Τον περασμένο Ιούλιο, ο δημοσιογράφος του CNN Greece Κώστας Πλιάκος δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο «Κάν’ το όπως η Αρμενία: Μια Silicon Valley στον Καύκασο».
Ο δημοσιογράφος, στο κείμενό του, κάνει μια ιστορική αναδρομή πάνω στις νέες τεχνολογίες κατά τη Σοβιετική περίοδο της Αρμενίας. Αναφέρεται εκτενώς στις εταιρείες υψηλής τεχνολογίας που δραστηριοποιούνται στη χώρα σήμερα και στην ψηφιακή εκπαίδευση σχετικά με τις νέες τεχνολογίες που παρέχεται σε μαθητές και φοιτητές από κρατικά και ιδιωτικά εκπαιδευτικά κέντρα.
Οι περιγραφές και τα σχόλιά του για την ταχύτητα και τον τρόπο ανάπτυξης του «ψηφιακού κόσμου» στην Αρμενία μας προκάλεσαν αισθήματα αισιοδοξίας και υπερηφάνειας.
Το περιοδικό συναντήθηκε με τον κ. Πλιάκο, ο οποίος μας μετέφερε τις εντυπώσεις του από την επίσκεψή του στην Αρμενία και τις απόψεις του για το θέμα.

Στον Μάικ Τσιλιγκιριάν
Ιούλιος- Σεπτέμβριος 2019, τεύχος 101

Δημοσιογράφος, κινηματογραφιστής, σκηνοθέτης και παραγωγός δύο βραβευμένων, μεγάλου μήκους, ντοκιμαντέρ. Πώς πήρατε την απόφαση να επισκεφθείτε την Αρμενία και να επικεντρωθείτε στο θέμα αυτό;
Η επίσκεψή μου πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της προετοιμασίας του Παγκόσμιου Συνεδρίου Τεχνολογιών Πληροφορικής που θα γίνει τον Οκτώβριο στο Γερεβάν και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα διεθνώς για τον συγκεκριμένο κλάδο. Είναι η πρώτη φορά που μια αναπτυσσόμενη χώρα αναλαμβάνει τη διοργάνωση αυτού του θεσμού, δείχνοντας έτσι τις προοπτικές της. Ο περισσότερος κόσμος έχει στο μυαλό του την Αρμενία ως μια πρώην σοβιετική δημοκρατία, μια φτωχή χώρα του Νότιου Καυκάσου. Η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για μια χώρα με πολύ μεγάλη ιστορία, πολιτισμό και κουλτούρα στις σύγχρονες επιστήμες. Ως εκ τούτου, έχει σίγουρα ενδιαφέρον το να μελετήσει κανείς το παράδειγμά της στο πώς αξιοποιεί σήμερα αυτήν την κουλτούρα, η οποία καλλιεργήθηκε στα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης.

Από τον τρόπο που περιγράφετε την αυξανόμενη επιχειρηματική δράση και την εκπαίδευση στον τομέα των ψηφιακών τεχνολογιών συμπεραίνουμε πως υπάρχει ένας μακρόπνοος κεντρικός σχεδιασμός. Πότε ξεκίνησε όλη αυτή η πρωτοβουλία και ποιες είναι οι προοπτικές του;
Όπως προείπα, η μαγιά για την εξέλιξη στον τομέα των σύγχρονων τεχνολογιών προϋπήρχε, γιατί ήταν κληρονομιά της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία είχε αναθέσει στην Αρμενία και στους Αρμένιους επιστήμονες την ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών σε πολλούς τομείς, από το διάστημα μέχρι την στρατιωτική τεχνολογία. Επίσης, στο Γερεβάν στεγάζεται το Αμερικανικό Πανεπιστήμιο, στο οποίο έχει αναπτυχθεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια ο τομέας των επιστημών που σχετίζονται με την πληροφορική και την υψηλή τεχνολογία. Και κάτι που λίγοι ξέρουν είναι ότι το Αμερικανικό Πανεπιστήμιο ιδρύθηκε όταν η Αρμενία ήταν ακόμη στη Σοβιετική Ένωση, γεγονός που μας δείχνει ότι υπήρχε ήδη από τότε η συνεργασία με τη μητρόπολη των νέων τεχνολογιών, η οποία προφανώς είχε αναγνωρίσει στην Αρμενία τη δυναμική της. Μετά την κατάρρευση, οι επιστήμονες έφυγαν. Ωστόσο, τα τελευταία δέκα χρόνια περίπου, η χώρα, έχοντας την κληρονομιά αλλά και τη μεθοδολογία και πειθαρχία εκείνης της εποχής, έκανε μια νέα αρχή. Όσο για τις προοπτικές, σήμερα η χώρα έχει πάνω από 900 εταιρείες στον κλάδο των ΙΤ και ο τομέας της υψηλής τεχνολογίας καταγράφει αύξηση 20% κάθε χρόνο και έχει μερίδιο 7,4% στο ετήσιο ΑΕΠ.

