Σέτα Μαβιάν Περιοδικό “Nouvelles Armenie”

Απόδοση: Νουνιά ΓεραμιάνΠεριοδικό

«Aρμενικά» Απρίλιος - Ιούνιος 2014. Τεύχος 81

Ο μαι­κή­νας και μέ­γας ευερ­γέ­της Ζε­ράρ Λε­βόν Κα­φε­στζιάν προ­σέ­φε­ρε στην Αρ­με­νί­α έ­να α­πό τα ω­ραιό­τε­ρα δώ­ρα που α­πέ­κτη­σε πο­τέ. Χά­ρη σε αυ­τόν, το Ε­ρε­βάν προι­κίσθη­κε με έ­να Κέ­ντρο Σύγ­χρο­νης Τέ­χνης το ο­ποί­ο απαρτίζεται από πολλούς χώρους τέχνης και δεν έ­χει να ζη­λέ­ψει τί­πο­τα α­πό αυ­τά των με­γά­λων πρω­τευουσών του κό­σμου και για το ο­ποί­ο οι Αρ­μέ­νιοι νιώ­θουν α­πέ­ρα­ντη υ­πε­ρη­φά­νεια. Ένας μου­σεια­κός πο­λυχώρος ό­που τα τέσ­σε­ρα τε­λευ­ταία χρό­νια πραγ­μα­το­ποιού­νται ό­λες οι τε­λε­τές και οι ε­ορ­τα­σμοί της πό­λε­ως.

Στις 7 και 8 Νο­εμ­βρί­ου 2009, τα ε­γκαί­νια του Κέ­ντρου Σύγχρονης Τέ­χνης Κα­φε­στζιάν (στο ε­ξής Κ.Σ.Τ.) α­πο­τέ­λε­σε έ­να α­ξιο­μνη­μό­νευ­το γε­γο­νός για τους προσκεκλημένους οι ο­ποί­οι έκ­πλη­κτοι συ­νει­δη­το­ποί­η­σαν ό­τι ο Ζε­ράρ Λε­βόν Κα­φε­στζιάν προί­κι­σε το Ε­ρε­βάν με έ­να Κέ­ντρο Σύγ­χρο­νης Τέ­χνης το ο­ποί­ο δεν εί­χε τί­πο­τε να ζη­λέ­ψει α­πό τα κα­λύ­τε­ρα κέ­ντρα σύγ­χρο­νης τέ­χνης του κό­σμου, πράγ­μα το οποί­ο δι­καιο­λο­γη­μέ­να έ­δω­σε το δι­καί­ω­μα στον πρώ­ην διευ­θυ­ντή Μι­σέλ Ντε Μαρσέ να πει ό­τι «α­νοί­γει έ­να νέ­ο κε­φά­λαιο στην πο­λι­τι­στι­κή ι­στο­ρί­α της Αρμε­νί­ας». Αλ­λά η έκ­πλη­ξη δεν στα­μά­τη­σε σ’ ε­κεί­νη την στιγ­μή, ό­που κά­θε Αρ­μέ­νιος αι­σθάν­θη­κε α­πέ­ρα­ντη υ­πε­ρη­φά­νεια. Συ­νε­χί­ζε­ται... διό­τι ε­πί μια τε­τραε­τί­α το Κ.Σ.Τ. δεν στα­μά­τη­σε να εκ­πλήσ­σει, α­πο­δει­κνύ­ο­ντας ό­τι η φι­λο­δο­ξί­α του δεν εί­ναι μό­νο να εκ­θέ­τει αλ­λά να και­νο­το­μεί συ­νε­χώς και α­δια­λεί­πτως πα­ρα­κο­λου­θώ­ντας τα ό­σα γί­νο­νται στο χώ­ρο της τέ­χνης στον υ­πό­λοι­πο κό­σμο έ­χο­ντας τη φι­λο­δο­ξί­α να τα ξε­περ­νά, να τα υ­περ­βαί­νει.

