε στην «τιμή μας» ότι θα πάμε! Πραγματικά φιλόξενος κόσμος. Αυτό που μας συνεπήρε στο ταξίδι στην Αρμενία ήταν η επίσκεψη στο ελληνικό χωριό Χανκαβάν. Εκεί ζήσαμε μια βραδιά που χαράχτηκε για πάντα στην καρδιά και στο μυαλό μας... Για την ύπαρξη του χωριού είχαμε μάθει -τυχαία- από το Διαδίκτυο. Αναζητώντας όμως, περισσότερες πληροφορίες από άλλους ταξιδιώτες και φίλους Αρμένιους από την Ελλάδα, ανακαλύψαμε ότι το Χανκαβάν συνεχίζει να κατοικείται από μερικούς Έλληνες... Το επισκεφτήκαμε την πρώτη κιόλας μέρα της παραμονής μας στην Αρμενία. Δεν ξέραμε τι θα συναντούσαμε, όταν φτάσαμε αργά το απόγευμα. Ενώ λοιπόν, σταθμεύσαμε σε ένα κεντρικό σημείο, μετά από πέντε λεπτά εμφανίστηκε, από το απέναντι πλακόστρωτο δρομάκι, κάποιος που φώναξε: «Παιδιά, καλωσήλθατε! Έρχομαι σε πέντε λεπτά! Περιμένετε!». Μια παρέα φίλων Ελλήνων μοτοσικλετιστών που είχαν ταξιδέψει πριν από εμάς στην Αρμενία, ακολουθώντας το δικό μας πρόγραμμα, είχαν επισκεφτεί το χωριό 10 μέρες νωρίτερα και είχαν ενημερώσει τους ντόπιους για την επικείμενη επίσκεψή μας. Είχαν φροντίσει, λοιπόν, να μας μεταφέρουν το μήνυμά τους: «Τους περιμένουμε! Μην τυχόν και έρθουν στα μέρη μας και δεν περάσουν από το χωριό!»... Έτσι και έγινε. Ο πρώτος άνθρωπος που συναντήσαμε ήταν ο Βλαδίμηρος, που μας υποδέχτηκε εγκάρδια, μαζί με τον Αρίστο και τον Λεωνίδα, όπως είχαν «βαφτίσει» πλέον τον Αρμένιο που ήταν παντρεμένος με μια ξαδέλφη του Βλαδίμηρου. Όλοι μαζί πήγαμε στο σπίτι του Αρίστου, που είχε αρχίσει ήδη να μαγειρεύει «κάτι πρόχειρο», το οποίο αποδείχτηκε τελικά κανονικό γεύμα! Βέβαια, μας περίμενε κι άλλο τραπέζι, σε άλλο σπίτι αργότερα... Έτσι, αρχίσαμε να παίρνουμε τα πρώτα δείγματα αυτού που ονομάζουν κάποιοι «αρμένικη βίζιτα». Με τη συνοδεία εδεσμάτων, τοπικού τσίπουρου από αχλάδι, αλλά και πολλών συζητήσεων για την ιστορία του χωριού και των κατοίκων, η ώρα πέρασε χωρίς να το καταλάβουμε. Σε λίγο μεταφερθήκαμε σε ένα άλλο σπίτι, του Γκαρέν, που μας περίμενε με στρωμένο το τραπέζι και τα ποτήρια γεμάτα ποτό! Ο Γκαρέν ήταν Αρμένιος. Πριν από τον πόλεμο του Ναγκόρνο Καραμπάχ ήταν διάσημος χορευτής. Δυστυχώς, ο πόλεμος του άφησε ένα πρόβλημα στο χέρι. Ωστόσο, δεν έχασε ποτέ το μεράκι του για το χορό, κάτι που διαπιστώσαμε στη συνέχεια της βραδιάς... Επίσης, ένα χαρακτηριστικό των Αρμενίων, που διαπιστώσαμε το ίδιο βράδυ, είναι οι προπόσεις την ώρα του γεύματος! Μάλιστα, ήταν τόσο πολλές, καλύπτοντας όλο το φάσμα των ευχών, που ο Στέλιος δεν μπόρεσε να αντεπεξέλθει με όσες μαντινάδες κι αν ήξερε! Όσο κυλούσε η βραδιά το κέφι κορυφωνόταν κι έτσι καταλήξαμε να χορεύουμε όλοι μαζί αρμενικούς χορούς. Όπως ήταν αναμενόμενο, διανυκτερεύσαμε στο χωριό, φιλοξενούμενοι των Ελλήνων και του Γκαρέν. Την επόμενη μέρα πριν αναχωρήσουμε, είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε και άλλους Έλληνες και Αρμένιους, που ήρθαν στο σπίτι όπου μέναμε όταν έμαθαν για την άφιξή μας. «Να ξέρετε πως έχετε πλέον ένα σπίτι στο Χανκαβάν που θα σας περιμένει πάντα ανοιχτό!»... ήταν οι τελευταίες κουβέντες τους, που μας συγκίνησαν για μια ακόμα φορά. Προσπαθώντας να γράψω μερικές προτάσεις για το ταξίδι μας, διαπίστωσα πως κάποιες φορές, οι εικόνες και τα συναισθήματα δεν μπορούν να αποτυπωθούν σε ένα κομμάτι χαρτιού... Η Αρμενία είναι μια χώρα που κρύβει «διαμάντια». Παρά το γεγονός ότι δεν διαθέτει τους καλύτερους δρόμους και τουριστική υποδομή, αποτελεί έναν εξαιρετικό και ιδιαίτερο προορισμό για ένα ταξιδιώτη, ειδικότερα για ένα μοτο-ταξιδιώτη! Νιώθω πολύ τυχερός που μπόρεσα να βρεθώ σε αυτό το θαυμάσιο μέρος του πλανήτη...
|