Πιστεύετε ότι ο εκπαιδευτικός προσανατολισμός με στόχο την απόκτηση δεξιοτήτων και τη διεύρυνση των ικανοτήτων των νέων της Αρμενίας του 21ου αιώνα θα συμβάλει στην ελαχιστοποίηση της μετανάστευσης του εξειδικευμένου και ικανού εργατικού δυναμικού της χώρας;
Αυτό δείχνουν όλα τα στατιστικά και αυτές είναι και οι εκτιμήσεις της αρμενικής κυβέρνησης. Στα σχολεία γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια για την εκπαίδευση στις σύγχρονες τεχνολογίες με ειδικά δωρεάν προγράμματα που διευρύνονται διαρκώς. Μέχρι το τέλος του 2020 όλα τα σχολεία της χώρας θα τρέχουν το πρόγραμμα Armath, που εκπαιδεύει μαθητές στην πληροφορική. Ταυτόχρονα τρέχουν και άλλα προγράμματα, τόσο στα αστικά κέντρα όσο και στις απομακρυσμένες περιοχές της περιφέρειας. Τι λένε οι μετρήσεις; Ότι στα παιδιά που έχουν παρακολουθήσει προγράμματα Armath υπάρχει 43% απασχολησιμότητα, το 84% πάει πανεπιστήμιο, το 12% ιδρύει startup, ενώ η μετανάστευση είναι στο 0%. Ωστόσο, η μείωση του brain drain μπορεί να επιτευχθεί, όπως όλοι ξέρουμε, μέσα από έναν συνδυασμό διαφορετικών παραγόντων. Η εκπαίδευση από μόνη της δεν αρκεί. Χρειάζονται επενδύσεις, εργασιακές προοπτικές, καλύτεροι μισθοί, μείωση της ανεργίας κτλ.

Υπάρχουν πρωτοβουλίες στον επιχειρηματικό και εκπαιδευτικό τομέα που ξεκίνησαν ή στηρίχθηκαν στην αρμενική διασπορά; Πώς μπορεί να διευρυνθεί αυτή η συμμετοχή;
Βεβαίως και υπάρχουν. Τόσο το πρόγραμμα Armath όσο και αντίστοιχα προγράμματα, όπως τα Κέντρα TUMO ή COAF για τις απομακρυσμένες περιοχές, στηρίχτηκαν και στηρίζονται από τη διασπορά. Ο μόνος τρόπος για να διευρυνθεί αυτή η συμμετοχή είναι, κατά τη γνώμη μου, να φανούν όσο το δυνατόν περισσότερο τα αποτελέσματα αυτής της δεκαετούς προσπάθειας στην οικονομία της χώρας. Επίσης, θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντική η πολιτική σταθερότητα. Οι ξένες εταιρείες που θέλουν να επενδύσουν ή να συνεργαστούν με την Αρμενία ενδιαφέρονται να έχουν ένα σταθερό πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον. Από τη στιγμή που αυτό θα είναι εξασφαλισμένο, η συμμετοχή της διασποράς θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη.
Προσωπικά, είδα αρκετό κόσμο της διασποράς που αποφάσισε να μετακομίσει στο Γερεβάν και να κάνει μια νέα αρχή μέσα σε ένα ευνοϊκό οικονομικό πλαίσιο. Γιατί πολύ απλά υπάρχουν και οι ευκαιρίες αλλά και η ανάγκη για καταρτισμένα στελέχη με αίσθηση κοσμοπολιτισμού, που να μιλούν ξένες γλώσσες και να μπορούν να «μπολιάσουν» τη χώρα με την κουλτούρα και την εκπαίδευση που φέρουν από τις χώρες όπου γεννήθηκαν.

Όπως αναφέρετε και στο άρθρο σας, τον Οκτώβριο η Αρμενία θα φιλοξενήσει το 23ο Παγκόσμιο Συνέδριο Τεχνολογιών Πληροφορικής (ΙΤ). Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τη χώρα;
Νομίζω είναι μια μεγάλη ευκαιρία να γνωρίσουν τα στελέχη και οι υψηλοί προσκεκλημένοι που θα βρεθούν στο Γερεβάν τα άλματα που έχει κάνει η χώρα και να έρθουν σε επαφή με τους τοπικούς οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για νέες συνεργασίες. Επίσης, το Συνέδριο θα βάλει τη χώρα ακόμα πιο σταθερά στη λίστα με τις παγκόσμιες δυνάμεις στον τομέα των ΙΤ.

Θα μας πείτε τι σας έκανε περισσότερη εντύπωση από την επίσκεψή σας;
Το γεγονός ότι η χώρα έχει συμφιλιωθεί με το σοβιετικό παρελθόν της, έχει κρατήσει ό,τι καλό θα μπορούσε να κρατήσει από εκείνη την εποχή και το έχει αξιοποιήσει για να πάει μπροστά. Σε αντίθεση με άλλες χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, δεν υπάρχει αντιρωσικό αίσθημα, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα στην Αρμενία να εκμεταλλεύεται τις συνεργασίες της και με τη Ρωσία, η οποία έχει τη μεγαλύτερη αρμενική διασπορά και αποτελεί προορισμό για το 10% των εξαγωγών της.