Η συλ­λο­γή των γυά­λι­νων γλυ­πτών

Με πε­ρισ­σό­τε­ρα α­πό 1200 κομ­μά­τια, η συλ­λο­γή Κα­φε­στζιάν των σύγ­χρο­νων γλυ­πτών κα­τασκευα­σμέ­νων α­πό γυα­λί, εί­ναι μί­α α­πό τις πλέ­ον ση­μα­ντι­κές του κό­σμου. Και η ση­μα­ντι­κό­τε­ρη εί­ναι η συλ­λο­γή των έρ­γων του ζεύ­γους των Τσέ­χων Στα­νι­σλάβ Λι­μπέν­σκι (1921-2002) και Για­ρο­σλάβα Μπριτστό­βα (γεν­νη­μέ­νη το 1924). Βε­βαί­ως, το Κ.Σ.Τ. δεν εκ­θέ­τει ο­λό­κλη­ρη τη συλ­λο­γή Λι­μπέν­σκι - Μπριτστό­βα του Κα­φε­στζιάν που στο σύ­νο­λο της εί­ναι ι­κα­νή να κα­τα­λαμ­βά­νει μό­νι­μα μια αί­θουσα, με τέτοιο τρό­πο που τα εν λό­γω γυά­λι­να α­ντι­κεί­με­να τέ­χνης να… συ­νο­μι­λούν με αυ­τά των χα­τσκάρ στην αί­θου­σα Σα­σου­ντσί Τα­βίτ.
Στη σει­ρά των υ­πο­λοί­πων γυά­λι­νων έρ­γων τέ­χνης τα ο­ποί­α ε­κτί­θε­νται μό­νιμα στο Κ.Σ.Τ., πρέ­πει να α­να­φέ­ρου­με τις θαυ­μά­σιες χρω­μα­τι­στές πε­τα­λού­δες της σει­ράς «Perse» του Νταλ Σι­χού­λι (Dale Chihuly) αυ­τού του Α­με­ρι­κα­νού καλ­λι­τέ­χνη, ο ο­ποί­ος ε­πέ­φε­ρε ε­πα­νά­στα­ση στην κί­νη­ση, του Studio Glass και ο ο­ποί­ος εί­ναι ε­πί­σης έ­νας α­πό τους πλέ­ον ση­μα­ντι­κούς σύγ­χρο­νους καλ­λι­τέ­χνες γυά­λι­νων έρ­γων τέχνης (γεν­νη­μέ­νος το 1941).

Δια­κο­σμούν μια ο­λό­κλη­ρη πλευ­ρά της αί­θου­σας του ι­σογεί­ου η ο­ποί­α προ­η­γεί­ται του εκ­θε­τη­ρί­ου του μου­σεί­ου (πρώ­τη αί­θου­σα).

Το τρί­πτυ­χο του Χα­ντζιάν

To Κ.Σ.Τ. δεν θα μπο­ρού­σε να εί­ναι αυ­τό που εί­ναι χω­ρίς το τρί­πτυ­χο έρ­γο του Κρι­κόρ Χα­ντζιάν (1926-2000), α­φιε­ρω­μέ­νο στην ι­στο­ρί­α της Αρ­με­νί­ας. Γνω­στός για την ει­κο­νο­γρά­φη­ση των ποι­η­μά­των του Ο­βαν­νές Του­μα­νιάν και του Μπα­ρού­ϊρ Σεβάκ και του μυ­θι­στο­ρή­μα­τος του Α­σα­ντούρ Α­πο­βιάν, ο Χα­ντζιάν υ­πο­γρά­φει με αυ­τό το τρί­πτυ­χο -στο ο­ποί­ο α­φιέ­ρω­σε τα τε­λευ­ταί­α δέ­κα χρό­νια της ζω­ής του- το κα­λύ­τε­ρο έρ­γο του. Ο πρώ­τος πί­να­κας εί­ναι α­φιε­ρω­μέ­νος στη δη­μιουργί­α της αρ­με­νι­κής αλ­φα­βή­του το 405 μ.Χ.. Ο δεύ­τε­ρος πί­να­κας εί­ναι α­φιε­ρω­μέ­νος στη μά­χη του Α­βα­ρά­ϊρ κα­τά το έ­τος 450 μ.Χ.. Και ο τρί­τος πί­να­κας, τι­τλο­φο­ρείται «η Α­να­γέν­νη­ση της Αρ­με­νί­ας» και α­να­φέ­ρε­ται στις δύ­ο πε­ριό­δους της α­νεξαρ­τη­σί­ας της, του 1918 και αυ­τής του 1991.
Ε­δώ και αρ­κε­τά χρό­νια, οι μα­θη­τές ε­νός αρ­με­νι­κού σχο­λεί­ου της Γαλ­λί­ας, έρχο­νται κά­θε χρό­νο για να το ε­πι­σκε­φθούν και να εκ­παι­δευ­τούν κοι­τά­ζο­ντας τους ώ­στε να ε­πα­να­λαμ­βά­νουν τα κε­φά­λαια της ι­στο­ρί­ας και του αρ­με­νι­κού πο­λι­τι­σμού. Μια εκ­παί­δευ­ση η ο­ποί­α μπο­ρεί να εί­ναι χρή­σι­μη και σε η­λι­κιακά με­γα­λύ­τε­ρους ε­πι­σκέ­πτες (αί­θου­σα Χα­ντζιάν).

Σύγ­χρο­νη Ζω­γρα­φι­κή

Η συλ­λο­γή σύγ­χρο­νων έρ­γων ζω­γρα­φι­κής και σχε­δί­ων του Κα­φε­στζιάν εί­ναι τό­σο βα­σι­σμέ­νη στην «υ­περ­σύγ­χρο­νη» τέ­χνη ώ­στε οι Μπράκ, Σα­γκάλ και ο Γκόρ­κι να θε­ω­ρού­νται πλέ­ον κλασ­ι­κοί του εί­δους. Βα­σί­ζε­ται κυ­ρί­ως στην pop art (Ρό­ι Λί­χτεν­στα­ϊν, Τζέ­ιμ Ρό­σεν­γκου­ϊ­στ, Ά­ντι Γουόρ­χολ, Τομ Γουέ­σελ­μαν) και στην op art με τον  (Βι­κτώρ Βα­ζα­ρε­λί). Συ­μπε­ρι­λαμ­βά­νει έρ­γα καλ­λι­τε­χνών οι ο­ποί­οι δεί­χνουν την ακό­ρε­στη ό­ρε­ξη του Κα­φε­στζιάν για ό­τι πιο μο­ντέρ­νο υ­πάρ­χει στον κό­σμο, ό­πως π.χ. έρ­γα της Τζέ­νι­φερ Μπάρ­τλετ. Γεν­νη­μέ­νη στην Κα­λι­φόρ­νια το 1941, εί­ναι μια καλ­λι­τέχνης της δε­κα­ε­τί­ας του ’70 η ο­ποί­α έ­χει αυ­τή την ε­πο­χή τη με­γα­λύ­τε­ρη ε­πι­τυχί­α. Τι­μή­θη­κε με μια α­να­δρο­μι­κή έκ­θε­ση των έρ­γων της η ο­ποί­α παρουσιάστηκε στην Α­κα­δη­μί­α Κα­λών Τε­χνών της Πεν­συλ­βά­νι­ας α­πό τον Ιού­νιο έ­ως τον Ο­κτώ­βριο του 2013. Και ε­πί­σης, ο πλέ­ον σύγ­χρο­νος με­τα­ξύ των αρ­με­νί­ων καλ­λι­τε­χνών για πα­ρά­δειγ­μα ο Τζον Αλ­τούν, ο ο­ποί­ος γεν­νή­θηκε το 1925 στο Λος Ά­ντζε­λες και πέ­θα­νε το 1969.

Σύγ­χρο­νη Γλυ­πτι­κή

Ο Κο­λομ­βια­νός Φερ­νά­ντο Μπο­τέ­ρο, οι Βρε­τα­νοί Λιν Τσάντγου­ϊκ και Μπά­ρυ Φλάνα­γκαν, το ζεύ­γος των Γάλ­λων Φραν­σουά & Ξα­βιέ Λα­λάν και ο Ι­σπα­νός Τζιμ Πλένσα συ­γκα­τα­λέ­γο­νται με­τα­ξύ των με­γά­λων α­ντι­προ­σώ­πων της σύγ­χρο­νης γλυ­πτι­κής, έρ­γα των ο­ποί­ων ε­κτί­θε­νται στη μό­νι­μη έκ­θε­ση μέ­σα στον κή­πο Ταμα­νιάν ο ο­ποί­ος προ­η­γεί­ται του Κα­σκά­ντ κα­θώς ε­πί­σης και στη βε­ρά­ντα του κτη­ρί­ου. Σή­με­ρα, κοι­τά­ζο­ντάς τα, κα­νείς δεν α­ντι­δρά γε­λώ­ντας. Οι τε­λευ­ταίοι σαρ­κα­σμοί ή τα γέ­λια, πα­ρα­τη­ρή­θη­καν κα­τά την ε­πα­νε­γκα­τά­στα­ση της «γυναί­κας που κα­πνί­ζει» του Φερ­νά­ντο Μπο­τέ­ρο, το 1987. Η εκ­παί­δευ­ση στην τέ­χνη, και ει­δι­κό­τε­ρα στη σύγ­χρο­νη τέ­χνη, στον εκ­συγ­χρο­νι­σμό και στην αποδοχή του διαφορετικού εί­ναι ε­πί­σης -και ί­σως πριν απ’ ό­λα- η συμ­βο­λή του Κ.Σ.Τ. στην Αρ­με­νί­α.

Πε­ριο­δι­κές Εκ­θέ­σεις

Πρώ­τη πε­ριο­δι­κή έκ­θε­ση του Κ.Σ.Τ. α­πο­τέ­λε­σε αυ­τή των έρ­γων του Γκόρ­κι, η ο­ποί­α ταυ­τό­χρο­να ση­μα­το­δό­τη­σε και τη λει­τουρ­γί­α του Κέ­ντρου Σύγ­χρο­νης Τέ­χνης. Ε­κεί­νη την η­μέ­ρα, έ­νας εκ των ο­μι­λη­τών της τε­λε­τής των ε­γκαι­νί­ων δή­λω­σε τα α­κό­λου­θα: «Ό­πως βλέ­πε­τε, ο Αρ­σίλ Γκόρ­κι ε­πι­στρέ­φει στην πα­τρί­δα».
Ε­κτός α­πό μια ω­ραί­α φρά­ση, εί­χε ως σκο­πό να υ­πεν­θυ­μί­σει στους πα­ρευ­ρι­σκο­μέ­νους τα χρό­νια της ορ­φά­νιας που πέ­ρα­σε ο Γκόρ­κι στο Ε­ρε­βάν πριν ε­γκα­τα­λεί­ψει την Αρ­με­νί­α για τις Η­.Π.Α. το 1920, ό­πως ε­πί­σης να ε­πι­ση­μάνει το ε­ξαι­ρε­τι­κό δώρο του Κα­φε­στζιάν τό­σο στην Αρ­με­νί­α (κα­θώς ε­πρό­κει­το για την πρώ­τη έκ­θε­ση των έρ­γων του Γκόρ­κι στην Αρ­με­νί­α διό­τι σε κα­νέ­να άλ­λο μου­σεί­ο της δεν υ­πάρ­χει έρ­γο του), ό­σο και στον ί­διο τον Γκόρ­κι που ε­πι­τέ­λους πα­ρου­σιά­σθη­κε στην «ε­θνι­κή του ε­στί­α». Έ­κτο­τε, ό­λο και ω­ραιό­τε­ρες, ό­λο και πιο εν­δια­φέ­ρου­σες πε­ριο­δικές εκ­θέ­σεις δια­δέ­χο­νται η μί­α την άλ­λη. Με­τα­ξύ αυ­τών α­να­φέ­ρου­με την έκ­θε­ση Βι­κτώρ Βα­ζα­ρε­λί η ο­ποί­α ή­ταν μια πραγ­μα­τι­κή α­να­κά­λυ­ψη για το φι­λό­τεχνο κοι­νό της Αρ­με­νί­ας (2011).

Την έκ­θε­ση των γλυ­πτών του Α­γκόπ Α­γκο­πιάν (το 2011 και 2013), η ο­ποί­α ε­πέ­τρε­ψε στην γνω­ρι­μί­α με τα τε­λευ­ταί­α ε­πι­τεύγ­μα­τα του καλ­λι­τέ­χνη, ξε­κι­νώ­ντας... α­πό τα εργα­λεί­α του.
Στην τι­τλο­φο­ρού­με­νη έκ­θε­ση: «Αν­θο­λο­γί­α συλ­λο­γής του Ε­ρε­βάν» το 2012, στην ο­ποί­α για πρώ­τη φο­ρά πα­ρου­σιά­στη­καν στην Αρ­με­νί­α έρ­γα τέ­χνης ι­διω­τών συλ­λε­κτών (με­τα­ξύ των ο­ποί­ων αυ­τά του Ο­σίν Γε­γκια­ζα­ριάν α­πό τη Γαλ­λί­α). Και προ­σφά­τως η έκ­θε­ση του Χα­ρου­τιούν Κα­λέ­ντς (1910-1966) ό­που το 2013 α­πε­δό­θη στον καλ­λι­τέ­χνη μια εξέχουσα θέ­ση με­τα­ξύ των αρ­με­νί­ων ζω­γρά­φων (αί­θου­σα Α­ετού).

Σκά­λα - Ερ­γα­στή­ρια - Αί­θου­σα Συναυ­λιών - Εκ­θε­τή­ριο

Ο Κα­φε­στζιάν α­γα­πού­σε τα α­συ­νή­θι­στα πράγ­μα­τα και το Κ.Τ.Κ. δια­θέ­τει αρ­κετά: Η ε­σω­τε­ρι­κή κυ­λιό­με­νη σκά­λα, η ο­ποί­α δί­νει τη δυ­να­τό­τη­τα στους κου­ρα­σμένους και στους ο­κνη­ρούς να α­νέ­βουν χω­ρίς κό­πο τα 572 σκα­λο­πά­τια του Κα­σκά­ντ και η ο­ποί­α πε­ρι­στοι­χί­ζονται με εντυπωσιακά δια­κο­σμη­τι­κά α­ντι­κεί­με­να του 10ου και του 11ου αιώ­να ού­τως ώ­στε να με­τα­τρέ­πουν την α­νά­βα­ση σε μια αυ­θε­ντι­κή ε­πί­σκε­ψη σε έκ­θε­ση που ο­δη­γεί σε μια αί­θου­σα διακοσμημένη με πέ­τρες Swarowsky.
Στην αί­θου­σα του κή­που του Α­ε­τού, βρί­σκου­με και άλ­λα α­κό­μα ε­ντυ­πω­σια­κά αντι­κεί­με­να: Την μα­κέ­τα του Κουρ­σά­ρου, αυ­τήν τη θα­λα­μη­γό την ο­ποί­α ο J.P. Morgan κατα­σκεύ­α­σε το 1899 και στην ο­ποί­α υ­πη­ρέ­τη­σε ο Κα­φε­στζιάν κα­τά τη διάρ­κεια του Δευ­τέ­ρου Πα­γκο­σμί­ου Πο­λέ­μου.
Μια α­στρα­φτε­ρή Ford ε­νός σπά­νιου μο­ντέ­λου (N. Ford Runabout) το ο­ποί­ο κυ­κλο­φο­ρού­σε έ­ως το 1906, η μα­κέ­τα ε­νός τραί­νου, μιας εκ των κυ­ριο­τέ­ρων σι­δη­ρο­δρο­μι­κών ε­ται­ρειών της Midwest, θυ­μί­ζο­ντας τις ε­πι­κές στιγ­μές του φά­ρουε­στ, έ­να μέ­ρος της Διε­θνούς εκ­θέ­σε­ως των Πα­ρι­σί­ων του έ­τους 1900 κ.λ.π.
Το α­συ­νή­θι­στο, το ι­διό­μορ­φο δεν α­πέ­χει πα­ρά μό­νο έ­να βή­μα α­πό την ε­πι­μόρ­φω­ση και την εκ­παί­δευ­ση, α­φού πά­ντα πρό­κει­ται για μά­θη­ση βά­σει της πα­ρα­τη­ρή­σεως των α­ντι­κει­μέ­νων.
Στο Κ.Σ.Τ. υ­πάρ­χουν εξ ί­σου ε­πι­μορ­φω­τι­κά ερ­γα­στή­ρια για μι­κρούς και για μεγά­λους.
Στην αί­θου­σα των συ­ναυ­λιών, η ο­ποί­α βρί­σκε­ται ψη­λά, κά­θε βρά­δυ πα­ρου­σιάζε­ται έ­να δια­φο­ρε­τι­κό καλ­λι­τε­χνι­κό πρό­γραμ­μα και ό­που κά­ποιες φο­ρές πραγμα­το­ποιού­νται δια­λέ­ξεις για την τέ­χνη, δί­νο­ντας πά­ντα την ευ­και­ρί­α στους συμ­με­τέ­χο­ντες να α­πο­λαύ­σουν μια ε­ξαί­σια θέ­α της νυ­χτε­ρι­νής πρω­τεύ­ουσας Ε­ρε­βάν μέσω της με­γά­λης τζα­μα­ρί­ας.
Και κά­τω, στο ι­σό­γειο, υ­πάρ­χει το εκ­θε­τή­ριο-πω­λη­τή­ριο ό­που τα βι­βλί­α, τα αντι­κεί­με­να και τα εν­θύ­μια άλ­λων μου­σεί­ων του κό­σμου συ­νυ­πάρ­χουν με τα α­ντι­κεί­με­να της εγ­χώ­ριας πα­ρα­γω­γής και α­νά­με­σα στους κα­τα­λό­γους της έκ­θεσης οι ο­ποί­οι εκ­δί­δο­νται α­πό το Κ.Σ.Τ..

Έ­νας ζω­ντα­νός τό­πος

Σή­με­ρα, το Κα­σκά­ντ εί­ναι το ση­μεί­ο α­να­φο­ράς της πρω­τεύ­ου­σας Ε­ρε­βάν την εκ­συγ­χρο­νί­ζει και την ολο­κλη­ρώ­νει. Το Κ.Σ.Τ. το οποίο α­παρ­τί­ζεται­ α­πό πολ­λά δια­φο­ρε­τι­κά μου­σεί­α συ­γκε­ντρω­μέ­να σε έ­να και έ­χει μια στα­θε­ρή ρο­ή πο­λι­τι­στι­κών δρά­σε­ων είναι ένα ζω­ντανό μέ­ρος ό­που πραγ­μα­το­ποιού­νται ό­λες οι ε­ορ­τα­στι­κές εκ­δη­λώ­σεις της πό­λεως.
Και α­κό­μα, έ­να μέ­ρος το ο­ποί­ο εν­δεί­κνυ­ται για μα­κρι­νούς μο­να­χι­κούς πε­ριπά­τους, για ση­μεί­ο συ­να­ντή­σε­ων κα­θώς ε­πί­σης έ­νας τό­πος ά­θλη­σης για αυ­τούς οι ο­ποί­οι έ­χουν την τά­ση να α­νε­βαί­νουν και να κα­τε­βαί­νουν τα 118 μέ­τρα σε σύντο­μους χρό­νους, έ­νας πραγ­μα­τι­κός πνεύ­μο­νας της πό­λε­ως. Ο Κα­φε­στζιάν, δη­μιούρ­γη­σε και προ­σέ­φε­ρε στην Αρ­με­νί­α έ­να υ­πέ­ρο­χο δώ­ρο, αυ­τό το ο­ποί­ο της ά­ξι­ζε.
Το βρά­δυ της 27ης Σε­πτεμ­βρί­ου 2013 ορ­γα­νώ­θη­κε α­πό το Κ.Σ.Τ. και τους υ­παλ­λή­λους του μια λα­μπρή γιορ­τή στην ο­ποί­α συμ­με­τεί­χε μα­ζι­κά η νε­ο­λαί­α του Ε­ρε­βάν.
Α­ναμ­φί­βο­λα, ο Ζε­ράρ-Λε­βόν Κα­φε­στζιάν, α­πό ε­κεί ψη­λά ό­που βρί­σκε­ται είναι συ­γκι­νη­μέ­νος και ευ­χα­ρι­στη­μέ­νος α­πό το έρ­γο του Κέ­ντρου Σύγ­χρο­νης Τέ­χνης, το οποίο συ­νε­χί­ζε­ται στην πο­ρεί­α που χά­ρα­ξε ο ί­διος.

Tweet

Share